Википедиа

Созмони ҳамкории Шанхай: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х Ҳизф кард: "Созмони ҳамкории Шангҳай" ([Вироиш=Иҷозати танҳо мудирон] (номуайян) [Кӯчонидан=Иҷозати танҳо мудирон] (номуайян))
ислоҳ
Сатри 1:
'''Созмони ҳамкории Шанхай''' - созмонест байниҳукуматии доимамалкунандаи чандҷониба дар соҳаҳои иқтисод, амният ва фарҳанг, ки бар асоси оинномавии Созмон, ки [[7 июн]]и [[соли 2002]] қабулшуда фаъолият мекунад. Забонҳои расмӣ ва кории СҲШ русӣ ва хитоӣ ба ҳисоб мераванд.
=="Панҷгонаи ШангҳайШанхай" ==
[[26 апрел]]и [[соли 1996]] бо имзои Созишномаи таҳкими эътимод дар соҳаи низомӣ дар манотиқи наздисарҳадӣ аз ҷониби сарони [[Чин]], [[Руссия]], [[Қазоқистон]], [[Тоҷикистон]] ва [[Қирғизистон]] '''''"Панҷгонаи Шанхай"''''' ба вуҷуд омад ва ба таъсиси Созмони Ҳамкорииҳамкории ШангҳайШанхай асос гузошта шуд. Тибқи муоҳидаи давлатҳои аъзои "Панҷгонаи Шанхай" – Русия, Чин, Тоҷикистон, Қазоқистон ва Қирғизистон мулоқоти сарони давлатҳо дар як сол як маротиба дар яке аз кишварҳои аъзо баргузор мегардид. Тавре, ки қайд гардид, мулоқоти сарони кишварҳо аввалин бор 26 апрели соли 1996 дар шаҳри [[Шанхай]], маротибаи дуюм 24 апрели соли 1997 дар шаҳри [[Маскав]], маротибаи сеюм 3 июли соли 1998 дар Алма-ато, маротибаи чорум 24 - 26 августи соли 1999 дар шаҳри [[Бишкек]] доир гардид. Дар ин давра кишварҳои аъзо ба ҳалли проблемаҳои манотиқи сарҳади муваффақ гардида, бо истифода аз ин шарокату ҳамоиш дар доираи "Панҷгонаи ШангҳайШанхай" густариши ҳамкориҳои мутақобилан муфиди сиёсию иқтисодӣ ва тиҷоратию фарҳангиро амри зарурӣ маънидод мекарданд. Мулоқоти навбатии сарони кишварҳои узви "Панҷгонаи Шанхай" 5 июли соли 2000 дар шаҳри Душанбе баргузор шуд.
==Созмони ҳамкории Шанхай==
[[15 июн]]и [[соли 2001]] дар [[Шанхай]] вохӯрии Сарони давлатҳо баргузор шуд ва дар он изҳороти муштарак дар бораи қабули Ҷумҳурии Ӯзбекистон ба «Панҷгонаи Шанхай» қабул гардида, Эъломия дар бораи таъсис додани СҲШ ба имзо расид.
Сатри 14:
# Шӯрои сарони давлатҳо - Шӯрои олии созмон ба ҳисоб меравад. ин Шӯро афзалият ва самтҳои асосии фаъолияти созмонро муаян менамояд. Инчунин масъалаҳои муҳимро марбут ба сохти дохили ва ҳамкорӣ бо дигар давлатҳо , созмонҳои байналхалқи дида мебарояд. Шӯро дар як сол як маротиба дар яке аз давлатҳои аъзо баргузор мегардад.
#
# Шӯрои сарони ҳукумат - ( Сарвазирон ) буҷаи созмонро қабул менамоянд. Масъалаҳои муҳимро марбут ба иқтисодиёт, ҳамкориро дар самтҳои гуногон муоҳида мекунанд. Шӯро дар як сол як маротиба баргузор мегардад.
#
# Шӯрои Вазирони корҳои хориҷӣ - ба ҳалу фасли масоъили фаъолияти рузмараи созмон машғул мебошад. Шӯро як моҳ пеш аз оғози ҷаласаи Сарони давлатҳо гузаронида мешавад. Дар ҷамомади ин Шӯро Вазирони корҳои хориҷии шашгона иштирок мекунад.
Сатри 28:
Шӯрои сарони давлатҳо (минбаъд - ШСД) мақоми олӣ дар СҲШ барои қабули қарорҳо ва дастурҳо оид ба масъалаҳои муҳими дохилию хориҷии Созмон ба ҳисоб меравад. Ҷаласаҳои Шӯрои сарони ҳукуматҳо (сарвазирон) (минбаъд - ШСҲ) барои муҳокимаи стратегияи ҳамкориҳои бисёрҷониба ва самтҳои афзалиятнок дар чорчӯбаи СҲШ, ҳалли масъалаҳои принсипиалӣ ва рӯзмараи ҳамкориҳои иқтисодӣ ва дигар намуди ҳамкориҳо, инчунин барои тасдиқи буҷети солонаи Созмон баргузор мешаванд. Шӯрои вазирони корҳои хориҷӣ (минбаъд - ШВКХ) барои баррасӣ ва маъқул донистани лоиҳаи рӯзнома ва дигар ҳуҷҷатҳои ҷаласаи ШСД, пешкаш намудани пешниҳодот ба ШСД ва ШСҲ дар бораи такмил ва рушди ҳамкориҳои самтҳои гуногун дар чорчӯбаи СҲШ, инчунин беҳтаргардонии фаъолияти мақомоти СҲШ, аз ҷумла масъалаҳои бастани ҳуҷҷатҳои бисёрҷонибаи шартномавии дахлдор дар чорчӯбаи Созмон, баромад намудан бо изҳорот аз номи давлатҳои аъзо оид ба масъалаҳои байналхалқӣ, баррасии фаъолияти ҷории СҲШ, таъмини идоракунии умумӣ ва иҷрои қарорҳои мақомоти СҲШ ва баррасии дигар масъалаҳои дохилию ҳамкориҳои байналхалқии Созмон амал менамояд. Машварати роҳбарони вазорат ва/ё идораҳо вохӯрии роҳбарони парлумонҳо, котибони шӯроҳои амният, судҳои олӣ ва арбитражӣ, прокуратураҳои генералӣ ва роҳбарони вазорату идораҳои соҳавиро, ки барои баррасӣ ва ҳалли масъалаҳои дахлдор доир мегарданд, дар бар мегирад. Шӯрои ҳамоҳангсозони миллӣ механизми идора ва ҳамоҳанг намудани фаъолияти ҷории Созмон ба ҳисоб рафта, инчунин барои омода намудани ҷаласаҳои ШСД, ШСҲ ва ШВКХ фаъолият менамояд. Котиботи СҲШ ва Кумитаи иҷроияи Сохтори минтақавии зиддитеррористии (минбаъд - СМЗТ) СҲШ мақомот (сохторҳо)-и доимоамалкунандаи Созмон буда, аз моҳи январи соли 2004 фаъолияти худро шуруъ намудаанд. Котиботи СҲШ дар шаҳри Пекин ва Кумитаи иҷроияи СМЗТ дар шаҳри Тошканд қарор доранд. Дабири кулли СҲШ ва Директори Кумитаи иҷроияи СМЗТ аз ҷониби сарони давлатҳои аъзо аз ҳисоби шаҳрвандон - шахсони муътабари давлатҳои аъзо мувофиқи алифбои русӣ ба муҳлати се сол таъйин мегарданд, ки шахси мансабдори байналхалқӣ ба ҳисоб мераванд.
 
Давлатҳои нозири СҲШ – [Ҷумҳурии Исломии Афғонистон]], Ҷумҳурии [[Ҳиндустон]], [[Ҷумҳурии Исломии Эрон]], [[Муғулистон]] ва Ҷумҳурии Исломии [[Покистон]], давлатҳои шарики мусоҳибавии СҲШ – Ҷумҳурии Беларус[[Белорус]], Ҷумҳурии [[Туркия]] ва [[Шри-Ланка] мебошанд.<ref name="mfa.tj">{{Cite web |url=http://mfa.tj/tj/munosibathoi-tojikiston-dar-doirai-sozmonhoi-baynalmilali-va-mintakavi/sozmoni-hamkorii-shankhay.html |title=Тоҷикистон ва Созмони ҳамкории Шанхай |accessdate=2016-01-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017175510/http://mfa.tj/tj/munosibathoi-tojikiston-dar-doirai-sozmonhoi-baynalmilali-va-mintakavi/sozmoni-hamkorii-shankhay.html |archivedate=2015-10-17 }}</ref>
Соли [[2009]] ба давлатҳои шарики мусоҳибавии СҲШ [[Шри-Ланка]] ва [[БелоруссияБелорус]] соли 2010 ҳамроҳ гардиданд.
 
Соли [[2012]] ба давлатҳои нозири СҲШ [[Ҷумҳурии Исломии Афғонистон]] ва ба давлатҳои шарики мусоҳибавии СҲШ [[Туркия]] ҳамроҳ гардиданд.<ref>[http://www.interfax.ru/politics/txt.asp?id=249431 Мезенцев стал генсеком ШОС — Политика — Интерфакс]</ref>.
Сатри 36:
 
==Тоҷикистон ва Созмони ҳамкории Шанхай==
Айни замонравандизамон раванди ташаккулёбии СҲШ ва заминаи шартномавӣ-ҳуқуқии он идома дошта, мақомоти СҲШ ҳамасола фаъолият мекунанд. Дар чорчӯбаи СҲШ ҳамчунин Иттиҳоди байнибонкии СҲШ ва Шӯрои соҳибкорони СҲШ таъсис дода шудааст. Котиботи Шӯрои соҳибкорон дар шаҳри [[МоскваМаскав]] қарор дорад.
 
Ҷаласаи гузаштаи ШСД СҲШ 13 сентябри соли 2013 дар шаҳри [[Бишкек]]и Ҷумҳурии Қирғизистон баргузор шуда, ҷаласаи навбатии ин мақоми олии Созмон соли 2014 дар шаҳри Душанбе доир мегардад. Ин маънои онро дорад, ки аз моҳи сентябри соли 2013 то баргузории ҷаласаи ШСД СҲШ дар шаҳри [[Душанбе]] Ҷумҳурии Тоҷикистон раисиро дар СҲШ ба зимма дорад. Ҷумҳурии Тоҷикистон соли раисии худро дар ин Созмони бонуфуз ва батадриҷ рушдёбанда зери шиори – «Ҳамкорӣ, Ҳамрушдӣ ва Ҳамшукуфоӣ» эълон намудааст.
 
Аз ҷиҳати геостратегӣ иштироки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар СҲШ аз он ҷиҳат муҳим аст, ки аҳамият ва моҳияти он на танҳо дар аъзогии давлатҳои дар маҷмӯъ аз ҷиҳати демографӣ ва марз васеъ, балки шарикии стратегии ду давлати дорои яроқи ҳастаӣ ва аъзоёнии доимии Шӯрои амнияти Созмони МиллалиМилали Муттаҳид – РоссияРусия ва Хитой таҷҷасум мегардад. Аз тарафи дигар, ин на танҳо таҳкурсии бунёди низоми амният дар Осиёи Марказӣ, ҳамчунин дар минтақаи Осиё ва Уқёнуси Оромро муайян менамояд.
 
Яке аз самти муҳими СҲШ ин мубориза ба муқобили терроризм, сепаратизм, экстремизм ва ҳама гуна зуҳуроти онҳо мебошад. СМЗТ СҲШ бо мақсади фаъолияти бонизом ва мақсаднок дар ин соҳа таъсис ёфтааст. Дар доираи СҲШ пайваста машқҳои зиддитеррористӣ гузаронида мешаванд. Бояд қайд кард, ки яке аз ин машқҳои фармондеҳӣ-ситодӣ “Норак - зиддитеррор” 17-19 апрели соли 2009 дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор шуд. Дар доираи ҳамкориҳои ҳарбӣ машқҳои муштараки ҳарбии зидди террористии давлатҳои аъзои СҲШ «Мирная миссия - 2012» 08 - 14 июни соли 2012 дар машқгоҳи «Чорух-Дайрон» вилояти Суғд бо иштироки қисмҳои низомии давлатҳои аъзои СҲШ баргузор гардид. СҲШ нияти ба блоки ҳарбӣ мубаддал гаштанро надошта, мақсади он танҳо мубориза бо зуҳуроти хавфноки замони муосир – терроризм мебошад. Дар соли раисии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар СҲШ ҳамчунин дар қаламрави кишвар баргузории машқҳои зиддитеррористӣ ба назар гирифта шудааст.
 
Фаъолияти СҲШ натанҳо ба масъалаҳои сиёсӣ, балки ба робитаҳои иқтисодӣ равона шудаанд. Дар доираи Созмонсозмон Нақшаинақшаи ҳамкориҳои дарозмуддати иқтисодӣ байни давлатҳои аъзо қабул шудааст, ки мақсади он мусоидат намудан ба гардиши озоди мол, хизматрасонӣ ва технологияҳо дар байни шаш давлати аъзо ба ҳисоб меравад. Ҳамкориҳо ҳамчунин дар соҳаи тандурустӣ, фарҳанг, маориф, илм ва техника, кишоварзӣ, гумрук, энергетика, нақлиёт ва коммуникатсия, мубориза ба муқобили ҷиняткорӣ батадриҷ ривоҷ меёбанд.
 
Яке аз навовариҳо дар доираи СҲШ ин таъсиси Донишгоҳи шабакавии СҲШ мебошад, ки дар худ 53 донишгоҳҳои маъруфи давлатҳои аъзоро дар бар гирифта, аз Ҷумҳурии Тоҷикистон ба он Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ шомил мебошанд.<ref name="mfa.tj"/>
Соли 2016 намояндаи Тоҷикистон [[Рашид Олимов]] ба мақоми дабири кулли Созмони ҳамкории Шанхай таъйин шудааст. Тавофуқ дар бораи таъйини Олимов ба мақоми дабири куллли СҲШ тобистони соли 2015 дар ш. [[Уфа]] ([[Русия]]) аз ҷониби Шурои сарони давлатҳои СҲШ ҳосил шуда буд. Мансаби дабири кулли Созмони ҳамкории Шанхай аз соли 2007 ҷори шудааст. Намояндаи Тоҷикистон Р. Олимов чорумин дабири кулли СҲШ мебошад.<ref>{{cite web|url=http://tjk.rus4all.ru/city_msk/20150710/726015927.html|title=Новым генсеком ШОС стал представитель Таджикистана Рашид Олимов|author=|date=|publisher=tjk.rus4all.ru|accessdate=2018-10-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150720045206/http://tjk.rus4all.ru/city_msk/20150710/726015927.html|archivedate=2015-07-20}}</ref>
 
Дар ҷараёни ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳо (сарвазирон)-и давлатҳои аъзои Созмони ҳамкории Шанхай, ки [[12 октябр]]и [[соли 2018]] дар шаҳри [[Душанбе]] доир гардид, даҳ қарори Шўрои сарони ҳукуматҳо (сарвазирон)-и давлатҳои аъзои СҲШ ва ду санади нави ҳамкорӣ байни вазорату идораҳои дахлдори давлатҳои аъзои СҲШ ба имзо расиданд.<ref>{{cite web|url=http://khovar.tj/2018/10/dar-alasai-sh-roi-saroni-ukumat-o-sarvaziron-i-davlat-oi-azoi-s-sh-da-aror-va-du-sanadi-navi-amkor-ba-imzo-rasidand/|title= Дар ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳо (сарвазирон)-и давлатҳои аъзои СҲШ даҳ қарор ва ду санади нави ҳамкорӣ ба имзо расиданд|author= |date=12 октябри 2018|publisher=khovar.tj|accessdate=2018-10-12}}</ref>. Дар ҷаласа Сарвазири Ҷумҳурии Қазоқистон Бахитжан Сагинтаев, Сарвазири Ҷумҳурии Қирғизистон Муҳаммедкали Абилгазиев, Сарвазири Шӯрои давлатии Ҷумҳурии Мардумии Чин [[Ли Кетсян]], Раиси Ҳукумати Федератсияи Россия[[Русия]] [[Дмитрий Медведев]], Сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбекистон [[Абдулло Орипов]], Вазири корҳои хориҷии Ҳиндустон [[Сушма Свараҷ]], Вазири корҳои хориҷии Покистон [[Мақдум Шоҳ Маҳмуд Қурайшӣ]], инчунин роҳбари ҳайатҳои давлатҳои нозири СҲШ ва роҳбарони созмонҳои байналмилалӣ иштирок намуданд.
 
== Эзоҳ ==
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Созмони_ҳамкории_Шанхай"