Размсоз: Тафовут байни таҳрирҳо

| country = {{flagпарчамбандӣ|Tajikistan}}

'''Размсоз''' ({{lang-fa|'''رزم‌ساز'''}}) — [[дараҷаи низомӣ|дараҷае низомӣ]] ва симате [[афсар|афсарёрӣ]]ёрӣ дар [[нерӯҳои мусаллаҳ]] ва ниҳодҳои низомӣ, интизомӣ ва амниятӣ аст, ки поинтар аз ''[[таҳмовар]]'' ва болотар аз ''[[размовар]]'' мебошад; ''прапоршики калон''<ref>[http://majmilli.tj/қонуни-ҷумҳурии-тоҷикистон-дар-бораи-35/ Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи уҳдадории умумии ҳарбӣ ва хизмати ҳарбӣ»]</ref>.

''Размсозон'' дар нерӯҳои мусаллаҳи бисёре аз кишварҳои ҷаҳон дараҷае болотар аз ''гурӯҳбонон'' ва поинтар аз ''таҳмдорон'' доранд ва ёварони [[Афсар|афсаронафсар]]он ҳастанд, ба ин далел «''афсарёр''» номида мешаванд.

«''Размсоз''» аз ду бахш сохта шудааст: ''разм'' + ''соз''. Мақулаи дастурии ин вожа исму сифати фоъилӣ ва сохтвожаи он ба сурати [исм (''разм'') + асоси феъли замони ҳозираи «''сохтан''» (''соз'')] аст. Дар сохти ин сифат аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст: ''разм'' ({{lang-fa|'''رزم'''}} «''ҷанг'', ''набард''» < {{lang-pal|''razm''}} < {{lang-peo|''*razman-''}} «''[[рада]], ороиши ҷангӣ''» < эронии бостон: √''raz''- «''оростан''; ''тартиб додан'', ''идора кардан''» > {{lang-ae|''rasman-''}})<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN: 978-600-6143-57-6. ҷ. 3, с. 1441—1442.</ref> + ''соз'' > ''сохтан''.

Савори размсозу гурди настӯҳ<ref>[https://rudaki.tk/tj/page/poems/poem/327/ ''Абуабдуллоҳ Рӯдакӣ''. Ашъор. Абёти пароканда]</ref>.</poem>

Фиристодаш аз пеши Меҳроҷ боз.</poem>

Номи ин дараҷа дар бисёре аз артишҳо бо «[[дирафш]]» пайванд дорад. Чунончи, ин дараҷа дар нерӯҳои мусаллаҳи [[Тоҷикистон]] ва [[Русия]] «''прапорщик''», [[Лаҳистон]] «''хорунжий''» ({{lang-pl|''chorąży''}}), кишварҳои Югословии пешин «''заставник''», [[Бритониё]] «''ensign''», [[Фаронса]] «''enseigne''» ва [[Олмон]] «''Fähnrich''» номида мешавад, ки маънояшон «''парчамдор''» ({{lang-fa|'''پرچمدار'''}}) аст<ref>''Фарҳанги муъосири форсӣ (якҷилдӣ)''. Ғуломҳусайн Садрии Афшор, Насрин Ҳакамӣ, Настаран Ҳакамӣ. – Теҳрон: Фарҳанги муъосир, 1381. с. 282. ISBN 978-964-5545-68-8.</ref>. Дар артишҳои қадим ''парчамдор'' сарбозе буд, ки пешопеши [[ягони низомӣ]] парчами онро мебурд. «''Прапорщик''» дақиқан ҳамин «''парчамдор''» аст, ки онро «''дирафшдор''» ҳам мегӯянд<ref>[https://archive.org/details/farhangitafsirii02naza/page/80 ''Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ (иборат аз 2 ҷилд)''. Зери таҳрири Сайфиддин Назарзода (раис), Аҳмадҷон Сангинов, Саид Каримов, Мирзо Ҳасани Султон. – Душанбе: Пажӯҳишгоҳи забон ва адабиёти ба номи Рӯдакӣ, 2008. – 950 саҳ. – ҷ. 2, с. 80.]</ref>.

Дар сипоҳи [[Ҳахоманишиён]] ҳар ҳазора ё [[ҳанг]] барои худ парчаме дошт<ref>E. Pottier, ''Douris'', London, 1909, p. 105 fig. 20, Plate XXV.b</ref>, ки ба забони порсии бостон «''drafša-''» номида мешуд (аз «*''drafša-''» дар эронии бостон, ки «''drafšā-''» дар авестоӣ, «''drafš''» дар порсии миёна, «''arδašf''» / «''ərδəšf''» дар забони суғдӣ ва «''λraφo''» дар забони балхӣ аз он рӯидаанд<ref>''Расторгуева В. С., Эдельман Д. И.''. [[Этимологический словарь иранских языков]]. Т.2. b—d. — М.: «Вост. лит.», 2003 г. — 502 с. — стр. 348. ISBN 5-02-018124-2</ref>). Бино ба ривояте, дирафши аждаҳопайкарро [[Куруши Кабир]] аз осуриён вом гирифта буд ва он то поёни подшоҳии Дорои Севум дар сипоҳ ба кор мерафт. [[Искандари Мақдунӣ]] пас аз пирӯзӣ бар Доро ин дирафшро парчами расмии подшоҳии Мақдуния карда буд, аммо пас аз пирӯзии румиён бар мақдуниҳо «''дирафши аждаҳопайкар''» ба дасти фарзандони Ромул уфтод. Ин дирафш дар подшоҳии Руми Шарқӣ низ боз мондаву ба кор мерафтааст<ref>''Арсеньев Ю. В.'' О геральдических знаменах. СПб, 1911, с. 5-6. Цит. по: [http://www.vzmakh.ru/parabellum/n14_s4.shtml ''Дмитриев С. В.'' Знаменный комплекс в военно-политической культуре средневековых кочевников Центральной Азии (некоторые вопросы терминологии и морфологии)]</ref>.

== МанобеъЭзоҳ ==