Афюн: Тафовут байни таҳрирҳо

'''Афюн''' ([[Забони юнонӣ|аз юнонӣ]] opium – шираи кӯкнор) — шираи ғӯзаи норасидаи кӯкнор, ки дар ҷои қаламкардаи он хушк шудааст.

Истеъмоли афюн мастию беҳушӣ меоварад. Маълумоти нахустин оид ба афюн соли 500 то милод вуҷуд дошт. Бино ба бозёфтҳои бостоншиносӣ одамон ҳанӯз дар асри санг бо мақсади таскин бахшидани дард аз афюн истифода мекарданд. Хосиятҳои афюн ба мисриёни қадим маълум буд. Дар бораи афюн дар асарҳои олимони [[Юнони Қадим]], масалан, Буқрот маълумот дода шудааст. Табибони қадим афюнро чун доруи хобовар кор мефармуданд, вале нависанда ва олими Рим Плиний қайд кардааст, ки истеъмоли афюн одамро ба ҳалокат мерасонад. Афюнро асри 16 ба [[Ҳиндустон]], сипас аз [[Эрон]] ва Ҳиндустон ба Аврупо бурдаанд. Соли 1669 табиби англис Т. Сайденгейм вояи муолиҷавии афюнро муқар­рар кард. Дар гузашта афюн бо мақсади табобат фаровон кор фармуда мешуд. Дар Хитой маълумоти нахустин оид ба афюн соли 973 ба вуҷуд омадааст. Хитойиҳо афюнро асосан чун маводди мухаддир истифода мекарданд. Дар натиҷа он ба саломатии аҳолӣ таъсири марговар расонд. Соли 1839 ҳукуматдорони Хитой дар бораи нест кардани афюн дар ҳу­дуди давлати худ қарор содир намуданд. Дар ИМА ба афюнмандӣ бунёди роҳи оҳан, ки дар сохтмони он коргарони хитойӣ ширкат доштанд, асос гузошт. Дар як муддати кӯтоҳ одамони бисёр ба афюн дилбастагӣ пайдо намуданд.

Дар тиб аз алкалоидҳои тозакардаи кӯкнор фақат дору тайёр карда мешавад. Дар таркиби афюн қариб 20 алкалоид мавҷуд аст: морфин, кодеин, наркотин, неопин, псевдоморфин, тебаин, парфироксин, папаверин ва ғайра. Афюн сафеда, қанд, равған, пектин ва намакҳои ғайриорганикӣ низ дорад. Хусусиятҳои фармакологии афюнро аз рӯйи морфини таркиби он (10–11%) муайян мекунанд. Доруҳои афюн дар шакли хока (Opium pulveratum), қиёми хушк (Extractum opiisiccum), нақеъ (Tinctura opiisimplex) истеҳсол карда мешаванд.<ref>[[Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]], Ҷилди 2. АСОС-БОЗ – Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013, - с.131 / Ю. Нуралиев. </ref>

* {{ЭМТ||1}}