Донишгоҳи миллии Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

|соҳиби вазифа = [[ҚОБИЛҶОНҚобилҷон ХУШВАХТЗОДА|ХУШВАХТЗОДА ҚОБИЛҶОН ХУШВАХТХушвақтзода]]

[[Донишгоҳ]] соли [[1947]] ҳамчун '''Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи В. И.  Ленин''' дар ш. [[Душанбе]] таъсис ёфтааст. Мақоми донишгоҳ мактаби олии касбӣ буда, дорои иҷозатномаҳои (литсензияҳои) давлатии Вазорати маорифи [[Ҷумҳурии Тоҷикистон|Тоҷикистон]] оид ба ҳуқуқи пешбурди фаъолияти таълимӣ дар соҳаи таҳсилоти олии касбӣ ва Шаҳодатнома дар бораи аккредитатсияи давлатӣ мебошад.

Аз соли [[2008]] Донишгоҳи миллии Тоҷикистон номгузорӣ шудааст.

* [[21 март]]и соли [[1947]] бо қарори Совети Вазирони ИҶШС ҳамчун '''Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи В. И.  Ленин''' таъсис ёфтааст.

Соли нахустини таълим дар Университет дар бинои таълимии Институти омӯзгории ба номи Т. Г.  Шевченко (ҳоло [[Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ]]) оғоз гашт. Баъд аз як сол – — 1949 бинои собиќ Кумитаи ҳизбии вилояти Сталинобод воқеъ дар хиёбони марказии шаҳр ба ихтиёри Донишгоҳ дода шуд, ки он ҳоло чун бинои асосӣ маъруф аст.

Аз 1 августи соли 1948 дар Донишгоҳ 13 кафедра : кафедраи марксизм-ленинизм, кафедраи таърих, кафедраи забон ва адабиёти рус, кафедраи забон ва адабиёти тоҷик, кафедраи геологияи умумӣ, кафедраи математикаи умумӣ, кафедраи химияи умумӣ, кафедраи зоологияи умумӣ, кафедраи ботаникаи умумӣ, кафедраи физикаи умумӣ, кафедраи забонҳои хориҷӣ, кафедраи тайёрии ҳарбӣ ва инчунин кафедраи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба фаъолият сар карданд.

Соли 1948 дар ҳайати университет се [[факултет]]: геологӣ-хокшиносӣ (декан профессор А. С. Раевский), биология (декан профессор В. А. Ратсиборский) ва таъриху филология (декан- Т. П.  Маниулова) ташкил ёфтанд.

Дар байни 200 нафар шогирдони ба курси авввал дохилшуда, 110 нафарро ҷавонони тоҷик ташкил медоданд. Дар курси дуюми шўъбаи биология 50 нафар таълим мегирифтанд. Теъдоди устодон бошад, аз 17 кормандони доимӣ ва 19-нафар соатбаъйҳо иборат буд.

Таърихи Донишгоҳи давлатии Тољикистонро бе номи ректорони он, аз ҷумла аввалин ректори он [[Зариф Раҷабов|Зариф Шарифович Раҷабов]] (1906-19911906—1991) наметавон тасаввур кард.

[[Зариф Раҷабов]] дар вазифаи ректор (аз 27 феврали соли 1948 то 20 январи соли 1954) корщои зиёд ба анҷом расонида, тащкурсии боэътьимоди Донишгоҳро барои солҳои минбаъда гузошт.

Нахустин хатмкунандагони аълохони шўъбаи таърих – — [[Рауф Дадабоев]], [[Ҳомидҷон Аҳмадов]], Элмурод Саидов, аз шўъбаи филологияи тоҷик – — Кимиё Шукурова, [[Хуршеда Отахонова]], [[Муҳаммадвафо Бақоев]], [[Исмоил Саидов]]; аз шўъбаи геология – — [[Наримон Мадалиев]], Эркин Тоҳиров ва бисёр дигарон барои кор дар Донишгоҳ пазируфта шуданд, Гурўҳи дигари хатмкунандагони аълохон барои кор ба дигар мактабҳои олӣ ва муассисаҳои илмии ҷумҳурӣ роҳхат гирифтанд.

Талаботи рўзафзуни хоҷагии халқи мамлакатро ба инобат гирифта, соли 1956 дар заминаи факултети табиатшиносӣ факултетҳои геология, биология, соли 1959 химия, соли 1965 факултети физика, механикаву математика ташкил шуданд.

Мувофиќи талаботи замон соли 1963 факултети забон ва адабиёти рус, соли 1966 дар заминаи факултети таъриху филология факултети таърих (декан М. Б. Бобохонов), филогогияи тоҷик (декан М. Н.Қосимова) ва соли 1970 факултети филологияи Шарқ (декан ҳ.К.Каримов) факултети иrтисодӣ (1976, декан Т. Н. Назаров), факултети баплангирии иrтисодӣ (1980, декан Г. Б. Бобосодиқова) ва факултети базисобгирии молиявӣ (1980, декан [Қ.Қурбонов) таъсис ёфтанд.

* Соли [[1997]] -  — '''Донишгоҳи давлатии миллии Тоҷикистон''' ва соли [[2008]] '''Донишгоҳи миллии Тоҷикистон (ДМТ)''' номгузорӣ шудааст.

Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ибтидои фаъолияташ дар тайёр намудани кадрҳои баландихтисос барои соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқи ҷумҳурӣ саҳми хешро гузоштааст. Ба донишҷӯёни донишгоҳ олимони намоёни ҷумҳурӣ таълиму тарбия медиҳанд. Биноҳои таълимии донишгоҳ, аввал дар маркази Душанбе, дар якчанд биноҳои алоҳида ҷойгир буданд. Дар нимаи дуюми солҳои 80-ум шаҳраки донишгоҳ дар мавзеи Бунни Ҳисорак қомат рост кард. Ҳоло аксарияти факултаҳо ва лабораторияҳои донишгоҳ дар ин мавзеъ фаъолият мебаранд.

Ба сохтори донишгоҳ - — 17 факултет, нашриёт, китобхонаи илмӣ, Пажуҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотӣ, боғи ботаникӣ дохил мешаванд (соли 2008). Шумораи донишҷӯён 18200 наф., кормандони илмӣ-омӯзгорӣ тахминан 1200 наф. аст.

Бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз [[27 январ]]и [[соли 2020]] ректори [[Донишгоҳи миллии Тоҷикистон]]

доктори илми иқтисодӣ, профессор [[Қобилҷон Хушвахтзода | Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт]] таъйин карда шуд<ref>{{Cite web|url=http://president.tj/node/22339|title=Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон таъин намудани Хушвахтзода Қ.Х.|author=|website=president.tj|date=|publisher=Президенти Тоҷикистон|accessdate=2020-01-28}}</ref>

== Профессорону омӯзгорон ==

* [[Абдунабӣ Сатторзода]]

* [[Абдулҳаким Ғафуров]]

* [[Абдураҳмон Бухоризода]]

* [[Авзалшо Зарипов]]

* [[Ашурбой Солиев]]

* [[Баҳриддин Камолиддинов]]

* [[Воҳид Асрорӣ]]

* [[Ибодулло Нарзиқулов]]

* [[Иброҳим Усмонов]]

* [[Карим Сангинов]]

* [[Мадатбек Тоҷибеков]]

* [[Мадиброҳим Норматов]]

* [[Малика Зикриёева]]

* [[Мамадшо Илолов]]

* [[Мисбоҳиддини Нарзиқул]]

* [[Моёншо Назаршоев]]

* [[Мукаррама Қосимова]]

* [[Муҳиба Якубова]]

* [[Нина Семёновна Назарова]]

* [[Нусрат Раҷабов]]

* [[Отаҷoн Акрамов]]

* [[Пайванди Гулмуродзода]]

* [[Пӯлод Бобоҷонов]]

* [[Раҳматшо Маҳмадшоев]]

* [[Роҳат Набиева]]

* [[Сироҷиддин Комилов]]

* [[Соҳиб Табаров]]

* [[Таваралӣ Ғаниев]]

* [[Талбак Назаров]]

* [[Фаёз Ҳакимов]]

* [[Фотеҳ Ҳакимов]]

* [[Худойназар Асозода]]

* [[Худоӣ Шарифзода (Шарифов)]]

* [[Хуршеда Иномовна Бобоҷонова]]

* [[Шаҳбозбек Кабиров]]

* [[Эшонхон Нӯъмонов]]

* [[Холаҳмад Самиев]]

* [[Ҳаёт Одинаев]]

* [[Ҳасан Абдуллоев]]

'''[[Маркази биотехнологии ДМТ]]''' дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2.12.2009 №  667 «Дар бораи тадбирҳои татбиқи Фармони [[Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон]] аз [[15 сентябр]]и соли [[2009]], №  707» («Таъсиси маркази биотехнологӣ дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон») бо фармони ректори ДМТ аз 29.12.2009, дар назди Институти (Пажӯҳишгоҳи) илмию-тадқиқотии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон таъсис дода шуд.

Сардори [[Маркази биотехнологии ДМТ]] -  — [[Хуршеда Иномовна Бобоҷонова]] н.и.б, дотсент, узви вобастаи Академияи муҳандисии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин карда шуд.

[[9 декабр]]и соли [[2011]] озмоишгоҳҳои [[Маркази биотехнологии ДМТ]] ба таври расмӣ ифтитоҳ гардид.

Маќсади фаъолияти Маркази биотехнологӣ – — рушди тадқиқотҳои илмӣ дар соҳаи [[биотехнология]], коркарди самтҳои пажӯҳишҳои илмӣ дар асоси афзалиятҳои давлатии инкишофи илмӣ-техникӣ бо назардошти аҳамияти иҷтимоӣ-иќтисодии он мебошад.

Мавзўи илмии [[Маркази биотехнологии ДМТ]] «"Коркарди тарзи тайёр намудан ва афзун гардондани маводи кӯчатии солимгардонидашудаи навъҳои маҳаллии [[ангур]] дар шароити «in vitro» аз тарафи Шӯрои ҳамоҳангсозии [[Академияи илмҳои Тоҷикистон]] барои солҳои 2013-20172013—2017 тасдиқ гардид. Коллексияи Маркази биотехнологӣ 70 навъи ангурро ташкил медиҳад.

# [[Зариф Раҷабов|З. Ш.  Раҷабов]] 1948 – 19541948—1954

# [[Ибодулло Нарзиқулов|И.К Нарзиқулов]] 1954 – 19561954—1956

# [[Солеҳ Раҷабов|С. А.  Раҷабов]] 1956 – 19711956—1971

# [[Пӯлод Бобоҷонов|П. Б.  Бобоҷонов]] 1971 – 19821971—1982

# [[Талбак Назаров|Т. Н.  Назаров]] 1982 – 19881982—1988

# [[Исмоил Давлатов|И. Д.  Давлатов]] 1988 – 19901988—1990

# [[Фозил Тоҳиров|Ф. Т.  Тоҳиров]] 1990 – 19951990—1995

# Х. М.  Сафаров 1995 – 20011995—2001

# [[Ҳайдар Сафиев|Ҳ.С. Сафиев]] 2001 – 20052001—2005

# [[Саидмуҳаммад Одинаев|С.Одинаев]] — - 2005 – 20082005—2008

# [[Нуриддин Саидов|Н. С.  Саидов]] — - 2008 – 20122008—2012

# [[Ҳаёт Одинаев|Ҳ.А. Одинаев]] - — 10.01.2012 – — 28.08.2012

# [[Муҳаммадюсуф Имомов|М. С.  Имомов]] - — аз 27.08.2012 – — 26.01.2020

# [[Қобилҷон Хушвахтзода |Қ.Х. Хушвахтзода ]] - — аз [[27 январ]]и [[соли 2020]] <ref>{{Cite web|url=http://president.tj/node/22339|title=Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон таъин намудани Хушвахтзода Қ.Х.|author=|website=president.tj|date=|publisher=Президенти Тоҷикистон|accessdate=2020-01-28}}</ref>

== Ансамбли «Наврӯз» ==

[[Ансамбли «Наврӯз»-и ДМТ|Ансамбли «Наврӯз»]] дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон (соли [[1965]]) бо ташаббуси [[Амонқул Холиқназаров]] таъсис ёфтааст. Cоли [[1966]] аввалин бор иди [[Наврӯз]] дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо ташаббуси ансамбли «Наврӯз» чун иди миллӣ ҷашн гирифта шуда то имрӯз ҷашн гирифта мешавад. Барномаҳои консертии ансамбли «"Наврӯз»"бо дар бисёр чорабиниҳо ва фестивалҳои дохили кишвар ва берун аз он, ба монанди: [[Германия]], [[Полша]],[[Туркия]], [[Юнон]], [[Малта]], [[Австрия]], [[Руминия]], [[Италия]], [[Испания]], [[Гана]], [[Того]], [[Бенин]], [[Нигерия]], [[Ливия]] ва [[ИҶШС]] сазовори баҳои баланд гаштааст.

== МанобеъСарчашма ==