|
[[FileАкс:Asteroidsscale.jpg|thumb|340x340px]]
'''АстероидСайёрак'''<span ({{lang="UK">-fa|سیارک}}), '''астероид''' ([[Забониот юнонӣ{{lang-grc|юн.]]ἀστεροειδής}} — aster«ситорамонанд», аз {{lang-grc2|ἀστήρ}} — «ситора» ваи eidos{{lang-grc2|εἶδος}} — «навъ), </span>сайёрак<span lang="UK">,зоҳир») — ҷирми хурди осмоние бо қутри 1 то 1000 км (аксаран дар байни мадори ҳаракати [[Муштарӣ]] ва мадори [[Миррих]]), ки дар гирди [[Офтоб]] меградад. Астероидҳо аз сайёраҳо хурдтар бошанд ҳам, баъзеашон радиф доранд. Ҳамин аст, ки онҳоро «сайёраи хурд» низ меноманд. Истилоҳи «астероид»-ро дар илм бори аввал ситорашиноси англис У. Гершел ворид кардааст. Яке аз усулҳои таснифоти астероидҳоандозаи онҳо мебошад.
Ба гурӯҳи астероидҳо ҷирмҳое дохиланд, ки қутрашон бештар аз 50 м аст. Астероидҳо ҳангоми ба атмосфераи Замин дохил шудан насӯхта, ба сатҳи Замин меафтанд, ҳол он ки шиҳобҳо дар атмосфера пурра месӯзанд. Ин далели фарқкунандаи астероидҳо аз зузанабҳо мебошад. Ҳоло дар манзумаи Офтоб то 1,9 млн ҷирми осмонии ба андозаи беш аз 1 км маълум аст. Аз 482419 ҷирми кашфшуда мадори 231665-тои онҳо ба ҳисоб оварда ва ба онҳо рақами расмӣ дода шудааст, ки аз он ҷумла 15615 ҷирм номи расмӣ гирифт (2011). Аксари астероидҳои маълум дар ҳудуди «минтақаи астероидҳо» дар байни мадорҳои Миррих ва Муштарӣ ҷамъ омадаанд.</span>
нури инъикосшуда асос ёфта буд. Дар ибтидо ин таснифот се навъи астероидҳоро (навъи С — карбонӣ, 75 %; силитсиявӣ — 17 %; филиззӣ — 8 %) дарбар мегирифт. Баъдҳо таснифот хеле фарох шуд ва ҳоло ба 11 навъ тақсим мешаванд. Саҳми олимони тоҷик дар кашф ва таҳқиқи астероидҳо арзанда буда, онҳо ба шарафи кашшоф, расадхона ва давлати мо номгузорӣ шудаанд: «'''''Бобоҷонов'''''» (7164), «'''''Бахарев'''''»
(4011), «'''''Герасименко'''''» (3945), «''Г'''исАО'''''» (2746), «'''Доброволев'''» (3013), ''«'''Ибодинов'''»'' (3436), «'''Киселёв'''» (4206), «'''''Тоҷикистон'''''» (2469) ва «'''''Чернов'''''» (4207). </span>
[[File:InnerSolarSystem-en.png|thumb|Барфарози торикӣ]]
== Эзоҳ ==
'''Астероидҳо''' (Asterioids, minor planets) астероидҳо — сайёрати бисёр кучак ҳастанд, ки аз саҳра ва фулуз сохта шудаанд. астероидҳо маъмулан аҷисам номунтазами ҳастанд ва бар гирди [[хуршед]] ҳаракат мекунанд. Ҳазорон сайёрак дар манзумаи хуршедии мо вуҷуд доранд. Бисёрии аз онҳо миёни мадоре Баҳром (Миррих) ва мадори Ҳурмуз (Муштарӣ) қарор гирифтаанд ва гирди хуршед мегарданд. Дастаи дигар аз онҳо дар маконҳои дигари манзумаи хуршедӣ ёфт мешаванд. Ба назар мерасанд иллати инки ағлаби онҳо дар фосилаи [[Миррих]] ва [[Муштарӣ]] дида мешаванд ин аст, ки эҳтимолан дар мадори байни ин ду сайёра, сайёраи дигаре низ вуҷуд дошта аст, ки ба иллати ҷозибаи шадиди Муштарӣ муталлоши шуда аст ва астероидҳо падид омада бошанд.
{{эзоҳ}}
== Адабиёт ==
Ба астероидҳое, ки бар асари неруи гарониш сайёраҳо дар мадори гир афтода бошанд «Сайёраки Асир» мегуянд. Дар ин сурат сайёра мизбур ба гирди сайёраи бузургтар мегардад.
* {{ЭМТ| Астероид|2|муаллиф= }} / ''М. Холов .''}}▼
Наздиктарин сайёрак ба [[Замин]], Тутанис ном дорад.
== Манбаъ ==
▲* {{ЭМТ||2|муаллиф=}} / ''М. Холов.''
* Дагаев М. Москва, Чаругин В. М. ''Астрофизика''. Москва, 1988;
* Миронов П. ''Астероиды''. Москва,2011.
[[:fa:سیارک|Сайёрак дар Википедиаи Форсӣ]]
[[Гурӯҳ:Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]]
[[Гурӯҳ:Астрономия]]
[[Гурӯҳ:Системаи офтобӣ]]
| 