Калисои лютеранӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

'''Лютеранизм''' ё '''Калисои лютеранӣ''' — яке аз қадимтарин ҷараёнҳои [[Протестантизм|протестантӣ]] дар [[масеҳият]] аст . Худи пайдоиши консепсияи ''протестантӣ'' бо лютеранизм алоқаманд аст, зеро маҳз лютеранҳо пас аз эътирози худ дар Шпейер протестант номида шуданд. Он дар натиҷаи [[Ислоҳот|ҳаракати ислоҳотӣ]] дар Олмон дар [[Садаи XVI|асри 16]] ва баъд дар давраи ташаккули калисоҳои давлатии кишварҳои Скандинавия ба вуҷуд омад. Принсипҳои асосии таълимоти узви калисои лютеранӣ дар давоми муборизаи Мартин Лютер ва шарикони ӯ бар зидди сӯиистифодагиҳои [[Католисизм|Калисои римӣ-католикӣ]], аз як тараф, ва ҳаракатҳои протестантӣ радикалӣ, аз тарафи дигар (анабаптизм, калвинизм, свинглианизм) таҳия шудааст.

Бори аввал истилоҳи "лютеранҳо"-ро Иоганн Эк дар соли [[Соли 1520|1520]] дар полемикаи худ алайҳи Лютер ва ҷонибдорони ӯ истифода кардааст. Гузашта аз ин, ин таъриф ба маънои таҳқиромез истифода шудааст. Фақат бо мурури замон ин ном мазмуни бетараф пайдо кард. Лютер ба ин ном муносибати манфӣ дошт, он дар Китоби Конкорд мавҷуд нест. Ҳатто дар ибтидои асри 17, ин истилоҳ ба таври умум қабул карда нашуд - теолог Филипп Николай ҳайрон буд, ки дар Ҳолланд онҳо протестантҳои олмониро ҳамин тавр номиданд. Ин ном танҳо пас аз анҷоми Ҷанги Сӣ-сола васеътар истифода мешавад. Бо вуҷуди ин, дурусттар истилоҳҳои «масеҳияти инҷилӣ» ва «масеҳиёни инҷилӣ» мебошанд <ref>[[Герман Зассе]], «На том стоим», Фонд Лютеранское наследие, Duncanville, США, 2000, ISBN 1-58712-015-1</ref> .