Омударё: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х Бот:ивазкунии автоматии матн (-ӯзбак +ӯзбек) |
х ислоҳи ихтисораҳо using AWB |
||
Сатри 26:
|Харитаи мавзеъ = Ӯзбекистон
}}
'''Ому''' ё '''Омударё''' ({{lang-fa|'''آمودریا'''}}), '''Ҷайҳун''' ({{lang-ar|'''جیحون'''}}), {{lang-la|Oxus}}) — пуробтарин рӯд дар [[Осиёи Марказӣ]] аст, ки аз андарҳамомехтани рӯдҳои [[Панҷ (рӯд)|Панҷ]] ва Вахш падид меояд ва қаламравҳои [[Тоҷикистон]] ва [[Ӯзбекистон]]ро аз [[Афғонистон]] ҷудо мекунад.
Омударё оби рӯдҳои [[Кофарниҳон (дарё)|Кофарниҳон]], Сурхон, Кӯкча ва Қундуздарёро мегирад дар [[Баҳри Арал]] мерезад. Дарозиаш 1415 км, аз саргаҳи Панҷ — 2540 км. Масоҳати обгираш то шаҳри Каркӣ 309 ҳазор км<sup>2</sup> (ғайр аз ҳавзаҳои Зарафшон ва Қашқадарё). Майдони обҷамъшавӣ (якҷоя бо ҳавзаҳои Зарафшон ва Қашқадарё) 227 ҳазор км<sup>2</sup>.
Сатри 56:
== Корбурди иқтисодӣ ==
Истифодабарии оби Омударё барои обёрӣ, одатан, аз март сар шуда, моҳҳои июн — авг. ба дараҷаи баланд мерасад. Сарфи солонаи об дар моҳҳои январ — феврал, дар баъзе солҳо моҳи март ҳам кам аст. То соли 1960 сарфи миёнаи об дар назди
Омударё ва шохобҳои он барои обёрӣ аҳамияти калон доранд; аз он заминҳои Тоҷикистон, Ӯзбекистон, Туркманистон ва Афғонистон обёрӣ мешаванд. Соли 1962 канали Қароқум ба номи Ленин (дарозиаш 800 км) ба истифода дода шуда, оби Омударё то ба Ишқобод бурда шуд. Ҳамин тавр, дар воҳаҳои Мурғоб ва Таҷани Туркманистон 170 ҳазор га замини нав обёрӣ гардид. Барои обёрии заминҳои Бухоро соли 1962 канали Аму — Қарокӯл, соли 1965 канали Аму — Бухоро канда шуд. Оби Омударё ба воситаи насосҳои пуриқтидор ба системаи обёрии дашти Қаршӣ равон гардид. Омударё аҳамияти нақлиётӣ низ дорад. Аз Тирмиз то поёноби Омударё дарё киштигард мебошад. Дар ҳудуди Тоҷикистон киштӣ то Панҷи Поён ҳаракат карда метавонад. Қисми киштигарди дарё (бо Панҷ) бештар аз 1400 км-ро ташкил медиҳад. Ба воситаи Омударё маҳсулоти саноати нефт, чӯбу тахта, нуриҳои минералӣ, пахта ва ғ. кашонда мешавад. Муҳимтарин бандарҳои Омударё Тирмиз, Каркӣ, Чорҷӯй ва Нуқус мебошанд. Дар ҳавзаи Омударё давлатҳои қадими Осиёи Марказӣ — Хоразм, Суғд ва Бохтар ҷой гирифта буданд. Тадқиқи Омударё асосан аз охирҳои асри 19 оғоз ёфт. Дар ҳудуди Тоҷикистон аз болои дарё Панҷ якчанд пул сохта шудаанд, ки барои рушди робитаҳои иқтисодии Тоҷикистону Афғонистон аҳамияти муҳими стратегӣ доранд.
| |||