Википедиа

Риёз: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х VASHGIRD moved page Ар-Риёз to Риёз
Created by translating the page "ریاض"
Сатри 1:
{{МА
{{Infobox settlement
|official_name = Ар-Риёз
|native_name = {{lang|ar|الرياض}}
|settlement_type = Capital city
<!-- images, nickname, motto --->
|image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Nationalmus.JPG
| photo1b = Masmak.JPG
| photo2a = Ministry of the interior, riyadh, saudi arabia (456560063).jpg
| photo2b = K.K.I.A_-TR-3_-_panoramio.jpg
 
| size = 280
| spacing = 2
| color = transparent
| border = 0
}}
|image_caption = '''Clockwise from top left:'''<br> [[National Museum of Saudi Arabia]], [[Masmak fort]], [[King Khalid International Airport]], Riyadh skyline in the evening seen from [[Al Faisaliyah Center]] with [[Kingdom Center]] in the back, [[Ministry of Interior (Saudi Arabia)|Ministry of Interior]] building
|image_seal = Riyadh City Logo.svg
|nickname =
|motto =
| map_caption = Location in the Kingdom of Saudi Arabia
| pushpin_map = Saudi Arabia
|coordinates = {{coord|24|38|N|46|43|E|region:SA|display=inline,title}}
|subdivision_type = Country
|subdivision_name = {{flag|Saudi Arabia}}
|subdivision_type2 =
|subdivision_name2 =
|leader_title =
|leader_name =
|leader_title1 = Riyadh Prince Governor
|leader_name1 = [[Faisal bin Bandar Al Saud]]
|unit_pref = Metric
|area_footnotes =
|area_magnitude = ₳
|area_total_km2 = 1798
|elevation_m = 612
|population_total = 6,506,700
|population_as_of = 2016
|population_footnotes =<ref name=syb>{{cite web|title=About ArRiyadh|url=http://www.arriyadh.com/Eng/Ab-Arriyad/Content/getdocument.aspx?f=/openshare/Eng/Ab-Arriyad/Content/Riyadh-in-year-2013.doc_cvt.htm|work=high commission for the development of arriyadh|accessdate=4 April 2017}}</ref>
|population_density_km2 = auto
|population_density_sq_mi =
|population_metro =
|population_note =
|postal_code_type = Postal Code
|postal_code = (5 digits)
|area_code = +966-11
|website = [http://www.arriyadh.com/eng/ High Commission for the Development of Riyadh] [https://www.alriyadh.gov.sa/en/ Riyadh Municipality]
|leader_title2 = Mayor
|leader_name2 = Ibraheem Mohammed Al-Sultan
|timezone = [[Arabia Standard Time|AST]]
|utc_offset = +3
|timezone_DST = [[Arabia Standard Time|AST]]
|utc_offset_DST = +3
}}
[[Акс:Riyadh_Skyline_showing_the_King_Abdullah_Financial_District_(KAFD)_and_the_famous_Kingdom_Tower_.jpg|сарҳад|рост|бе_чаҳорчӯба|291x291пкс]]
[[Акс:Riyadh Skyline showing the King Abdullah Financial District (KAFD) and the famous Kingdom Tower .jpg|thumb|Ар-Риёз]]
'''Риёз ё Ар-Риёз''' (به [[Пойтахт|) пойтахти]] [[Арабистони Саудӣ|Арабистони Саудӣ аст]]; ва он дар Наҷд воқеъ шудааст, яке аз шаҳрҳои шукуфон ва тараққикардаи Арабистони Саудӣ аст. Донишгоҳи Мулки Сауд бузургтарин ва қадимтарин донишгоҳи Арабистони Саудӣ дар Эр-Риёз ҷойгир аст. Аломатҳои машҳуртарини Арабистони Саудӣ бурҷи Ал - Мулк ва бурҷи Ал-Фийсалия дар ин шаҳр воқеъ мебошанд.
'''Ар-Риёз''' ({{lang-ar| الرياض}}‎ [arrːiˈjɑːdˤ] — «боғ», «гулзор») — шаҳр, пойтахти [[Арабистони Саудӣ]] ва маркази маъмурии музофоти Арриёзӣ вилояти Наҷд. Аҳолиаш 7 125 180 нафар ([[2015]]).
 
Зиёда аз чаҳоряк аср пеш, шаҳр аз сабаби муттаҳидшавии Муҳаммад бин Сауд I ва Муҳаммад бин Абдул Ваҳҳоб шаҳри Риёз эътибори сиёсӣ ва стратегӣ пайдо кард ва Эр-Риёз пас аз он ки шоҳ Абдулазиз падари подшоҳи кунунии Саудӣ дар он шаҳр ҳукумати кунунии Саудиро бино ниҳод Риёз аҳамияти пешрараро пайдо кард. Ҳоло шаҳр беш аз 5 миллион аҳолӣ дорад ва маркази сиёсии Арабистони Саудӣ мебошад. <ref>نصیری، عبدالله: آشنایی با عربستان. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۶.</ref>
=== Иқлим ===
Яке аз шаҳрҳои гармтарини олам (ҳарорати миёнаи январ +14,4, июл +36,6, баъзан то 50°С мерасад). Иқлимаш ниҳоят хушк, миқдори боришоти солона аз 100 мм беш нест.
 
=== ИдоракунӣТаърих ===
Шаҳр дар харобаҳои шаҳри таърихии Ҳаҷари Имома сохта шудааст, таърих (Ҳаҷари Имома) ба давраи ду қабилаи машҳури ҷодугарӣ ва рашк (طسم و جدیس), ки дар давраи то давраи [[Ислом|Исломӣ]] зиндагӣ мекарданд, бармегардад ва ин ду қабила дар ниҳоят несту нобуд карда шуданд, бинобар инро таърихнигорон инро тавсиф кардаанд. Ин ду қабила (طسم و جدیس) аз қабилаҳои ( ал-Баида (البائدة) ) ба шумор меоянд. Ҷасадҳо ва боқимондаҳои қасрҳои онҳо аз рӯзҳои аввали Ислом дар ҷойгоҳи худ боқӣ мондаанд ва қабилаи Бани Ҳанифа онҳоро дар асри Ҷоҳилия ва инчунин яке аз бозорҳои машҳури Ҷаҳилия ҷойгир кардааст. Дар ин бора Якут Ҳавмавӣ дар ал-Баладан чунин мегӯяд: Номи "Санги Алимама" аз номи Абид ал-Ҳанафӣ ҳангоме ки пас аз ду қаср ва ду байт ном дошт, гирифта шудааст. Аммо пеш аз он, он Элимаме ном дошт.
То соли [[1960]] Ар-Риёз ҳамагӣ 160 ҳазор сокин дошт. Ар-Риёз аз 15 ноҳияи маъмурии худидоракунии маҳаллӣ иборат буда, аз тарафи губернатори музофоти Ар-Риёз идора карда мешавад. Даромади зиёди нефт Ар-Риёзро ба шаҳри фавқулзамонавӣ ва сераҳолӣ табдил дод.
 
== Ҷуғрофияи минтақа ==
=== Таърих ===
Тибқи маълумоти мавҷуда дар Маркази омори Арабистони Саудӣ, он дар 46- ва 32 дараҷаи шарқ ва 24 дараҷаи паҳлӯи шимолӣ аз меридиан ҷойгир аст . Баландии он аз сатҳи [[баҳр]] 200 метр аст. Шаҳри Риёз дар мобайни нимҷазираи Араб ҷойгир аст . Шаҳри Риз дар теппаи азиме тақрибан 4 метр ҷойгир аст, ки дар канори шарқии бандари Наҷд ҷойгир аст. [[Водӣ|Дараи]] "Водии Ҳанифат» тавассути маркази шаҳр мегузарад , ин канал аз шимол оғоз ёфта дар дар самти ғарб мерасад, ба самти ба шарқ мерасад. Тӯли дарозии канали Ҳанифа 130 км буда, умқи он аз 10 то 100 метр аст ва паҳнии он аз 100 то 1000 метр аст. Дар кӯҳҳои азими гирду атрофи водӣ, дараҳои хурд ва оби наҳр ҷараёни об, бештар зоҳир ба Водии Либан ном дорад. Пойгоҳи қадимтарини шаҳри Риёз дар болои ин водӣ ҷойгир аст. Al Wadi al-Bih ح a дарозии 2 км буда, шимол аз шаҳр ба ҷануб, ба водиҳои Вади Лубнон ва Вади Эл-Эйзен ҷорӣ мешавад. Азбаски шаҳри Рияд дар миёни ин водиҳо қарор дорад ва дар рӯзҳои [[борон]] ва [[баҳор]] сари сабз рангоранг ва солим мегардад, таърихшиноси маъруф (ал-Ҳазани) дар китоби худ бо номи " Ал-Араб", шаҳри Рияд маъруф аст. Санг).
Ар-Риёз дар гузашта номи мавзеи паҳновар ва сабзу хуррами маркази нимҷазираи Арабистон буда, баъдтар танҳо як қисми аҳолинишини он ба шаҳри Ар-Риёз табдил ёфт. Соли 1818 Ар-Риёз аз тарафи Империяи Усмонӣ торумор гашт. Соли 1823 асосгузори давлати Саудии Сонӣ – Туркӣ ибни Абдуллоҳ давлатро аз нав эҳё ва Ар-Риёзро ба сифати пойтахти нав интихоб намуд. Мухолифатҳои байни наберагони Туркӣ давлатро хароб карданд ва он соли 1891 ба дасти рақибашон Ар-Рашид гузашт. Соли 1902 Ар-Риёз ба дасти шоҳ Абдулазиз ибни Сауд расид ва ӯ ба бунёди Шоҳигарии Арабистони Саудии имрӯза пардохта, дар Ар-Риёз қароргоҳи худро бино кард. Пойтахти Арабистони Саудӣ аз соли 1932 ба таври замонавӣ бунёд мегардид ва тавсиа меёфт. Шаҳр ба ноҳияҳои маъмурӣ, дипломатӣ, истеҳсолӣ, маркази тиҷоратӣ (бо муассисаҳои вақтхушӣ, тарабхонаҳо), қисми аҳолинишин ва таърихӣ тақсим мешавад; боғоту гулгаштҳои дилнишин, маҷмааҳои варзишӣ ва истироҳатгоҳҳои замонавӣ дорад (ноҳияҳои Даҳран, Даммам, Ҷидда ва ғайра).
 
=== ИқтисодиётМинтақаҳо ===
"Манафуҳ" як маҳаллаест дар шаҳри Риёз. Манафуҳ маҳаллаи муҳоҷиронест, ки дар он асосан муҳоҷирони [[африқои Шарқӣ]] зиндагӣ мекунанд. <ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/11/131110_u14_saudi_deadly_clash.shtml درگیری‌های مرگ‌بار در عربستان سعودی]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
Ар-Риёз маркази сиёсӣ, маданӣ, иқтисодӣ ва тиҷоратии мамлакат буда, дар он корхонаҳои истеҳсолӣ, роҳи оҳан, 4 аэропорти байналхалқӣ мавҷуд аст. Роҳи оҳан Ар-Риёзро бо шаҳрҳои Ҷидда ва Макка мепайвандад. Аз сохтмонҳои анъанавӣ хеле кам намунаҳо боқӣ мондаанд: Мураббаъ – девори атрофи шаҳр, қасри Ал-Масмак ва ғайра. Биною манораҳои мӯҳташами Ар-Риёз – Маркази шоҳ (99 табақа, баландиаш 300 м, масоҳати асосаш 9423 м<sup>2</sup>), маркази тиҷорат, Бурҷ-ал-Файсалия, манораи Ал-Аноуд (145 м) ва ғайра ҳайратоваранд. Соли 2009 сохтмони метрополитен оғоз гардид. Ар-Риёз осорхонаи миллӣ, академияи ҳарбӣ, Донишгоҳи шоҳ Сауд, донишкадаи олии техникӣ, пойгоҳи электрикӣ, манораи телевизионӣ (170 м), 4300 масҷид дорад.
 
== Галерея ==
Ар-Риёз маркази молиявӣ ва соҳибкории Шарқи Наздик мебошад: бонкҳо ва ширкатҳои машҳури ҷаҳонӣ дар ин ҷо намояндагӣ ва марказҳои худро доранд. Коргоҳҳои бузурги саноати нефт, технологияҳои олӣ, ширкатҳои сохтмонии шӯҳрати ҷаҳонидошта низ фаъолият мекунанд. Матбуоти даврӣ ба се забон: [[Забони англисӣ|англисӣ]], [[Забони арабӣ|арабӣ]] ва [[Забони урду|урду]] нашр мешавад.<ref>[[Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]], Ҷилди 1. А-АСОС – Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2012, - с.561</ref>
<br />{{Эзоҳ}}
 
* Духтур: Шами, Яхё, ''(Мусоул ал-Мудн ал-'' Араби ''ал-Ислом)'', Дар ал-Факр ал-Араби, Бейрут, соли 1993 бо забони арабӣ (арабӣ) нашр шудааст.
== Бознигаред ==
* Дуктур: Захия, Ғадура, ''(Таърихи ал-арабӣ)'', Дар ас-Низаҳ ал-Арабӣ (арабӣ), ки дар соли 1980 милод бо забони арабӣ (арабӣ) нашр шудааст.
*[[Макка]]
* Ал-Мостар: Баран, Муҳаммад, ''Баран, ал-'' Мусоа ''ал-Халижия (ал-Авсим ва ал-Мадан ал-Халижия), ношир ва Калай Банҷаи Лаълам, соли 1985, бо забони арабӣ (арабӣ) нашр шудааст.''
*[[Мадина]]
* Духтур: Ал-Сайид Абдулазиз, Бен Салем, ''(Таърихи араб ал-Аср ал-Ҷаҳалӣ)'', соли 1978 Дар ''-ан-Наҳда ал-'' Араби бо забони арабӣ (арабӣ) нашр шудааст.
*[[Ҷидда]]
* Духтур: Захия, Ғадура, ''(ал-Ҷазира ал-'' Арабӣ), Дар ан-Неж ''ал-'' Арабӣ, ки соли 1985 бо забони арабӣ (арабӣ) нашр шудааст.
* Ал-Ҳамавӣ, Яъқут, Абу Абдуллоҳ, ''('' Муҷаммул ал-دان l دان d دان n '')'', Дар ''ал-'' Кутб ал-Умайй ة, Бейрут, Лубнон, Ҷилди I, соли 1990 бо забони арабӣ чоп карда шудааст.  
 
== Пайвандҳои беруна ==
{{Викианбор-гурӯҳ|Riyadh}}
* [http://country.turmir.com/sub_532_sub.html Таърихи Ар-Риёз]
[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои Арабистони Саудӣ]]▼
 
[[Гурӯҳ:Пойтахтҳои Осиё]]
== Адабиёт ==
[[Гурӯҳ:Pages with unreviewed translations]]
* Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4.
 
== Манбаъ ==
<references />
 
{{ЭМТ}}
{{Пойтахтҳо Осиё}}
 
▲[[Гурӯҳ:Арабистони Саудӣ]]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Риёз"