Истанбул: Тафовут байни таҳрирҳо

 

== Номи шаҳр ==

Дар асри VII пеш аз милод, аз ҷониби мустамликадорон, асосан муҳоҷирон аз шаҳри Юнон Мегара шаҳри Византия {{Sfn|Петросян и Юсупов|1977|страницы=10}} {{Sfn|Пальцева Л. А.|1999|страницы=151, 164—166, 168, 176, 177, 180—181}} {{Sfn|Невская В. П.|1953|страницы=17}} таъсис ёфтааст . Дар соли 330 императори Рум Константини I Бузург пойтахти империяи Румро ба Византия кӯчонд, ки ба он номи Руми Нав дода шуд, аммо ин ном реша надошт ва дере нагузашта пойтахт [[Константинопол]] - шаҳри Константин номида шуд {{Sfn|Машкин Н. А.|1950|страницы=605, 606}} {{Sfn|Петросян и Юсупов|1977|страницы=39—41, 46}} {{Sfn|БРЭ|2010|страницы=96}} {{Sfn|История Средних веков|1952|страницы=74}} . Дар асри XIII [[арабҳо]] номи Истинполинро истифода мебурданд, ки бозгашт ба ибораи {{Lang-el|εἰς τὴν Πόλι(ν)}} ("ҳақиқӣ поли (н)", "bόli ғарбӣ (n)") - ба шаҳр (е) <ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9368294/Istanbul Britannica, Istanbul]: ''In the 13th century Arabs used the appellation Istinpolin, a «name» they heard Byzantines use—eis tēn polin—which, in reality, was a Greek phrase that meant «in the city.»''</ref> . Аз ин ҷо номи муосир <ref>Lewis, ix</ref> <ref>D. J. Georgacas, The names of Constantinople, ''American Philological Association: Transactions'', Ixxviii (1947), 347-67. См. Edward G. Bourne, The Derivation of Stamboul, ''Τhe American Journal of Philology'', Vol. 8, No. 1 (1887), с. 78-82</ref> метавонист пайдо шавад. Тибқи тафсири дигар, он аз Исломбул (шаҳри Ислом) бармеояд, ки бо вуҷуди ин, ба мавҷудияти номи зикршудаи Истинполин, ки ба як номи муосир мувофиқат мекунад, ҳатто пеш аз суқути Константинопол дар соли 1453 шубҳа меорад. <ref>Adrian Room, ''Placenames of the world'', McFarland, 2006, с. 177</ref> Фирмани соли 1760/1, ки дар амалия ҳаргиз амалӣ намегардад, чун маҷмӯи расмӣ, ки аллакай дар ҳуҷҷатҳои асри XV пайдо шудааст. номи Исломбол, яъне бо ислом пур карда шуда <ref>«Istanbul», ''The Encyclopedia of Islam'', Vol. IV, E.J. Brill, Leiden: 1997, с. 224</ref> <ref>Alain Servantie, ''Le voyage à Istanbul'', Editions Complexe, 2003, с. 4</ref> . Аз охири асри 18 як шакли таҳрифшуда дар кишварҳои Аврупо, аз ҷумла Русия номи ''Истамбул ба истифода даромад''. Расман, шаҳр пас аз забт шудани туркҳо ва интиқоли пойтахти империя, номгузорӣ нашуд: барои туркҳо ҳамчун ''[[Истанбул]]'' буд ва боқӣ монд, барои юнониён - [[Константинопол]] (дар ҳаёти ҳаррӯза ин танҳо {{Lang-el|ὴ Πόλη}} ). [[Имперотурии Усмонӣ]] ҳарду навъи ин номҳои шаҳрро истифода кардааст. <ref>Necipoğlu, Gülru (2010). «From Byzantine Constantinople to Ottoman Kostantiniyye». In ölcer, Nazan. From Byzantion to Istanbul. Istanbul: SSM. ISBN 978-605-4348-04-6, p. 28.</ref>

 

 

 

Дар забони юнонӣ, аммо ин ном {{Lang-el|Κωνσταντινούπολη}} чун дар Юнон ва инчунин дар Кипр расман қабул карда шудааст; инчунин бо забони юнонӣ "Шаҳр" ( {{Lang-el|Πόλη}}, Полис) номида мешавад.

 

''Аврупо:''

|}

 

''Осиё:''

 

|}

 

{{Тасвири чандгона}} Пас аз забт шудани Константинопол, усмониҳо, онро пойтахти [[Имперотурии Усмонӣ|империяи худ гардонданд]], ва ба барқарор кардани шаҳр шурӯъ карданд. Калисоҳои намоёни православӣ ба [[Масҷид|масҷидҳо]], аз ҷумла Собори Софияро, табдил додаанд. ЗамониМеҳмеди II Қасри Топкапъа, Масҷиди Фатҳ ва Бозори Бузург сохта шуданд .

 

Пас аз маҷбуран хориҷ кардани аҳолии православӣ аз Туркия дар соли 1923, он ягона шаҳр дар кишвар боқӣ монд, ки дар он аҳолии назарраси юнонӣ сокин буд, аммо як қатор чораҳои табъизомези иқтисодӣ ки аз ҷониби ҳукумати Камолӣ дар солҳои 1930 ва 1940 андешида шуданд, боиси пастравии иқтисодӣ ва харобшавии собиқ як минтақаи пешрафтаи тиҷорат ва фарҳанги юнонӣ Пера шуданд. Дар нимаи дуюми асри 20 таъқиби аҳолии юнонӣ ба вуҷуд омадааст, ба нестшавии ҷамоаи таҳҷойии юнонӣ оварда расонд; Бо вуҷуди ин, Истамбул маркази Патриархати Константинопол бо иқоматгоҳи Патриарх дар маҳаллаи Фанар (Фенер) боқӣ мемонад.

 

[[Зимистон|Дар зимистон]] ҳарорати миёнаи ҳаво аз +3 ° C то +9 ° C аст. Зимистонҳо сард ва намнок мебошанд, ҳароратҳои аз 0 ° C ба ҳисоби миёна 21 рӯз дар як сол мебошанд. Қариб ҳар фасли зимистон [[барф]] борид <ref name="wbase">[http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=6071&refer=&units=metric&cityname=Istanbul-Turkey Weatherbase.com — Historical Weather for Istanbul, Turkey]</ref> .

[[Акс:Istanbul_view.jpg|чап|мини|250x250пкс| Зимистон дар Истамбул. ]]

Дар канори [[Минтақаҳои субтропикӣ|иқлими минтақаи субтропикӣ воқеъ аст]], аммо шамолҳои хунук аз шимол таъсир мерасонад <ref>{{Cite web|url=http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/en-us/0-exploring-the-city/location/Pages/GeographicalandStrategicPosition.aspx|title=GEOGRAPHIC LOCATION AND STRATEGIC IMPORTANCE|publisher=Istanbul 2010|lang=en|accessdate=2011-09-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/65BomXH1u|archivedate=2012-02-04}}</ref> .

 

 

Ба ҳисоби миёна [[Боришот|ҳар сол]] 850 мм [[боришот]], асосан дар шакли [[борон]], ки тақрибан 123 рӯз аст, дучор мешавад <ref name="Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMI)">{{ref-tr}} {{Cite web|url=http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=istanbul|title=Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü — İstanbul Yıllık Toplam Yağış Verileri (Turkish State Meteorological Service — Istanbul Total Annual Precipitation Data)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160312093300/http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=istanbul|archivedate=2016-03-12}} Meteor.gov.org</ref> <ref name="BBC">[http://news.bbc.co.uk/weather/forecast/74 BBC — Weather Centre — World Weather — Average Conditions — Istanbul]</ref> .

 

== Фарҳанг ва дин ==

=== Дин ===

Дар айни замон, аксарияти кулли сокинони шаҳр [[Мусулмон|мусалмонон]] ва пайравони [[Суннӣ|суннимазҳабанд]] .

|}

 

Бузургтарин осорхонаҳои шаҳр: Масҷиди кабуд, Масҷиди Сулаймонӣ, Осорхонаи ибодагоҳи София, Осорхонаи бостоншиносии Истанбул, Осорхонаи мусаввараҳо ва ҳайкалтарошӣ, Осорхонаи Қасри Топқапъа, Осорхонаи Мозаика, Осорхонаи санъати туркӣ ва исломӣ, Осорхонаи фарҳанги шарқӣ, Осорхонаи мунисипалӣ, Осорхонаи Долмабахҷе бо бурҷи соат, Yedikule, Калисои Хора , Осорхонаи Пера дар Бейоғлу, Осорхонаи Сакиб Сабанҷӣ, осорхона-китобхонаи Аҳмад Ҳамдии Tанпунара, Осорхонаи бегуноҳӣ, ва дигарон.

 

=== Театрҳо ва намоишгоҳҳо ===

 

==== Намоишгоҳҳо ====

| style="text-align:center; width:100%; vertical-align:middle;" | [[ЮНЕСКО|Сомонаи]] [[Всемирное наследие|мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО]] <span style="white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em">№ 356</span> <br /><br /><br /><br /> <nowiki></br></nowiki> [http://whc.unesco.org/ru/list/356 Русӣ] • [http://whc.unesco.org/en/list/356 Забони англисӣ] • [http://whc.unesco.org/fr/list/356 fr.]

|}

 

* [https://www.ibb.istanbul Муниципалитети Истамбул] {{ref-tr}} <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на турецком языке">)</span>

* [https://www.lonelyplanet.com/turkey/istanbul Сайёраи бекас Истамбул] {{ref-en}} <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</span> {{ref-ru}} <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">)</span>

* [http://wikimapia.org/#y=41033140&x=29002533&z=13&l=0&m=a Истамбул] дар ''wikimapia.org''

[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои миллионери Туркия]]

[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои муқаддас]]

[[Гурӯҳ:Pages with unreviewed translations]]