Википедиа

Рӯдакӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х Вироиши 217.8.47.242 (Баҳс) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки 217.8.42.46 анҷом дода буд
Барчасб: вогардонӣ
х имло, вироишоти сабкӣ
Сатри 9:
|санаи таваллуд = 858
|Мазҳаб = [[Шиъа]]
|зодгоҳ = {{Зодгоҳ|ноҳияи ПаҷакентПанҷакент| ноҳияи ПаҷакентПанҷакент|Тоҷикистон}}
|санаи марг = 941
|маҳалли марг = [[Панҷрӯд]], [[Тоҷикистон]]
Сатри 27:
[[Акс:Rudaki Park, Dushanbe, Tajikistan.JPG|thumbnail|Маҷмааи Устод Рӯдакӣ дар Душанбе]]
[[Акс:Нимпайкараи Рӯдаки.jpeg|thumb|Нимпайкараи Устод Рӯдакӣ дар [[Исфара]]]]
'''Абуабдуллоҳ Ҷаъфар ибни Муҳаммад ибни Ҳаким ибни Абдураҳмон ибни Одам Рӯдакӣ''' ({{lang-fa|ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حکیم‌ بن عبدالرحمن‌ بن آدم رودکی}} ({{lang-en|Abu Abdollah Jafar ibn Mohammad Rudaki}}'''<ref>{{cite web|title=Rudaki|author=Encyclopaedia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/512104/Rudaki}}</ref> ,маъруф ба Одамушуаро entitled(858 {{lang|fa|آدم— الشعرا}} ''Ādam ul-Shoara'' or Adam of Poets)941,&nbsp; Зодгоҳ: [[Панҷрӯд]], [[Мовароуннаҳр]]) — асосгузорибунёдгузори адабиётиадаби классикиифорсӣ, форсунахустин тоҷикшоъири (форс-тоҷик)машҳури порсисарои Эронзамин дар давраи Сомониён аст.
 
== Зиндагинома ==
 
Бунёдгузори адабиёти порсу тоҷик '''Абӯабдуллоҳ Рӯдакӣ''' соли [[858]] дар деҳаи [[Панҷрӯд]] аз тавобеъи [[Самарқанд]] (бинобар ин дар баъзе сарчашмаҳо '''''Рӯдакии Самарқандӣ''''' низ меноманд), ки акнун рустое аз [[ноҳияи Панҷакент]] дар [[вилояти Суғд]] аст, ба дунё омадааст.
Таърихи ҳазору сад солаи [[адабиёти тоҷик]] бо номи бунёдгузори он устод Рӯдакӣ сахт вобаста аст. Рӯдакиро муосиронаш ва суханварони баъдина бо унвонҳои ифтихорӣ: Одамушуаро {{lang|-fa|آدم الشعرا}} Қофиласорои назми форсӣ, Соҳибқирони шоирон, Султони шоирон, Мақаддумушуаро ва ҳамсони инҳо ёд мекунанд. Асосгузор ва сардафтари адабиёт аслан маънои онро надорад ки пеш аз дигарон асар эҷод карда бошад.
 
Устод Рӯдакӣ бо хизматҳоихидматҳои бузургаш ба ин мақоми таърихӣ расидааст. Рӯдакӣ дар таърихи фарҳанги халқи тоҷик аввалин суханваре аст, ки таҷрибаҳо ва муваффақиятҳои гузаштаи худро дар соҳаи адабиёти порсу тоҷикфорсӣ ҷамъбаст кардааст. Рӯдакиро яке аз асосгузорони жанрҳои назми форсу тоҷикфорсӣ - [[достон]], [[рубоӣ]], [[қасида]], [[байт]], [[ғазал]] ва диг. пазируфтаанд.
 
== Рӯдакӣ ва Сомониён ==
 
Ҳунару дастовардҳои устод РӯдакиРӯдакӣ ба гӯши амири [[СомониёнХуросон]] [[Наср ибни Аҳмад|Наср II Сомонӣ|Наср II ибн Аҳмад]], ки сарвари [[Хуросон]] буд мерасад, ва вай устодро ба дарбораш даъват мекунад. РӯдакиРӯдакӣ дӯсти ҳаррӯзаи Наср II мешавад ва боиси ҳурмату эҳтиром мегардад. Устодро асосгузори ''[[девон]]'', ки як намуди маҷмӯаимаҷмуъаи шеър аз рӯи тартиби алифбо мебошад, ном мегирад.
 
Рӯдакиро даставвал ба дарбори [[Наср ибни Аҳмад|Насри АввалиI Сомонӣ]], ки солҳои [[864]]-[[892]] ҳокими [[Самарқанд]] буд, мекашад. Ӯ ҳамчунин дар манзилҳои деҳқонон, яъне заминдорони давлатманд ва мулкдор ба сарояндагӣ, навозандагӣ ва шоирӣ машғул мешавад. Рӯдакӣ бо ташаббуси [[Абулфазли Балъамӣ]], ки аз соли 892 то соли 938 [[Вазирони давлати Сомониён|вазир]] буд, ба [[Бухоро]] боба пойтахти [[Давлати Сомониён|Сомониён]] даъват шуд. Рӯдакӣ дар он замоне, ки давраи рушди болоравии худшиносии [[Мардуми тоҷик|халқи тоҷик]] буд, даъвати Балъамиро ба ҷон пазируфт. Иштироки Рӯдакӣ дар ин раванди ташаккули [[Мардуми тоҷик|халқи тоҷик]] айни муддао буд. Ӯ бо дарбори [[Исмоили Сомонӣ]] ([[892]]-[[907]]) ва [[Аҳмад ибни Исмоил]] ( [[907]]-[[914]] ) беалоқа набудааст. Рӯдакӣ дар дарбори [[Наср ибни Аҳмад]]и Сомонӣ, яъне Насри II (914-943) ба мартабаи азим соҳиб мешавад.
 
Бинобар хамин худи Рӯдакӣ мегӯяд:
Сатри 52:
Далелҳои зиёди таърихиӣ аз таъсири фавқулоддаи ашъори Рӯдакӣ шаҳодат медиҳад. Боре Наср ибни Аҳмад ба [[Ҳирот]] сафар кард. Ба сабаби хушии обу ҳаво ва зебоии табиати ӯ чор сол он ҷо монда, пойтахти худ шаҳри Бухороро гуё аз ёд баровард. Вазирону сарлашкарони ӯ, ки муштоқи ёру диёр ва пазмони аёлу фарзандон буданд, майли [[Бухоро]] доштанд. Азбаски замони осоишта буд, амир аз фароғат даст намекашид. Онҳо аз устод Рӯдакӣ мадад ҷустанд, ки чорагарӣ кунад. Рӯдакӣ ба доди онҳо расид. Вай дар васфи [[Бухоро]] қасидае навишта, бо самимият, ташбеҳу муболиға шеъри гӯшнавозе эҷод кард.
<poem>:Бӯи Ҷӯи Мӯлиён ояд ҳаме,
:Ёди ёри меҳрубон ояд ҳаме.
:Реги Омуву дурушти роҳи ӯ,
Сатри 65:
:Сарв сӯи бӯстон ояд ҳаме.
:Офарину мадҳ суд ояд ҳаме,
:Гар ба ганҷ андар зиён ояд ҳаме.</poem>
 
Рӯдакӣ низ бо ғуломон ва амволи зиёди худ, ки аз чаҳорсад шутур ва дусад ғулом иборат буд, ба [[Бухоро]] баргашт.
Сатри 79:
== Намунае аз осори Рӯдакӣ ==
 
<poem>:Гар бар сари нафси худ амирӣ, мардӣ,
:Бар кӯру кар ар нукта нагирӣ, мардӣ.
:Мардӣ набувад фитодаро пой задан,
:Гар дасти фитодае бигирӣ мардӣ.<ref>[https://www.durahshon.tj/fan/view_post.php?id=27 Рубоиёт аз А. Рудакй 31]</ref></poem>
:Дар ишқ чу Рӯдакӣ шудам сер аз ҷон
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Рӯдакӣ"