Абҷад: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
Сатри 11:
== Маъно ва мафҳум ==
Дар бораи маъно ва мафҳуми ин 8 калимаи маснӯъ дар фарҳангҳо ва китобҳои оид ба таърих ақидаҳои мухталиф ва тахминие баён шудаанд, ки ҳеҷ гуна асоси илмӣ надоранд. Чунин тартиби ҳарфҳои арабӣ, аслан аз тартиби алифбои финиқию оромӣ баромада, ададҳои муайянро ифода мекунанд (ниг. ҷадвал). Арабҳо аз ин 8 калима 6-тои аввалро дар асоси алифбои финиқию оромӣ тартиб дода, барои ба 1000 расонидани ифодаи ададии ҳарфҳо аз 6 ҳарфи арабӣ, ки дар алифбои финиқию оромӣ вуҷуд надоштанд, ду калимаи охирин (сахаз ва зазағ)-ро сохтанд. Ифодаи рақамии ҳарфҳо аз 1 то 10 яктоӣ, аз 10 то 100 даҳтоӣ ва аз 100 то 1000 садтоӣ зиёд мешавад. Ҳарфро бо адад ва ададро бо ҳарф ифода кардан, ки абҷад ё ҳисоби ҷумал ном дошт, дар замони қадим дар ёд нигоҳ доштани санаҳоро осон ва навишти онҳоро мухтасар мекард. Ҳамин ки нуфузи ҳарфҳои арабӣ афзуд, риёзидонҳо ва мунаҷҷимон ҳам ишораи ададии ҳарфҳоро дар асоси он тартиб доданд, ки онро «Ҳисоби абҷад» ё «Ҳисоби мунаҷҷимон» низ меноманд. Абҷад дар адабиёти классикии форс-тоҷик аз давраи пайдоиши худ (асри 12) барои сохтани моддаи таърих истифода шудааст ва қоидааш он аст, ки шоир, нависанда, котиб ё муаррих барои ифодаи таърихи дилхоҳи худ ҳарф, калима, ибора, мисраъ ё байту порчаи шеъриро дарҷ мекунад, ки он «моддаи таърих» ном дошта, санаи матлубро ифода менамояд. Тазкиранавис ва шоири форсизабони Ҳиндустон Мирғуломалихони Озод дар тазкираи «Хизонаи омира» таърихи вафоти Мирзо Абдулқодири Бедилро ин тавр баён кардааст:
{{иқтибоси академикӣ|<poem>
Моддаи таърих мисраи ﺯ ﺍ ﻝﺪﻴﺑ ﺍ ﺯ ﺮﻴﻣ ﺖﻓ ﺭ ﻢﻟ ﺎﻋ «Мирзо Бедил аз олам рафт» мебошад, ки агар қимати ҳарфҳои онро ба ҳисоби абҷад ҷамъ кунем, аз он санаи дилхоҳи муаллиф, ки соли 1133 ҳ. қ. (мутобиқи 1721 м) аст, берун меояд, яъне م = 40 + ی = 10 + ر= 200 + ز = 7 + ا = 1+ ب = 2 + ی = 10 + د = 4 + ل = 30 + ا = 1 + ز = 7 + ع = 70 + ا = 1 + ل = 30 + م= 40 + ر = 200 + ف = 80 + ت = 400 ҷамъ 1133 ҳ. ш. (мутобиқи 1721 м.).▼
</poem>}}
▲Моддаи таърих мисраи
Шоири асри 15-и форс-тоҷик Амир Дӯсти Ҳошимӣ дар вафоти Беҳзод гуфтааст:
{{иқтибоси академикӣ|<poem>
</poem>}}
Дар ин байт моддаи таърих ибораи «хоки қабри Беҳзод» (
== Алифбои ҳозираи абҷад ==
|