Википедиа

Фалсафа: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х иловаи гурӯҳ
Сатри 1:
'Фалсафа аз калимаи юнонии “философия” (филео – дӯст медорам ва софия -ҳикмат) гирифта шуда, маънояш дуст доштани ҳикмат мебошад. Аввалин шуда калимаи фалсафаро файласуф ва риёзидони Юнони қадим Пифагор истифода бурдааст.
'''Фалсафа''' ё '''Философия''' - калимаи қадими {{забон-код|el|φιλοσοφία}} буда, маънои «дуст доштани тафаккур», «ошиқи ба ақл», аз калимаи φιλέω — дуст доштан ва σοφία — тафаккур, ақлият) — илми умумӣ (назария), яке аз намудҳои ҷаҳонбинӣ, усули муқаррарии омӯзиш. Философия [[илм]]ест, ки [[қонун]]ҳои умумии инкишофи [[ҷамъият]], [[табиат]] ва [[маърифат]]ро меомузад.
Фалсафа - восита ва роњњои маърифати олами беруна, муњит ва маќоми инсон дар он, илм дар бораи ќонунњои умумитарин ва робитањою инкишофи табиат, љамъият ва тафаккур мебошад.
 
Дар доираи масъалањои муњимтарини фалсафа - мабдаъ асоси бунёди олам (љавњар), табиати арзишњои инсонї (моњияти њаёти инсонї), хусусияти методологии фалсафа - бунёди ќоидањои умумитарини тадќиќоти олам умуман ва љараёнњою њодисањои алоњидаи ў ќарор мегиранд.
Афкори фалсафи то пайдоиши [[ислом]] барои арабҳо қариб бегона буд. Азбаски ҳаёти маьнавии онҳо мутаносибан ба ҳаёти модиашон хеле содаву дар андешаҳои онҳо таҳаюлоти бадеӣ бар тафаккури мантиқӣ бартарӣ дошт. Танҳо баъди пайдоиши [[ислом]], ташкили [[Хилофат]] ва шиносои бо тамаддуни халқҳои пешқадами ҳамсоя инкишофи фалсафа ва тафаккури фалсафӣ дар байни халқҳои Араб имконпазир гардид. Таьрихи асри миёнагии афкори фалсафии Арабро асосан се чараёни бузург калом, машшоия, тасавуфи назариявӣ ва муборизаи байни онҳо ташкил медиҳад.
Фалсафа чун тарзи махсуси инъикоси муносибат ба воќеият, аз замони пайдоишаш масъалаи «њастї чист»-ро ба миён гузошта љавоб мељуст. Дар њамин љараён шаклњои таърихии фалсафасозї – материализм ва идеализм ташаккул меёбанд.
Муноќишаи материалистон ва идеалистон дар атрофи таносуби моддиёту маънавиёт, њастию шуур, «маќсаднокию» фаъолияти одамон, њавасмандию талаботи объективї ва шуурнокї шурўъ мегирифт. Дар њамин љараён мафњуми масъалаи асосии фалсафа њамчун муносибати шуур ба њастї ва рўњ ба табиат муайян мегардад. Ин масъала ду тараф дорад: љињати аввалинаш – материя аввал аст ё шуур? (онтологї), љињати дуюмаш – маърифатшавандагии олам (гносеологї). Вобаста ба њалли њамин масъала файласуфон ба ду љараён људо мешаванд – материализм ва идеализм.
Материализм моддиёт (материя)-ро аввалину шуурро дуюмин ва оламро маърифатпазир мењисобанд.
Идеализм шуурро аввалину материяро дуюмин мењисобад, инчунин маърифатпазирии оламро рад менамояд – ин аќида лоадрия (агностисизм) ном гирифтааст.
Фалсафа чун љањонбинї донишњои мушаххаси илмї, фарзия ва санадњоро тањлил ва муќоиса намуда, онњоро ба низом медароварад ва манзараи мукаммали оламро таљассум менамояд.
Вазифањои фалсафа: - ташрењу тавзењи мафњумњои кулл, љамъбасти назарии комёбињои таљрибаи инсон;
-танќиди њамагуна мавњумоту иштибоњњое, ки дар роњи маърифати њаќиќию фаъолияти инсон дучор мешаванд;
-њифзи рушди тамоми аносири ќобили ќабул ва арзиши илмї дошта (вазифаи интиќолї);
-дар низоми асосњои илм дар ќатори тасвири илмии олам фалсафа низ асоси илм мебошад. Асоси фалсафии илм идеяњо ва ќоидањое мебошанд, ки моњияти њар як илмро ташкил медиҳанд ва тавассути тањлилу љамъбасткунии фалсафї ба маданият ворид мешаванд;
- маќоми методологии фалсафа дар низоми илмњо фарќи назар аз метод, - назарияи умумї – низоми кулли тарзу воситањои ба даст овардани дониши илмї мебошад. Ф. Бэкон методологгияи фалсафиро тимсоли чароѓе меномад, ки ба роњи торики мусофир равшанї медињад. Худи ў барои сохтани њамин тавр методе кўшиш мекард, ки њамчун «органони» (олоти) маърифат њокимии инсонро аз болои табиат таъмин намояд.
Ќувваи таъсири фалсафа ба илм вобаста ба сатњи маърифати худи илм ва рушду такомули муњити иљтимоии ў мебошад.
 
== Инҷоро ҳам бингаред ==
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Фалсафа"