Қаламравҳои иттифоқӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Сатри 1:
''' Қаламравҳои иттифоқӣ''' - — як навъи тақсимоти маъмурӣ дар [[Ҳиндустон|Ҷумҳурии Ҳиндустон]] мебошад. Бар хилофи [[иёлат]]ҳои [[Иёлатҳои Ҳиндустон|Иёлатҳои Ҳиндустон]], ки ҳукуматҳои худро доранд, қаламравҳои иттифоқӣ одатан ҳудудҳои федералӣ мебошанд, ки бевосита аз ҷониби ҳукумати марказии [[Ҳиндустон|Ҳиндустон ]] идора карда мешаванд.
 
== Замина ==
Вақте, ки Конститутсияи Ҳиндустон дар [[соли 1949]] қабул карда шуд, танҳо як қаламрави иттифоқӣ буд: [[Ҷазираҳои Ондомон ва Некӯбор]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/2672/view/1/9/|title=Original unamended constitution of India, January, 1950|accessdate=17 April 2014}}</ref> [[Деҳлӣ|Ноҳияи миллии пойтахт Деҳлӣ]], [[Чандигар]] ва [[Локшодвип]] тавассути ҷудо кардани ҳар як қаламрав аз иёлатҳои қаблан вуҷуддошта,[[Домон ва Диу]] ва [[Пудучери]] аз қаламравҳои ба даст омада, ки ба Ҳиндустони Португалия ё Фаронса тааллуқ доштанд, ташкил карда шуданд.
 
Парлумони Ҳиндустон метавонад қонунеро барои ворид кардани тағйиру иловаҳо ба Сарқонун қабул кунад ва қонунгузориро бо аъзои интихобшуда ва сарвазир дар қаламравҳои иттифоқӣ, тавре ки барои Деҳлӣ ва Пудучери иҷро кардааст, пешниҳод кунад. Умуман, Президенти Ҳиндустон барои ҳар як қаламравҳои иттифоқӣ ([[Union territory]]) мудир ё губернатор-лейтенантро таъин мекунад. <ref>[http://india.gov.in/knowindia/profile.php?id=21 Union Territories. Know India: National Portal of India] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20121126234503/http://india.gov.in/knowindia/profile.php?id=21|date=26 November 2012}}</ref> Ҳафт қаламрави иттифоқӣ, аз ҷумла [[Чандигар]], пойтахти муштараки [[Панҷоб (Ҳиндустон)|Панҷоб]] ва [[Ҳарияна|Ҳерана]] ҳастанд.
 
Деҳлӣ ва Пудучери аз панҷтои дигар қаламравҳо фарқ мекунанд. Ба Деҳлӣ ва Пудучери қисман тарзи идоакунии давлатдорӣ дода шудааст ва Деҳлӣ ҳамчун [[Деҳлӣ|Ноҳияи пойтахти миллӣ Деҳлӣ]] ([[:en:National_Capital_Territory_of_DelhiNational Capital Territory of Delhi|National Capital Territory of Delhi]] {NCT}) муайян карда шуд ва ба минтақаи калонтар бо номи [[Деҳлӣ|Ноҳияи миллии пойтахт]] (Ҳиндустон) ([[:en:National_Capital_Region_National Capital Region (India)|National Capital Region (India)]]) шомил карда шуд. Деҳлӣ ва Пудучери [[Ҳокимияти қонунбарор|маҷлиси]] интихобшудаи [[Ҳокимияти қонунбарор|қонунгузорӣ]] ва шӯрои иҷроияи вазирон доранд, ки қисман ба ҳайси давлат фаъолият мекунанд.
 
Дар моҳи июли соли 2019, ҳукумати Ҳиндустон ба нақша гирифта буд, ки қаламравҳои иттифоқии [[Домон ва Диу]] ва [[Додро ва Ногор Ҳовели]]ро ба қаламрави ягонаи иттифоқӣ, ки бо номи Додро ва Ногор Ҳовели, Домон ва Диу аст, муттаҳид намояд. <ref>{{Cite news|title=There will be one UT less as Modi govt plans to merge Dadra & Nagar Haveli and Daman & Diu|author=Dutta, Amrita Nayak|url=https://theprint.in/india/there-will-be-one-ut-less-as-modi-govt-plans-to-merge-dadra-nagar-haveli-and-daman-diu/261056/|location=New Delhi|date=10 July 2019|accessdate=22 August 2019}}</ref>
 
Дар моҳи августи соли 2019 Ҳукумати Ҳиндустон қонунеро қабул кард, ки мувофиқи моддаи 370-и Сарқонуни Ҳиндустон иёлати [[Ҷамму ва Кашмир]]ро барҳам медиҳад ва дубора иёлатро ба ду қаламрави иттифоқӣ - — [[Ҷамму ва Кашмир]] ва [[Ладах]] тавассути муаррифии Лоиҳаи ислоҳоти Ҷамму ва Кашмир ба [[Раҷя Сабха]] амалӣ месозад. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/jammu-kashmir-amit-shah-moves-rajya-sabha-to-scrap-article-370-1564984999538.html|title=Article 370 scrapped, Jammu & Kashmir to be carved into two Union Territories|author=Shaswati Das|date=2019-06-28|publisher=Livemint.com|accessdate=2019-08-05}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.newsonair.com/Main-News-Details.aspx?id=369681|title=HM Amit Shah introduces Jammu and Kashmir Reorganisation Bill, 2019|date=|publisher=Newsonair.com|accessdate=2019-08-05}}</ref>
 
Бо сабаби мавҷудияти қаламравҳои иттифоқӣ, мунаққидон Ҳиндустонро ба як кишвари нимфедеролӣ табдил доданд, зеро ҳукуматҳои марказӣ ва иёлатҳо ҳар як қаламрави худро доранд. Қаламравҳои иттифоқии Ҳиндустон бо сабаби ташаккул ва инкишофи конститутсионӣ, ҳуқуқ ва мақоми махсус доранд. Мақоми "«қаламравҳои иттифоқӣ"» метавонад ба тобеияти ҳуқуқии Ҳиндустон бо сабабҳое ба монанди ҳифзи ҳуқуқҳои фарҳангҳои бумӣ, пешгирии бетартибии сиёсии марбут ба масъалаҳои идоракунӣ ва ғайра дода шаванд. Дар оянда ин қаламравҳои иттифоқиро барои назорати муассиртари маъмурӣ ба иёлотҳо метавон иваз кард. <ref>{{Cite web|url=https://indiankanoon.org/doc/50919315/|title=Supreme Court judgement, New Delhi Municipal Corporation ... vs State Of Punjab Etc.Etc on 19 December, 1996|accessdate=17 September 2017}}</ref>
 
Конститутсия пешбинӣ накардааст, ки дар муқоиса бо иёлот, чӣ гуна даромадҳои андоз ба қаламравҳои иттифоқӣ равона карда шаванд. Гузаронидани маблағ ба қаламравҳои иттифоқӣ аз ҷониби ҳукумати иттифоқҳо ҳеҷ гуна меъёре надорад, ки тамоми даромади он ба ҳукумати иттифоқ дохил карда шавад. Ба баъзе қаламравҳои иттифоқӣ аз ҷониби ҳукумати иттифоқҳо ба таври худкор маблағ дода мешаванд, дар ҳоле ки ба онҳо камтар маблағ дода мешавад. <ref>{{Cite web|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/puducherry-cm-n-rangasamy-seeks-clear-formula-for-devolution-of-central-funds/articleshow/46167853.cms|title=Puducherry CM N Rangasamy seeks 'clear formula' for devolution of Central funds|accessdate=17 September 2017}}</ref> Азбаски қаламравҳои иттифоқӣ аз ҷониби ҳукумати иттифоқҳо мустақиман идора карда мешаванд, дар баъзе қаламравҳои иттифоқӣ нисбат ба иёлатҳо аз ҳисоби аҳолӣ ва ақибмондагӣ ҳаққи зиёдтар аз ҳукумати иттифоқҳо ба даст оварда мешавад.
 
Пас аз ҷорӣ намудани GST, UT-GST дар минтақаҳои иттифоқӣ, ки маҷлиси қонунгузорӣ надоранд, татбиқ карда мешавад. UT-GST якчоя бо давлати дахлдори GST дар қисми боқимондаи кишвар ситонида мешавад, ки андозсупории қаблиро дар қаламрави иттифоқ бартараф мекунад. <ref>{{Cite web|url=http://www.udyogsoftware.com/why-union-territory-gst-law-utgst-is-important-under-gst/|title=Why Union Territory GST law (UTGST) is important?|accessdate=17 September 2017}}</ref>
 
== Вазъи конститутсионӣ ==
Моддаи 1 Сарқонуни Ҳиндустон мегӯяд, ки Ҳиндустон "«Иттиҳоди иёлатҳо"» мебошад, ки дар қисмҳои (Иттифоқ)]] ва (Иёлотҳо) дар Конститутсия таҳия шудаанд. Моддаи 1 (3) мегӯяд, ки қаламрави Ҳиндустон аз қаламрави иёлотҳо, қаламравҳои иттифоқӣ ва дигар қаламравҳо иборат аст, ки онҳоро гирифтан мумкин аст. Мафҳуми қаламравҳои иттифоқӣ дар нусхаи аслии конститутсия набуд, балки бо санади Конститутсияи Ҳиндустон (тағйироти ҳафтум ) соли 1956 илова карда шуд. <ref>{{Cite web|url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend7.htm|title=The Constitution (Seventh Amendment) Act, 1956|accessdate=17 September 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170501011646/http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend7.htm|archivedate=1 May 2017}}</ref> Дар сарқонун ҳар ҷое, ки он ба қаламравҳои Ҳиндустон ишора мекунад, ба ҳамаи минтақаҳои маъмурии кишвар, аз ҷумла қаламравҳои иттифоқӣ дахл дорад. Дар он ҷое, ки он танҳо Ҳиндустонро дар назар дорад, он танҳо ба ҳама иёлатҳо тааллуқ дорад, аммо на ба қаламравҳои иттифоқӣ. Ҳамин тариқ, ҳуқуқи шаҳрвандӣ (қисми II), ҳуқуқҳои асосӣ [[wikisource:Constitution of India/Part III|(қисми III)]], Принсипҳои роҳнамои сиёсати давлатӣ (қисми IV), нақши судӣ, Қаламравҳои Иттифоқӣ (қисми VIII), [[wikisource:Constitution of India/Part XI|моддаи 245]] ва ғайра ба қаламравҳои иттифоқӣ дахл доранд, зеро онҳо ба таври мушаххас ишора мекунанд ба ҳамаи минтақаҳои маъмурии Хиндустон. Ҳокимияти иҷроияи Қаламравҳои Иттифоқӣ ба Президенти Ҳиндустон итоат мекунад . Президенти Ҳиндустон инчунин сардори маъмурии қаламравҳои иттифоқӣ тибқи [[wikisource:Constitution of India/Part VIII|моддаи 239 мебошад]] . Нақши комиссияи хадамоти ҷамъиятии иттифоқӣ на дар ҳама қаламравҳои Ҳиндустон татбиқ карда мешавад, зеро он танҳо ба [[wikisource:Constitution of India/Part XIV|Қисми XIV]] ба Ҳиндустон дахл дорад.
 
Мутобиқи моддаи 240, қудрати олӣ ба Президент дар танзими тамоми корҳои қаламравҳои иттифоқ ба истиснои [[Чандигар]], [[Деҳлӣ]] ва [[Пудучери]], аз ҷумла салоҳияти бекор кардани қонунҳои Парлумон ва сарқонуни Ҳиндустон дода мешавад.
 
Танҳо ду қаламрави иттифоқӣ дар палатаи болоии Парлумони Ҳиндустон, [[Раҷя Сабха]], [[Деҳлӣ]] ва [[Пудучери]] намояндагӣ доранд, ки дар байни қаламравҳои иттифоқӣ низ истисноӣ ҳастанд, зеро ҳар кадоме дорои маҷлиси маҳаллии интихобкардаи худ мебошад .
 
== Рӯихати қаламравҳои иттифоқӣ ==
Қаламравҳои иттифоқӣ инҳоянд: <ref>{{Cite web|url=http://www.knowindia.gov.in/knowindia/state_uts.php|title=States and Union Territories|publisher=KnowIndia.gov.in|accessdate=17 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131024173954/http://knowindia.gov.in/knowindia/state_uts.php|archivedate=24 October 2013}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.mapsofindia.com/maps/india/union-territories.html|title=Union Territories of India|publisher=}}</ref>
 
'''Қаламравҳои иттифоқӣ бо ҳуқуқи қонунгузорӣ ва ҳукуматҳои интихобшудаи худ:'''
 
* ''Ҷамму ва Кашмир ( пешниҳодшуда аз 31 октябри соли 2019 )''
* [[Пудучери]]
* [[Деҳлӣ|Ноҳияи миллии пойтахт Деҳлӣ]]
 
'''Қаламравҳои иттифоқӣ бидуни қонунгузориҳои интихобшуда:'''
 
* [[Чандигар]]
* [[Додро ва Ногор Ҳовели]]
* [[Домон ва Диу]]
* [[Локшодвип]]
* ''[[Ладак]] ( аз 31 октябри соли 2019 пешниҳод карда мешавад )''
* [[Ҷазираҳои Ондомон ва Некӯбор]]
 
'''Ҳудудҳои собиқ иттифоқ:'''
* [[Аруначал Прадеш|Аруначал Прадеш]] (1972–19871972—1987)
* [[Гоа]], [[Домон ва Диу]] (1961–19871961—1987)
* [[Ҳимочал Прадеш|Ҳимочал Прадеш]] (1956–19711956—1971)
* [[Манипур]] (1956–19721956—1972)
* [[Мизурам|Мизорам]] (1972–19871972—1987)
* [[Нагаланд]] (1957–19631957—1963)
* [[Трипура]] (1956–19721956—1972)
 
== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ}}