Антарктида: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х тилло на, тило! using AWB |
х бознависии садаҳо ба ададҳои румӣ using AWB |
||
Сатри 32:
[[Акс:Antarctica surface.jpg|thumb|]]
[[Акс:Antarctica Without Ice Sheet.png|thumb|]]
Антарктида аз материкҳои дигар бо яхбандии ғафс фарқ мекунад. Фақат наздики 1 фоизи ҳудуди Антарктида яхпӯш нест, он мавзеъҳои холиро «воҳаҳои антарктикӣ» меноманд ва онҳо минтақаҳои бузурги аз даҳҳо то садҳо км<sup>2</sup>-ро фаро мегиранд; қуллаҳои ҷудогона, қаторкӯҳҳо ва қитъаҳои на он қадар калони хушкиҳои назди соҳил (
== Иқлим, обҳои дохилӣ ==
Сатри 41:
Олами набототи Антарктидаро ушна, гулсанг, обсабзҳо, замбӯруғҳо ва ғайра ташкил медиҳанд. Олами ҳайвоноташ низ хеле камбағалу якранг аст. Дар ин ҷо ҳашароти қанотдор, ширхорҳои хушкигард ва моҳиҳои обҳои ширин вонамехӯранд, танҳо якчанд намуди буғумпойҳо ва бактерияҳо дучор меоянд. Аз парандагон асосан пингвин, мурғи тӯфон, моҳихӯраки шимолӣ ва белпойҳо бисёранд. Антарктида аҳолии муқимӣ надорад. Дар қитъа ва ҷазираҳои наздисоҳилии он 45 маркази тадқиқотӣ ва пойгоҳҳои давлатҳои гуногун ҷойгиранд. Дар баъзе пойгоҳҳо шаҳракҳои барои зисти дарозмуддат ҷиҳозонида ҳастанд.
== Кашфи қитъа ==
Экспедитсияи баҳрнавардони рус (1819 — 1921) бо роҳбарии [[Фаддей Фаддеевич Беллинсгаузен|Ф. Ф. Беллинсгаузен]] ва [[Лазарев Михаил Петрович|М. П. Лазарев]], ки Антарктидаро январи 1920 кашф намуд, дар бораи мавҷудияти хушкии даруни доираи Қутби Ҷанубӣ маълумоти аввалин дод. Аз ин пеш вуҷуд доштани қитъаи (материки) ҷанубиро (лотинӣ Terra Australis) тахмин мекарданд ва аксаран онро бо [[Америкаи Ҷанубӣ]] (масалан, дар харитаи соли 1513 тартибдодаи Пири-Реис) ва ё [[Австралия]] (номи лотиниаш далолат мекунад) якҷо медонистанд. Ҳамин экспедитсия вуҷуд доштани қитъаи шашуми оламро тасдиқ кард. Ибтидои
== Экспедитсияи аввалини Тоҷикистон ба Антарктида ==
Экспедитсияи аввалин ва расмии Тоҷикистон ба Антарктида (дар ҳайати экспедитсияи илмию тадқиқотии Русия) тибқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (№ 587 аз 30 ноябри 2007) аз 29 октябри 2008 то 24 майи 2009 дар шахси профессор Абдулҳамид Қаюмов сурат гирифтааст. Дар бахши иқлимшиносӣ ин муҳаққиқи тоҷик якҷоя бо мутахассисони Институти Арктика ва Антарктикаи Агентии метеорологияи назди Вазорати ҳифзӣ табиати Русия дар омӯзиши мавзӯи глобалии тағйирёбии иқлим, таъсири он ба муҳити атроф, ба пиряхҳо ва мутобиқшавии инсон ба ин тағйирот машғул шуда, ба натиҷаҳои назаррас ноил гардидаанд. Натиҷаи ин тадқиқот чун модели дақиқи омӯзиши тағйирёбии иқлим эътироф шудааст ва чунин омӯзиш дар шароити лабораторӣ имкон надорад. Дастовардҳои ин экспедитсия ба шароити иқлими Тоҷикистон, пиряхҳо ва мавзеъҳои яхбастагии доимии он татбиқ хоҳад шуд. Дар қитъаи шашуми олам партавфишон будани Парчами давлатии Тоҷикистон боиси ифтихор аст ва аҳамияти бузурги сиёсӣ дорад. Оид ба таърихи тадқиқоти Антарктида ва низоми байналмилалию ҳуқуқии Антарктида нигар низ [[Антарктика]].
Сатри 63:
{{Қитъаҳо}}
[[Гурӯҳ:Антарктида|
[[Гурӯҳ:Қитъаҳо]]
|