|
[[Акс:Семья.jpg|thumb|]]
[[Акс:Женщины из Панджакента.Таджикистан.JPG|200px|thumb|Модарони тоҷик]]
'''Модар''' ({{lang-fa|مادر}}), '''оча''', '''бибӣ''', '''мома''', '''нана''' — яке аз нисбатҳои хонаводагӣ аст ва волиди табиъи ё иҷтимоъии муаннас гуфта мешавад. Ба далели печидагӣ ва тафовутҳои иҷтимоъӣ, фарҳангӣ ва мазҳабӣ таърифҳо ва нақшҳо, таърифи куллии калимаи модар мутафовит аст.
[[Акс:Tajik Sambusa Kainarova1.JPG|thumb|200px|Модари тоҷик дар вақти [[самбӯса]]пазӣ]]
'''Модар''' - (биби, мома, нана) — яке аз нисбатҳои хонаводагӣ аст ва волиди табии ё иҷтимоӣ мунс гуфта мешавад. Ба далели печидагӣ ва тафовутҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ, ва мазҳабӣ таърифҳо ва нақшҳо, таърифи кулли калимаи модар мутафовит аст.
[[File:Семья.jpg|thumb|]]
Вожаи нана унвони баробар барои модар ба кор меравад ва маънии дигаре низ дорад аз решаи ҳиндуурупоии nan ба маънии модар ва парастор аст<ref>http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1 Модар аз Википедиаи Форсӣ</ref>.
== Иҷтимоӣ ==
Дар ҷомеаи инсонӣ унвони модар маъмулан ба зане, ба ғайр аз модари табиӣ, ки нақши иҷтимоӣ марбутаро анҷом диҳад низ гуфта мешавад. Ба вижа дар мавриди модари хонда ва зани падар. Дар бархе аз фарҳангҳо, монанди амрикоӣ-африқоӣ ва лезбинӣ, дигармодарии ғайрибиоложекӣ вуҷуд дорад.
[[Акс:PregnantWoman.jpg|200px|thumb|Як зани ҳомиладор. Баъд аз ба дунё омадани ҷанини ки дар раҳмаш дорад, нисбати модар ва фарзандӣ байни ӯ ва кӯдакаш барқарор мешавад.]]
== Нигаред низ ==
== Модар дар Адабиёт ==
'''Модар''' - Зане ки фарзанде ба дунё оварда мебошад. Модар тамоми ҳастию вуҷуди мо аз уст, зеро агар модар намебуд, дар олам инсон намешуд. Маҳз бо туфайли ҷонкохонаи беҳисоби модар мо ба [[дунё]] омадем. Барои вай аз парвариши фарзанд авлотар чизе вуҷуд надрад. Гуё ӯ баробари соҳиби ин номи мукаддас гаштанаш на баҳри худ, балки баҳри фарзанд зиндаги мекунад. Аз ин чост, ки мо ӯро мукаддас мешуморем, дар лазаҳои душвори ва гуворотарин номашро ба забон меорем. Ба забон овардани номи модар сухани нахустин ва сипосгузории шабзинадории модар аст, ки ҳар як шахси мекушад ба воситае хотири ӯро пос дорад. Беҳуда нест, ки адибон борҳо твлош кардаанд таронуми модарро дар корҳои ҳунарии худ ҷой диҳанд.
::Гӯянд маро чу зод модар,
::Пистон ба даҳан гирифтан омӯхт,
::Шабҳо бари гоҳвораи ман,
::Бедор нишасту хуфтан омӯхт.
::Дастам бигирифту по ба по бурд,
::То шеваи роҳ рафтан омӯхт.
::Як ҳарфу ду ҳарф бар забонам,
::Алфоз ниҳоду гуфтан омӯхт.
::Чун ҳастии ман зи ҳастии ӯст,
::То ҳастаму ҳаст дорамаш дӯст.<ref>Алиасғари Шеърдӯст. Шеъри муосири Эрон. Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон. – Душанбе 2012. – С.49</ref>
ҚАДРИ МОДАР
::Писар, рав қадри модар дон, ки доим
::Кашад ранҷи писар, бечора модар.
::Бирав, беш аз падар хоҳаш, ки хоҳад
::Туро беш аз падар, бечора модар.
::Зи ҷон маҳбубтар дораш, ки дорад
::Зи ҷон маҳбубтар, бечора модар.
::Нигахдорӣ кунад нӯҳ моҳу нӯҳ рӯз,
::Туро, чун ҷон ба бар, бечора модар.
::Аз ин паҳлӯ ба он паҳлӯ нағалтад,
::Шаб аз бими хатар, бечора модар.
::Ба вақти зодани ту марги худро
::Бигирад дар назар, бечора модар.
::Бишӯяд кӯҳна, орояд наватро,
::Чу камтар коргар, бечора модар.
::Тамузу дай туро соат ба соат
::Намояд хушку тар, бечора модар.
::Агар як атса ояд аз димогат
::Парад ҳушаш зи сар, бечора модар.
::Агар як сурфае беҷо намой.
::Хӯрад хуни ҷигар, бечора модар.
::Барои он, ки шаб роҳат бихобӣ,
::Нахобад то саҳар, бечора модар.
::Ду сол аз гиряи рӯзу шаби ту
::Надорад хобу хӯр, бечора модар.
::Чу дандон оварӣ, ранҷур гардӣ,
::Кашад ранҷи дигар, бечора модар.
::Сипас чун по гирифтй, то наяфтӣ,
::Хӯрад ғам бештар, бечора модар.
::Ту то як мухтасар ҷоне бигирӣ,
::Кунад ҷон мухтасар, бечора модар.
::Ба мактаб чун равӣ, то бозгардӣ,
::Бувад чашмаш ба дар, бечора модар.
::Агар як рубъи соат дер оӣ,
::Шавад аз худ бадар, бечора модар.
::Набинад ҳеҷ кас заҳмат ба дунё
::Зи модар бештар, бечора модар.
::Тамоми ҳосилаш аз умр ин аст,
::Ки дорад як писар, бечора модар.<ref>[http://kmt.tj/erach-mirzo-madekhasaroi-modar Эраҷ Мирзо – мадеҳасарои модар ].</ref>
([[Эраҷ Мирзо]])
Истилоҳи ''"Забони модарӣ"'' ҳам тақвиятгари мавқеияти модар аст дар ҷомеа ва таърихи ривоҷи забон ва фарҳанги ҳар қавм.
Ишқи [[Лоиқ Шералӣ]] ба модараш мояи даҳҳо шеъри нағзи ӯ буда, ки баъдан дар маҷмӯъаи “Модарнома” гирди ҳам омад ва беандоза маҳбуб шуд. Овозхонони тоҷик бисёре аз ин ашъорро табдил ба суруду тарона кардаанд:
:Сиришти ман, ниҳоди ман ту будӣ,
:Сафои бомдоди ман ту будӣ.
:Аё модар, ба он сон бесаводӣ,
:Нахустин устоди ман ту будӣ.
Ё:
:Дар миёни кӯҳсорон,
:Бо навои обшорон,
:Бо сафои чашмасорон,
:Бо суруди боду борон,
:Бо дуруди навбаҳорон,
:
:Ҷон ато кардӣ маро.
:Ҷон ато кардию худро костӣ,
:Рӯзу шабҳо бар сари гаҳвораи ман,
:Модари ман, модари бечораи ман.
:
:Аз паи рӯзӣ давида,
:Хӯшаҳоро чида-чида,
:Талху шӯриҳо чашида,
:Ранҷи дунёро кашида,
:Ганҷи дунёро надида,
:
:Дил ато кардӣ маро.
:Дил ато кардию худро костӣ,
:Рӯзу шабҳо бар сари гаҳвораи ман,
:Модари ман, модари ғамхораи ман,
:Модари ман, модари бечораи ман.
== Нигористон - Бонувону модарони тоҷик ==
<gallery>
Old woman from Tajikistan.jpg
Швея джихака - украшения для женщин. Панджакент.Таджикистан.JPG
Woman from Tajikistan3.jpg
Приданное для новобрачных. Панджакент. Таджикистан.JPG
Tajikistan (3326657575) (2).jpg
Tajikistan (502891603).jpg
Tajikistan (1726587741).jpg
Женщины г. Худжанда (Таджикистан).JPG
Working women in Tajikistan.jpg
Tajikistan (1615319006).jpg
Преподавательницы из г. Худжанда.JPG
Среди поклонников. Панджакент.Таджикистан.JPG
</gallery>
== Нигаред ==
* [[Падар]]
* [[Нисбатҳои хонаводагӣ]]
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{ҷавона}}
{{ПБ}}
[[Гурӯҳ:Хонавода]]
[[Гурӯҳ:Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ]]
[[Гурӯҳ:Зан]]
| 