|
Шоҳин, ғайр аз он ки [[вазифа]]и [[мирзо]]иро адо мекард, [[шеър]]ҳо менавишт ва бо хоҳиши парвоначӣ дар мадҳи амир [[Абдулаҳад]] баъзе қасидаҳо низ мегуфт. Парвоначӣ ба ин восита мехост, ки Шоҳин дар пеши амир эътибор пайдо кунад ва таъмини маишаташ боз ҳам беҳтар гардад.
Дар айни замон Шоҳин дар дарбор ва ҳатто ғоибона дар назди амир обрую эътибор пайдо кард. Шахсони камсавод ва ҷоҳил, ки дар дарбор бисёр буданд, ба эътибору нуфуз пайдо кардани Шоҳин [[ҳасад]] мебурданд ва мехостанд, ки коре кунанду ӯро ба амир наздик шудан намонанд. Дар ин миён парвоначӣ аз тарафи амир ҳокими [[Шеробод]] таъин гардид ва аз [[Бухоро]] рафт. Душманони Шоҳин ӯро танҳо дида, дар атрофи вай фитнаву суханчиниро сар карданд. Шоҳин дар ҳамин вақт бо хуби дид, ки доираи дарбори амир то чӣ андоза разолатпарвар аст ва дар атрофи амир чӣ гуна касони ҷоҳил ва пурғараз чамъ омада, ба мансабу [[рутба]]ҳои [[давлат]]ӣ расидаанд.
Парвоначӣ - Абдулқодир, ки Шоҳинро мисли фарзанд дӯст дошта буд, ба вай духтарашро никоҳ карда медиҳад, то мардум ба ҳокими Шеробод домод будани Шоҳинро фаҳмида, аз вай дасти душманиву адоват кашанд. Дар воқеъ ҳам ин никоҳ Шоҳинро то андозае аз ҳуҷуми ракибонашрақибонаш эмин дошт. Аз тарафи дигар, амир Абдулаҳад, ки худро хеле шеърфаҳму шеърдӯст нишон медод, Шоҳинро ба суҳбатҳои худ даъват мекардагӣ шуд. Амир Шоҳинро вактувақту бевактбевақт ба мачлисумаҷлису базмхояшбазмҳояш даъват мекард, ва ба хохишухоҳишу табъи шоир нигохнигоҳ накарда, уроӯро ба сафархосафарҳо гирифта мебурд. Шоҳин чунон бо ин даводавходаводавҳо банд буд, ки хаттоҳатто ба оилаи худ нигохубининигоҳубинӣ карда наметавонист. Дар ин байн зани чавониҷавони уӯ фарзанд таваллуд карду хафтаеҳафтае нагузашта мурд. Вафоти ногахонииногаҳонии занаш барои ШохинШоҳин фочиаифоҷиаи калон буд.
Ин вокеаивоқеаи мудхишмудҳиш чашми Шоҳинро ба аслу моҳияти бисёр вокеаховоқеаҳо кушод. Вай фахмидфаҳмид, ки на танхотанҳо атрофиёни амир, балки худи амир низ каси чохилуҷоҳилу золим, дар кори идораи давлату мамлакат ношуду бетадбир аст. Шоҳин хост, ки мисли шоирони пештара, ки аз наздикии худ ба хукмронҳоиҳукмронҳои замон истифода бурда, ба онхоонҳо аз тадбири мулкдорию хукмфармоиҳукмфармоӣ китобу рисолахорисолаҳо менавиштанд, барои амир асаре таълиф намояд ва дар он рохуроҳу равиши бо адолат хукумфармоиҳукумфармоӣ карданро нишон дихаддиҳад. Бо ин мақсад уӯ «[[Туҳфаи дӯстон]]» ном асари манзум таълиф намуд.
Шоҳин дар ин маснави[[маснавӣ]] хост, ки ба амир ба воситаи панду насихатнасиҳат тарикитариуи адлу инсоф ва роҳҳои бехтаринибеҳтарини хукуматдорироҳукуматдориро нишон дихаддиҳад, аммо ин часоратиҷасорати як нафар шоири чавонҷавон, ки ба амир панд омухтаниомӯхтанӣ шуда буд, ба хукмрониҳукмрони замон маъкулмаъқул наафтод. Амир АбдулахадАбдулаҳад дар газабғазаб шуда, аз Шоҳин интикоминтиқом гирифтанигирифтанӣ шуд. Амир Шоҳинро мачбурмаҷбур мекард, ки дар хаккиҳаққи уӯ мадхиявумадҳияву касидахоқасидаҳо нависад, шеърҳои аз одоб берун иншо намояд, барои хандаву дилхушии амир суханҳои пасту бемагзробемағзро ба шеър дарорад. Илова бар ин, вай шоирро хамешаҳамеша дар рикоби худ нигохнигоҳ медошт, ба сафарҳои дуродур мебурд ва уроӯро асбоби дилхушии худ гардонда буд. Ин дар хаккиҳаққи Шоҳин тахкиритаҳқири бузург буд ва амир инро интикомиинтиқоми сахтарин хисобҳисоб мекард.
Аз хаминҳамин вактвақт сар карда, (яъне солҳои аввали навадум) дар шеърҳои Шоҳин оҳангҳои шикояту шикваҳои талх аз хаётиҳаёти худ, танкидутануиду мазаммати иллату нуксонҳоинуқсонҳои давр ва ахлиаҳли он садо медихад..
ШохинШоҳин дар ин вактвақт бо «Наводирулвакоеъ[[Наводир-ул-вақоеъ]]»-и [[Аҳмади Дониш]] шинос шуд ва тамоми иллатҳои чамъияти он вактровақтро боз хамҳам хубтар фахмидфаҳмид. Вай низ ба акидаеақидае омад, ки бо вазъу насихатнасиҳат ва ислохотиислоҳоти чузъиҷузъӣ ахволиаҳволи мамлакат ва тартиби давлатро бехтарбеҳтар намудан мумкин нест, зеро амир ва атрофиёни уӯ ба дарачаедараҷае чохилуҷоҳилу бефахмандбефаҳманд, ки ба кабулиқабули чунин маслихатхомаслиҳатҳо кобилқобил нестанд.
Шоҳин дар ин солҳо рисолаи «[[Бадое -ус-саноеъ]]»-ро эҷод мекунад. Дар ин рисола бо кинояву размҳои пушида нуксонҳои иҷтимоии замонаш, разолат ва пастмоягии арбоби давлат ва худи амирро бо хачвҳои обдор фош мекунад. Ғайр аз ин, дар ҳамин замон мефаҳмад, ки вай як умри ҷавони худро дар мадҳи амир ва мукаррабони ӯ беҳуда сарф кардааст, беҳуда орзуву умед доштааст, ки фазлу дониш ва ҳунару санъати ӯ ба ҷамъияти он замон фоидаовар мебошад. Вай дар як маснавӣ, ки охирҳои умраш навишта буд, тамоми ҷавонии гузаштаашро бо афсусу надомат аз назари ибрат мегузаронад ва дар ҳақи замон ва аҳли он айбномаи сахт мебарорад. Дар поён баъзе байтҳои маснавиро мавриди назар қарор ёфтаанд:
:Ду-се рӯз чуи эхсон шудам,
|
