Разморо: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х clean up using AWB |
Omid Jeyhani (баҳс | ҳисса) х илова, мусавварсозӣ |
||
Сатри 41:
''Нигаҳбони [[гурдон]]у'' ''домоди Тӯс''<ref>[https://archive.org/stream/ShahnamaJildESivum-AbulQasimFirdausiTajikFarsi/ShahnamaJildESivum_djvu.txt ''Абулқосим Фирдавсӣ''. Шоҳнома. — Душанбе: «Адиб», 2008. Таҳияи матн ва луғату тавзеҳот аз Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ. Муҳаррир Мубашшир Акбарзод. ҷ. 3. — 480 саҳ. — ISBN 978-99947-32-84-5. — c. 310]</ref>.</poem>
== Пешина ==▼
«''Гурӯҳ''» ({{lang-fa|'''گروه'''}}<ref>''Фарҳанги забони тоҷикӣ''. Зери таҳрири М. Ш. Шукуров, В. А. Капранов, Р. Ҳошим, Н. А. Маъсумӣ — М., «Советская Энциклопедия», 1969. ҷ. 1, с. 297.</ref> > {{lang-pal|''grōh''}}<ref>[http://www.rabbinics.org/pahlavi/MacKenzie-PahlDict.pdf ''MacKenzie, D. N.'', A Concise Pahlavi Dictionary, London, etc.: Oxford University Press, 1971. — 236 pp. ISBN 0-19-713559-5. — p. 38]</ref> > [[Забони эронии бостон|эронии бостон]]: ''*vi-rauda-''<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2385.</ref>) ба маънии «''дастае аз сипоҳиён'', ''лашкариён'', ''ҷанговарон''» дар «[[Шоҳнома]]» бисёр ба кор рафтааст. Чунончи, [[Фирдавсӣ]] гуфта:
<poem>Бирав бо [[сипоҳ]]е ба кирдори кӯҳ,
Line 48 ⟶ 47:
Ин вожаро соли 1935 ''Фарҳангистони забони Эрон'' бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинии артиш'' ҳамчун истилоҳи низомӣ барои номидани бахше аз [[таҳм|даста]] тасвиб кардааст. Ҳамзамон истилоҳи «''гурӯҳбон''» ({{lang-fa|گروهبان}}) низ бо пешниҳоди ''Анҷумани вожагузинӣ'' ба маънои «''фармондеҳи гурӯҳ''» тасвиб шудааст<ref>[http://ganjineh.nlai.ir/article_1831.html ''Рустоӣ, Муҳсин''. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314 — 1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — саҳ. 38]</ref>.
«''Гурӯҳбон''» ҳамакнун яке аз [[дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон]] ва баробар бо [[Дараҷаҳои Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон|«''сержанти калон''»]] дар [[Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон|Нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистон]] аст<ref>''Фарҳангномаи форсӣ: вожагон ва аълом''. Ғуломҳусайн Садрии Афшор, Насрин Ҳакамӣ, Настаран Ҳакамӣ. Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1388.
▲== Пешина ==
{| class="infobox bordered" style="width: 24em"
!colspan='3' style="text-align:center; background:#cce" |'''Сипоҳи Ҳахоманишиён'''
|-
|colspan='3'|
|-
! [[Ягони низомӣ|Ягонҳо]]
! Шумори нерӯҳо
! Фармондеҳ
|-
| [[Гурӯҳ|'''''*daθa-''''']]
| 10 сарбоз
| [[Гурӯҳбон|'''''*daθapati-''''']]
|-
| [[Вашт|'''''*θata-''''']]
| 100 сарбоз
| [[Сарвашт|'''''*θatapati-''''']]
|-
| [[Ҳанг|'''''*hazāra-''''']]
| 1 000 сарбоз
| [[Сарҳанг|'''''*hazārapati-''''']]
|-
|[[Гунд|'''''*baivara-''''']]
| 10 000 сарбоз
|[[Гундсолор|'''''*baivarapati-''''']]
|-
| [[Сипоҳ|'''''*spāda-''''']]
| 60 000 сарбоз
| [[Сипаҳсолор|'''''*spādapati-''''' ё '''''*kārana-''''']]
|}
'''Гурӯҳ''' ҳамчун ягони размӣ нахустин бор дар сипоҳи шоҳаншоҳии Ҳахоманишиён (550 – 330 то милод) падид омадааст. Дар сипоҳи Ҳахоманишиён, ки бар пояи радабандии даҳ-даҳӣ созмон меёфт, аз даҳ сарбоз як [[гурӯҳ|«'''''*daθa-'''''»]] ташкил мешуда, ки онро [[Саргурӯҳбон|«'''''*daθapati-'''''»]] [''даҳабад''] фармондеҳӣ мекард<ref>''W. Hinz'', Altiranisches Sprachgut der Nebenüberlieferungen, Wiesbaden, 1975, p. 87</ref>. Аз даҳ ''гурӯҳ'' як [[вашт|«'''''*θata-'''''»]] ташкил мешуд, ки онро [[Сарвашт|«'''''*θatapati-'''''»]] [''садабад''] фармондеҳӣ мекард<ref>''Hinz'', op. cit., p. 240</ref>. Даҳ ''сада'' як [[ҳанг|«'''''*hazāra-'''''»]] [''ҳазора'']ро ташкил медоданд, ки онро [[Сарҳанг|«'''''*hazārapati-'''''»]] [''ҳазорабад''] фармондеҳӣ мекард<ref>''J. Marquart'', Untersuchungen zur Geschichte von Eran I, Göttingen, 1896, p. 57</ref>. Аз даҳ ''ҳазора'' як [[Гунд|«'''''*baivara-'''''»]] [''бевара''] ташкил мешуд, ки онро [[Гундсолор|«'''''*baivarapati-'''''»]] [''беварабад''] фармондеҳӣ мекард<ref>''Marquart'', op. cit., p. 19 n. 84</ref>. Аз даҳ ''лашкар'' як [[Сипоҳ|«'''''*spāda-'''''»]] [''сипоҳ''] ташкил мешуд, ки онро [[Сипаҳсолор|«'''''*spādapati-'''''»]] [''сипаҳбад''] фармондеҳӣ мекард<ref>''Шаҳбозӣ, Алиризо Шопур''. Ҷанг дар Эрони бостон // Ҷусторҳои эроншиносӣ. Теҳрон: Китоби марҷаъ, 1391. – саҳ. 55 – 95</ref>.
Агар ин ягонҳоро бо воҳидҳои низомии артишҳои имрӯзӣ ҳамсанҷӣ кунем, '''''даҳа''''' бо [[Гурӯҳ|'''''отделение''''']], '''''сада''''' бо [[Вашт|'''''рота''''']], '''''ҳазора''''' бо [[Ҳанг|'''''полк''''']], '''''бевара''''' бо [[Лашкар|'''''дивизия''''']] ва '''''сипоҳ''''' бо [[Артиш|'''''армия''''']] баробар мешаванд. Бо ҳамин қиёс, '''''даҳабад''''' бо '''''сержант''''' ё '''''старшина''''', '''''садабад''''' бо '''''лейтенант''''' ё '''''капитан''''', [[Сарҳанг|'''''ҳазорабад''''']] бо '''''майор''''' ё '''''полковник''''', [[Гундсолор|'''''беварабад''''']] бо '''''генерал-майор''''' ё '''''генерал-лейтенант''''' ва '''''сипаҳбад''''' бо '''''генерал-полковник''''' ё '''''генерали артиш''''' баробар мешаванд.
== Пайвандҳо ==
| |||