|
'''Кунҷковӣ''' (аз лотини cūriōsitās, ба cūriōsus "«дақиқ, кўшо, кунҷковӣ"», шабеҳ ба cura "«аҳамият додан"») — кайфиятест марбут ба андеша, ҳамчун, кунҷковӣ, ковиш, таҳқиқ ва ёдгире, ки бо мушоҳидагари дар инсон ва ҳайвоноти дигар ошкор мешавад.<ref>Berlyne DE. (1954). "«A theory of human curiosity"». Br J Psychol. 45 (3): 180–91180-91. doi:10.1111/j.2044-8295.1954.tb01243.x. PMID 13190171.</ref>, <ref> Berlyne DE. (1955). "«The arousal and satiation of perceptual curiosity in the rat"». J. Comp. Physiol. Psychol. 48 (4): 238–46238-46. doi:10.1037/h0042968. PMID 13252149.</ref> Кунҷковӣ ба шиддат бо тамоми љавониби рушди инсонӣ дар иртибот аст, чаро, ки тайи ин фароянд аст, ки ёдгирӣ ва тамоюл ба касби дониш ва маҳорат иттифоқ меафтад.
Истилоҳи кунҷковӣ ҳамчунин метавонад ҳамростои тамоюл ба касби дониш ё иттилоот, барои нишон додани рафтор ё эҳсоси кунҷковӣ низ мавриди истифода қарор гирад. Кунҷковӣ ба унвони як рафтор ва эҳсос тайи ҳазораҳо ба унвони неруи муҳаррики натанҳо пешрафти башар, балки таҳаввулот дар илм, забон ва санъат низ шинохта мешавад.
Кунҷковиро метавон кайфияти зотии бисёре аз гунаҳо мухталиф донист. Ин масъала дар инсон тайи ҳар синне, аз навзодӣ[3] то бузургсолӣ аст[1] ва мушоҳидаи он дар бисёре аз гунаҳои љонварони дигар низ осон мебошад. Ин гунаҳо шомили маймунҳо, гурбаҳо ва љавандагон аст.<ref>Ofer G, Durban J (1999). "«Curiosity: reflections on its nature and functions"». Am J Psychother. 53 (1): 35–5135-51. </ref> таърифи аввалияи кунҷковиро метавон «тамоюли ҳаяљонӣ барои касби иттилоот» донист.<ref>Loewenstein, G (1994). "«The psychology of curiosity: a review and reinterpretation"». Psychological Bulletin. 116 (1): 75–9875-98. CiteSeerX 10.1.1.320.1976. doi:10.1037/0033-2909.116.1.75.</ref> гуфта шуда, ки ин тамоюли ангезиш аз иштиёқ ё майл барои касби дониш, иттилоот ва идрок аст.
== Таъсири беморӣ ==
== Бемориҳои мухталифи асабӣ ё дигар ихтилолоти равоншиносӣ метавонанд вежагиҳои мухталифи кунҷковиро таҳти таъсир қарор диҳанд, ба унвони мисол алзаймир ё афсурдагӣ метавонад бар ҳофиза ва системаи ангеза ва подош асар гузорад. Алзаймир як бемории асабӣ аст, ки ба таври мустақим бар тавоноӣ ва зарфияти ҳофиза таъсир мегузорад. Афсурдагӣ навъе ихтилоли халқӣ аст, ки тайи он фард бо адами алоқа ба муҳити атрофаш, эҳсоси ѓам ё ноумедӣ мекунад. Адами кунҷковӣ барои муҳаррикҳои љадид ҳамчунин мумкин аст ба унвони як пешбиникунанда билқува барои ин ва дигар бемориҳо мавриди истифода қарор гирад. Адами кунҷковӣ нисбат ба шароити љадид низ метавонад ба унвони нишонаҳои вуқўи ин беморӣ ё амрози дигар бошад.<ref>Stuart, Z.; Cecelia, M.; Allan, L.; James, L. (2011). "«Predicting the onset of Alzheimer'sAlzheimer’s disease with a behavioral task"». Alzheimer'sAlzheimer’s & Dementia. 7 (4): S549. doi:10.1016/j.jalz.2011.05.1549.</ref>==
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{ПБ}}
|
