Михаил Андреев: Тафовут байни таҳрирҳо

Дар яке аз мактабҳои ибтидоии гимназияи шаҳри Тошканд муддати шаш сол таҳсил мекунад. Аз хурдсолӣ забонҳои тоҷикӣ (форсӣ) ва ӯзбекиро меомӯзад. Баъди хатми семинарияи муаллимии шаҳри Тошканд (1893) ба пажӯҳиши забонҳо ва адабиёти мардуми Осиёи Марказӣ машғул гардид. Аввалини мақолаҳояш зери унвонҳои «Маконе дар водии Ангрен» (1893). «Бозмондаҳои оинҳои парастишӣ дар миёни мардуми маҳаллӣ» (1895) ба чоп расидаанд. Андреев соли 1894 устоди семинарияи муаллимони шаҳри Тошканд буд. Пас аз он муддате чанд дар Кавказ ба сифати тарҷумон ва котиб ифои вазифа кардааст. Баъд аз муддате ба Санкт-Петербург меояд. Дар он ҷо бо шарқшиносони машҳури он замон С. Ф. Олденбург, В. В. Радолв, К. Г. Залеман ошно мегардад ва бо онҳо ҳамкорӣ мекунад. Ӯ солҳои 80 асри 19 дар кори майдонии омӯзиши ғорҳои буддоӣ буд ва аз Сибир ба Муғулистон, Урумчӣ, Турфон, Лучкун ва минтақаҳои дигар меравад. Дар ҳамин сафар дар Урумчӣ луғати мухтасари забони кандҷутро таҳия менамояд. Дар аввали асри 20 ӯ ба супориши К. Г. Залеман ба гирдоварии лаҳҷа ва расму оинҳои тоҷикони кӯҳистон, ба хусус Помир, машғул мешавад. Андреев аз соли 1925 яке аз муассисон ва фаъолони созмони «Ҷамъияти омӯзиши Тоҷикистон ва халқиятҳои эронии берун аз он» буд. Ин созмон рӯзгори моддӣ ва маънавии тоҷикон ва қавмҳои дигари эронии минтақаро ба таври густурда мавриди омӯзиш ва пажӯҳиш қарор дод. Баъдтар китобе зери унвони «Тоҷикистон» (1925) ба нашр расид, ки дар он мақолаи Андреев бо номи «Оид ба этнографияи тоҷикон. Баъзе иттилоот» нашр шудааст.

Андреев бештари умри худро бо омӯзиши фарҳанги мардуми эронитабори минтақаи Осиёи Миёна, ба хусус Тоҷикистон, пайваст. Ӯ дар раванди фаъолияти кории худ дар таълими забон, созмон додани музейҳо, пажӯҳишгоҳҳо ҳиссаи арзанда гузошт.

== МукофотуҶоизаву орденҳо ==

* Акрамов Н. М., Акрамова Х. Ф., М. С. Андреев – тадқиқотчии таърихи тоҷикони кӯҳистон, Д., 1977;