Зарафшондарё: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
Мастчоҳ
Сатри 23:
|Харитаи мавзеъ = Ӯзбакистон
}}
'''Зарафшон''' ('''Мастчоҳ''') — яке аз [[дарё]]ҳои [[Тоҷикистон]] манбаи асосии пуршавии баҳри Арал мебошад. «Дарёи Зарафшон», «Зарафшондарё», [[дарё]]ест дар [[Осиёи Миёна]] ҳудуди кӯҳистони Тоҷикистони марказӣ, [[вилояти Суғд]] ва [[Узбакистон]] мегузарад. [[Масоҳат]]аш - — 12300км²-ро ташкил дода, ҳамагӣ 877  км дарозӣ дорад.
 
Ин дарё дар кӯҳистони [[Ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ|Мастчоҳ]], аз пиряхи Зарафшон сарчашма гирифта, ба самти [[Ғарб (тарафи олам)|ғарб]] ҳаракат мекунад. Дар замонҳои қадим ин дарёро юнониҳо "«Политимет"» ва мардумони таҳҷоӣ "«Суғдрӯд"» низ ном мебурдаанд. Маҷрои дарё дар ҳудӯди ноҳияҳои [[Ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ|Мастчоҳ]] ва [[Айнӣ]] хеле танг буда, бисёр тезҳаракат аст, пас аз якҷоя шудан бо шохоби калонтаринаш Фондарё, дар наздикии маркази ноҳияи Айнӣ, маҷрои он нисбатан васеътар мегардад. Бо баробари дохил шудан ба ҳудӯди [[ноҳияи Панҷакент]], дарё пурра ба водии фарох баромада, паҳноияш то ба якуним км мерасад. Ҳамагӣ 316  км дарёи мазкур ба қаламрави [[Тоҷикистон]] [[мансуб]] аст. Зарафшон зиёда аз 100 [[шохоб]]ҳои хурду калон дорад, аз ҷумла [[шохоб]]ҳои асосияш: [[Фондарё]], Моғиёндарё ва Шингдарё мебошанд. Дар ғарби [[ноҳияи Панҷакент]] [[дарё]] ба қаламрави [[Узбакистон]] ворид шуда, ба [[самт]]и [[Самарқанд]] равон мешавад ва тақрибан боз 400 км [[идома]] меёбад. То [[ғалаба]]и [[Инқилоби Октябр]] (аниқтар то соли 1923)Зарафшон шаҳри [[Бухоро]]ро убур намуда, пас ба тарафи [[ҷанӯб]] ҳаракат карда, ба [[Амударё]] мерехтааст ва яке аз шохобҳои Амӯдарё будааст. Пас аз Инқилоби Октябр, бо васеъ гардидани майдони заминҳои корам (асосан пахта) дар Узбекистон, оби дарё комилан барои кишту-кор истифода бурда мешавад. Ҳоло Зарафшон дарёи алоҳида мебошад. Ҳавзаи обгирии Зарафшон 12 ҳазор км мураббаъ мебошад. Давраи серобии дарё моҳҳои июл-августро дар бар мегирад. Давраи аз ҳама серобияш 930 мк сония ва давраи аз ҳама камобияш моҳҳои феврал-март, 24 мк сония ва 164 мк сония ба ҳисоби миёнаи солона дар мавзеи дупулаи Панҷакент ба ҳисоб гирифта шудааст. Барои сохтани силсила-нерӯгоҳҳои обии барқӣ Зарафшон мувофиқ ва дорои аҳамияти калон мебошад.
 
Ҳавзаи дарёи Зарафшонро аз тарафи шимол қаторкӯҳи Туркистон, аз ҷануб қаторкуҳи Ҳисор ҷудо мекунанд. Масоҳати он 12 300 км²-ро ташкил дода, ҳамагӣ 877  км дарозӣ дорад. Ин дарё аз пиряхи Зарафшон ибтидо мегирад. Дар болообаш номи [[Яғноб (дарё)|Яғноб]]ро дорад, дар рафти ҷараён аз соҳили чапу рост ба он қариб сад шохоби чапу рост ҳамроҳ мешавад, ки онхо аз нишебиҳои ҷанубии [[қаторкӯҳи Зарафшон]] ҷорӣ мешаванд. Дар рафти ҷараён хамаи онҳо водиҳои тангро ҳосил мекунанд. Водии дарёи Зарафшон ҳам дар ҳама ҷо як хел нест. Дар саргаҳи дарё аз водие, ки дар гузашта пирях ҳосил шудааст, ҷорӣ мешавад. Дар мавзеи танги маҷрои дарё дарготи Якуми Май сохта шудааст. Аз ин даргот дар соҳили чапи дарё канал гузаронидаанд ва он заминҳои вилояти [[Самарқанд]]и Ҷумҳурии Ӯзбекистонро обёрӣ менамоянд. Дар баъзе шохобҳои он ба монанди дарёи Фон ва шохоби он Искандар барои сохтани истгоҳи электрикии обӣ мавзеъҳои мувофиқ мавҷуданд. Бояд гуфт, ки дарёҳои [[Тоҷикистон]] манбаи асосии пуршавии баҳри Арал ба шумор мераванд, оби хаётбахши худро ба кишварҳои дар поёнтар ҷойгиршуда мерасонанд ва пахтакорию гидроэнергетикаро бе онҳо наметавон тасаввур кард. ХИБ — и 110 кВт пайваст аст.
'''Зарафшон''' – яке аз [[дарё]]ҳои [[Тоҷикистон]] манбаи асосии пуршавии баҳри Арал мебошад. «Дарёи Зарафшон», «Зарафшондарё», [[дарё]]ест дар [[Осиёи Миёна]] ҳудуди кӯҳистони Тоҷикистони марказӣ, [[вилояти Суғд]] ва [[Узбакистон]] мегузарад. [[Масоҳат]]аш - 12300км²-ро ташкил дода, ҳамагӣ 877 км дарозӣ дорад.
 
== Пайвандҳо ==
Ин дарё дар кӯҳистони [[Ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ|Мастчоҳ]], аз пиряхи Зарафшон сарчашма гирифта, ба самти [[Ғарб (тарафи олам)|ғарб]] ҳаракат мекунад. Дар замонҳои қадим ин дарёро юнониҳо "Политимет" ва мардумони таҳҷоӣ "Суғдрӯд" низ ном мебурдаанд. Маҷрои дарё дар ҳудӯди ноҳияҳои [[Ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ|Мастчоҳ]] ва [[Айнӣ]] хеле танг буда, бисёр тезҳаракат аст, пас аз якҷоя шудан бо шохоби калонтаринаш Фондарё,дар наздикии маркази ноҳияи Айнӣ, маҷрои он нисбатан васеътар мегардад. Бо баробари дохил шудан ба ҳудӯди [[ноҳияи Панҷакент]], дарё пурра ба водии фарох баромада, паҳноияш то ба якуним км мерасад. Ҳамагӣ 316 км дарёи мазкур ба қаламрави [[Тоҷикистон]] [[мансуб]] аст. Зарафшон зиёда аз 100 [[шохоб]]ҳои хурду калон дорад, аз ҷумла [[шохоб]]ҳои асосияш: [[Фондарё]], Моғиёндарё ва Шингдарё мебошанд. Дар ғарби [[ноҳияи Панҷакент]] [[дарё]] ба қаламрави [[Узбакистон]] ворид шуда, ба [[самт]]и [[Самарқанд]] равон мешавад ва тақрибан боз 400 км [[идома]] меёбад. То [[ғалаба]]и [[Инқилоби Октябр]] (аниқтар то соли 1923)Зарафшон шаҳри [[Бухоро]]ро убур намуда, пас ба тарафи [[ҷанӯб]] ҳаракат карда, ба [[Амударё]] мерехтааст ва яке аз шохобҳои Амӯдарё будааст. Пас аз Инқилоби Октябр, бо васеъ гардидани майдони заминҳои корам (асосан пахта) дар Узбекистон, оби дарё комилан барои кишту-кор истифода бурда мешавад. Ҳоло Зарафшон дарёи алоҳида мебошад. Ҳавзаи обгирии Зарафшон 12 ҳазор км мураббаъ мебошад. Давраи серобии дарё моҳҳои июл-августро дар бар мегирад. Давраи аз ҳама серобияш 930 мк сония ва давраи аз ҳама камобияш моҳҳои феврал-март, 24 мк сония ва 164 мк сония ба ҳисоби миёнаи солона дар мавзеи дупулаи Панҷакент ба ҳисоб гирифта шудааст. Барои сохтани силсила-нерӯгоҳҳои обии барқӣ Зарафшон мувофиқ ва дорои аҳамияти калон мебошад.
[http://andesha.tj/node/554
 
Ҳавзаи дарёи Зарафшонро аз тарафи шимол қаторкӯҳи Туркистон, аз ҷануб қаторкуҳи Ҳисор ҷудо мекунанд. Масоҳати он 12 300 км²-ро ташкил дода, ҳамагӣ 877 км дарозӣ дорад. Ин дарё аз пиряхи Зарафшон ибтидо мегирад. Дар болообаш номи [[Яғноб (дарё)|Яғноб]]ро дорад, дар рафти ҷараён аз соҳили чапу рост ба он қариб сад шохоби чапу рост ҳамроҳ мешавад, ки онхо аз нишебиҳои ҷанубии [[қаторкӯҳи Зарафшон]] ҷорӣ мешаванд. Дар рафти ҷараён хамаи онҳо водиҳои тангро ҳосил мекунанд. Водии дарёи Зарафшон ҳам дар ҳама ҷо як хел нест. Дар саргаҳи дарё аз водие, ки дар гузашта пирях ҳосил шудааст, ҷорӣ мешавад. Дар мавзеи танги маҷрои дарё дарготи Якуми Май сохта шудааст. Аз ин даргот дар соҳили чапи дарё канал гузаронидаанд ва он заминҳои вилояти [[Самарқанд]]и Ҷумҳурии Ӯзбекистонро обёрӣ менамоянд. Дар баъзе шохобҳои он ба монанди дарёи Фон ва шохоби он Искандар барои сохтани истгоҳи электрикии обӣ мавзеъҳои мувофиқ мавҷуданд. Бояд гуфт,ки дарёҳои [[Тоҷикистон]] манбаи асосии пуршавии баҳри Арал ба шумор мераванд, оби хаётбахши худро ба кишварҳои дар поёнтар ҷойгиршуда мерасонанд ва пахтакорию гидроэнергетикаро бе онҳо наметавон тасаввур кард. ХИБ – и 110 кВт пайваст аст.
 
==Пайвандҳои беруна ==
• [http://andesha.tj/node/554
[[Гурӯҳ:Дарёҳои Тоҷикистон]]