Юнон: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
х ислоҳи вожаҳо, typos fixed: Пелопонес → Пелопоннес using AWB
х →‎Дастовардҳои фарҳангии юнониён: ислоҳи тире ва нимтире using AWB
Сатри 69:
 
===Дастовардҳои фарҳангии юнониён===
Агар сухан аз боби пешрафти илму фарҳанги Юнон равад, аксари олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон ба мамлакатҳои Шарқи бостонй сафар намуда, малакаю тачриба ва ҷаҳонбинии хешро сайкдл дода, дар сохаисоҳаи илми тиб, риёзиёт, геометрия (хандаса), хуқуқ. ахлоқ, фалсафа, мусикӣ, нучум, меъморй, таърих, чугрофия, табиатшиносй ва забону адабиёт асарҳои бузурги худро эҷод намуда ба чаҳониён додаанд.
Хатто х, ар яке аз он бузургони илму санъат мак-табҳои худро таъсис дода буданд, ки волотарини он мактабҳо Академияи Афлотун буд, ки дар замони худ шуҳоати чаҳонй пайдо кардааст. То ба имруз номи неки он олимону санъаткорон човидона боки монда, ҳазорҳо олимону санъаткорони давраҳои гузаштаю имруза ба онҳо пайравӣ мекунанд. Махсули эҷодиётҳои онҳо то имруз ахдмияти худро гум накарда, балки тахлил ва омузиши он асарҳо дар мадди назари олимони дигар карор даранд.
Олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон - [[Фалес]], [[Гераклит]], [[Пифагор]], [[Парменид]], [[Зенон]], Асклепий, Гигия, Панацея, [[Гипократ]], [[Демокрит]], Анаксагор, [[Суқрот]], [[Евклид]], [[Афлотун]], [[Арасту]], [[Геродот]], Гомер, Фидий. Поликлет, Аполодор, Ксенофонд, Ариан, Лукиан. Сцпион, Цицерон. Вергилий ва дигарон намунаи ибрат буданд.
Сатри 75:
Шаҳрҳои марказӣ мадании давраи эллинии Юнон: Афина. Искандария, Антиохия, Пергом. Пелла, Бохтар, Сугд (Мароканд), Фаргона ва ғайрахо буданд. Проблемаи моҳияти хеллинизм дар мухити олимони давраи муосир низ халли ягонаи худро наёфта буд.
Мухимтарин марказӣ илмию фарҳангии давраи эллинй шаҳри Искандарияи Миср буд. Дар ин чо каср-ҳои бузурги илму санъатро бино карда буданд, ки дар назди онҳо китобхонаи умумии Искандария бино кар-да шуда, дар он 700- ҳазор папирусҳои лулапеч нигох дошта шудааст.
Дар ин китобхона адабиёти зарурӣ оид ба ҳамаи сохаҳоисоҳаҳои илм бо ҳама забонҳо - юнонй, миерй, яхудй. форси ва ғайрахо гирд оварда шуда буд. Рохбарии ки¬тобхона ва осорхонаи Искандария ба зиммаи ходимо-ни маъруфи маданияти он замон- Зенодот, Каллимах, Аристрахи Самофракиягй, Аполлони Родоссй ва ди-гарон гузошта шуда буд. Сахми математики машҳур Евклид (асараш «Ибтидо») ва Аристрахи муначим ва физик нихоят бузург буд. Аристарх аввалин шуда давр задани заминро дар гирди офтоб кашф кард. Дар натича^ :ш гуна кашфиётхо осорхонаи Искандария ба марказӣ мадании ҷаҳон табдил ёфта буд. Дар инкишо-фи илми нучум бошад сахми Гиппарх ва шогирдонаш Эратосфену Кирена нихоят бузург буд.
Онхо гирифтани мох, масофаи байни мох ва за-мин, дарозию васеъгй, чанд маротиба аз хачми замин зиёд будани хач, ми офтобро кашф ва аник карда бу¬данд. Марказӣ дигари илму санъати давраи хеллинй Пергам (Макдуния) ба хисоб мерафт. Шохони он намояндагони илму санъатро дар марказӣ давлати худ гирд оварда буданд. Файласуфони ин давра Эпикур ва Зенон буданд, ки дар бораи атомҳои беохир дар фазо ва вазни атомро пешгуи карда буданд.
 
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Юнон"