Википедиа

Подшоҳии Итолиё (1861—1946): Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
Фарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
Created by translating the page "Королівство Італія (1861—1946)"
 
навсозӣ
Сатри 1:
'''Шоҳигарии Итолиё''' ( {{Lang-it|Regno d'Italia}} ) - ташаккули [[давлат]] дар ҳудуди [[Апеннин (нимҷазира)|нимҷазираи Апеннин]], ки соли [[Соли 1861|1861]] дар давраи «Рисорҷименто» ба вуҷуд омада, тамоми давлатҳои мустақили итолиёвиро ба як кишвари ягона дар зери ҳукмронии Шоҳигарии Сардиния муттаҳид кардааст. Сулолаи Савойа, ки дар Шоҳигарии Сардиния ҳукмронӣ мекард, сулолаи ҳукмронӣ Шоҳигарии Муттаҳидаи Итолиё гардид. Баъди раъйпурсии соли 1946 [[Итолиё]] аз [[Подшоҳӣ|сохтори подшоҳӣ]] ба ҷумҳуриявӣ гузашт ва оилаи шоҳони Итолиё кишварро тарк кард.▼
{{Історична держава|назва=Королівство Італія|самоназва={{lang-it|Regno d'Italia}}|статус=|статус_текст=|прапор=Flag of Italy (1861–1946).svg|опис_прапора=[[Прапор Італії|Прапор]]|герб=Coat of arms of the Kingdom of Italy (1890).svg|опис_герба=[[Емблема Італії|Герб]]|додатковий_параметр1='''[[Гімн Королівства Італія|Гімн]]'''|вміст_параметра1=«Marcia Reale» [[Файл:Marcia Reale.ogg]]|карта=Kingdom of Italy (1936).svg|опис=|p1=Сардинське королівство|flag_p1=Flag of Kingdom of Sardinia (1848).svg|p2=|flag_p2=|p3=|flag_p3=|p4=|flag_p4=|утворено=[[1861]]|ліквідовано=[[1946]]|s1=Італія|flag_s1=Flag of Italy.svg|s2=|flag_s2=|s3=|flag_s3=|s4=|flag_s4=|девіз=|столиця=[[Турин]] (1861–1865)</br>[[Флоренція]] (1865–1871)</br>[[Рим]] (1871–1946)|мова=[[Італійська мова|італійська]]|площа=310 196 км²|населення=22 182 000 осіб, 35 845 000 осіб і 42 399 000 осіб|форма_правління=[[конституційна монархія]]|династія=[[Савойський дім|Савойська]]|титул_правителів=король Італії|правитель1=[[Віктор Еммануїл II]]|рік_правителя1=1861—1878|титул_правителів2=|правитель2=[[Умберто I]]|рік_правителя2=1878—1900|титул_правителів3=|правитель3=[[Віктор Еммануїл III]]|рік_правителя3=1900—1946|титул_правителів4=|правитель4=[[Умберто II]]|рік_правителя4=1946|титул_правителів5=|правитель5=|рік_правителя5=|титул_правителів6=|правитель6=|рік_правителя6=|релігія=|Етап1=Проголошення|Дата1=[[17 березня]]|Рік1=[[1861]]|Етап2=Вигнання [[Австрійська імперія|австрійців]] з [[Венеція|Венеції]]|Дата2=|Рік2=[[1866]]|Етап3=Приєднання [[Папська держава|Папської області]]|Дата3=|Рік3=[[1870]]|Етап4=Прихід до влади [[Беніто Муссоліні]]|Дата4=|Рік4=[[1922]]|Етап5=Утворення [[Ватикан]]у|Дата5=|Рік5=[[1929]]|Етап6=Ліквідація в результаті [[Конституційний референдум в Італії (1946)|референдуму]]|Дата6=[[18 червня]]|Рік6=[[1946]]|додатковий_параметр2='''[[Італійська колоніальна імперія|Колоніальні володіння]]'''|вміст_параметра2=[[Файл:Italian Colonial Empire (orthographic projection).svg|200px]]|до=Сардинське королівство|д1=Королівство Обох Сицилій|д2=Ломбардо-Венеційське королівство|д3=Папська держава|д4=Австрійська імперія|д5=|д6=|д7=|після=|п1=|п2=|п3=|п4=|п5=|п6=|п7=|прим=}}
▲'''Шоҳигарии Итолиё''' ( {{Lang-it|Regno d'Italia}} )&nbsp;- ташаккули [[давлат]] дар ҳудуди [[Апеннин (нимҷазира)|нимҷазираи Апеннин]], ки соли [[Соли 1861|1861]] дар давраи Рисорҷименто ба вуҷуд омада, тамоми давлатҳои мустақили итолиёвиро ба як кишвари ягона дар зери ҳукмронии Шоҳигарии Сардиния муттаҳид кардааст. Сулолаи Савойа, ки дар Шоҳигарии Сардиния ҳукмронӣ мекард, сулолаи ҳукмронӣ Шоҳигарии Муттаҳидаи Итолиё гардид. Баъди раъйпурсии соли 1946 [[Итолиё]] аз [[Подшоҳӣ|сохтори подшоҳӣ]] ба ҷумҳуриявӣ гузашт ва оилаи шоҳони Итолиё кишварро тарк кард.
 
== Таърих ==
Пас аз марги Виктор Эммануили II дар соли 1878 писараш Умбертои I ба тахт нишаст. Ҳокимият дар Итолиё ба Девони вазирон тааллуқ дошт, зеро Итолиё подшоҳии [[Подшоҳии машрута|конститутсионӣ]] буд. Ҳукумат сиёсати протексионизмро пеш гирифт, андозҳоро зиёд кард ва монеаҳои гумрукиро ҷорӣ кард. Дар ҳакикатҷӯйӣ, корпартоҳо ва матбуоти озод манъ карда шуда буд. Ҳамаи ин боиси камбағал шудани кишвар ва афзудани ҷараёни муҳоҷират, махсусан ба [[ИМА]] афзуд. Дар сиёсати хориҷӣ Итолиё бо [[Имперотурии Олмон|Олмон]] ва Австро-Венгрия муттаҳид шуда, соли 1882 бо ин кишварҳо Иттифоқи сегона баст . Дар охири [[Садаи XIX|асри 19]] Итолиё аввал Сомалиро ва баъд Эритреяро мустамлика кард. Ҷангхои бебарор бо Эфиопия, ки истиклолияти худро мухофизат карда тавонистанд, боиси буҳронхои дохилии сиёсӣ гардиданд. 29 июли соли 1900 Умбертои I аз ҷониби анархист Гаэтано Бреши кушта шуд. Тахт ба писараш Виктор Эммануили III гузашт.
 
Пас аз сар задани [[Ҷанги ҷаҳонии якум|Ҷанги якуми ҷаҳонӣ]]
Пас аз сар задани [[Ҷанги ҷаҳонии якум|Ҷанги Якуми Ҷаҳонӣ,]] Итолиё бетарафии худро эълон кард . Бисёриҳо дар Итолиё мехостанд, ки Триест ва минтақаи Трентино, ки ба Австро-Венгрия тааллуқ дошт, ҳамроҳ карда шаванд. Бинобар ин баъди гуфтушуниди махфӣ дар Лондон 23 май соли 1915 [[Антанта|1915]] Итолиё аз ҷониби иттифоқи Антанта ба [[Ҷанги ҷаҳонии якум|Ҷанги Якумиякуми Ҷаҳонӣ,ҷаҳонӣ]] дохил шуд. Факат ба [[Ҷанги ҷаҳонии якум|Ҷанги Якумиякуми Ҷаҳонӣҷаҳонӣ]] дохил шудани [[ИМА]] тобистони соли 1917 боиси гардиши ҳалкунанда ба фоидаи Антанта гардид. 24 октябри соли 1918 артиши Итолиё ба ҳуҷум cap кард, ки дар натиҷа Триест дар Тренто забт карда шуд ва 3 ноябри соли 1918 артиши Австро-Венгрия таслим шуд. Дар конференсияҳои сулҳ оид ба натиҷаҳои [[Ҷанги ҷаҳонии якум|Ҷанги Якумиякуми Ҷаҳонӣҷаҳонӣ]] Итолиё ҳудудхоероҳудудҳоеро гирифт, ки дар онҳо барои ба ҷанг дохил шудан розигӣ дода буд.
 
Баъди ҷанг шароити зиндагонӣ хеле бадтар гардид&nbsp;— нархҳо баланд шудан гирифтанд, саноатро бӯҳрон фаро гирифт. Дар кишвар намоишҳои тнқилобӣинқилобӣ ба амал омаданд, дар шахрҳо заводу фабрикаҳо забт карда шуданд, дар кишлоқҳоқишлоқҳо шуришҳоишӯришҳои дехқонондеҳқонон ба амал омаданд. Дар ин вақт, «Fascio di combattimento» (ҳизби фашистӣ) ташкил карда шуд, ки ба он пешвои собиқи сотсиалистҳо [[Бениту Муссолинӣ]] роҳбарӣ мекард. Ҳамла ба фаъолони чап ва куштори мухолифони сиёсӣ оғоз шуд.
 
=== Воқеаҳои пеш аз ҷанги дуюми ҷаҳонӣ ===▼
 
▲=== Воқеаҳои пеш аз ҷанги[[Ҷанги дуюмиҷаҳонии якум|Ҷанги якуми ҷаҳонӣ]] ===
* [[Соли 1861|1861]]&nbsp;- ташкили шоҳигарии ягонаи Итолиё дар зери итоати шоҳ Виктор Эммануэли II аз Пйемонт .
* [[Соли 1866|1866]]&nbsp;- аз [[Венетсия]] ронда шудани утришиҳо (австриягиҳо).
Line 22 ⟶ 21:
=== [[Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ]] дар Итолиё (1939-1945) ===
 
* [[Соли 1939|1939]]&nbsp;— « Шартномаи пулод » дар бораи иттифоқ бо Олмони фашистӣ. Ҳуҷуми кушунҳои Итолиё ба Албания .
* [[Соли 1940|1940]]&nbsp;- Дохилшавии Итолиё ба Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ .
* [[Соли 1943|1943]]&nbsp;— Ба Ситсилия фуровардани қушунҳои Англияю Америка. Италия бо имзои созишномаи ярокпартоӣ аз чангҷанг мебарояд. Ба Итолиё ворид гардидани қушунҳои Олмони фашистӣ
* [[Соли 1945|1945]]&nbsp;- Қатли Муссолинӣ ва анҷоми ҷанг дар Итолиё.
 
: Парокандашавӣ:
 
* [[Соли 1946|1946]]&nbsp;- Умбертои II дар бораи ба охир расидани шҳигариишоҳигарии Итолиё хабар медиҳад.
* [[Соли 1947|1947]]&nbsp;— дар натиҷаи раъйпурсӣ Итолий ҷумҳурӣ эълон карда шуд. Мувофиқи шартномаи сулхсулҳ кишвар ҳамаи мустамликаҳо ва ҳудудҳои Балканро аз даст дод.
 
== Ҳокимон ==
 
== Пошоҳони Итолиё ==
# Виктор Эммануили II (1861-1878) аз Савой
# Умбертои I (1878—1900)
Line 40 ⟶ 38:
 
== Адабиёт ==
 
* ''Чиано Галеазцо'', Рӯзномаи як фашист. 1939—1943. М .: Нашриёти «Платц», Силсилаи «Сарчашмаҳои ибтидоии таърихи муосир», 2010, 676 с. ISBN 978-5-903514-02-1
* Эшли, Сюзан А. ''Кори либерализм: Таҷрибаи Италия, 1860-1914'' (2003) [https://www.amazon.com/Making-Liberalism-Work-Experience-1860-1914/dp/0275980626/ иқтибос ва ҷустуҷӯи матн]
Line 58 ⟶ 55:
* Гилмур, Дэвид. 2011 ''Ҷустуҷӯи Италия: Таърихи сарзамин, минтақаҳои он ва мардуми онҳо'' [https://www.amazon.com/gp/reader/0374283168/ иқтибос ва ҷустуҷӯи матн]
* Хьюз, Роберт. 2011 ''Рим: Таърихи фарҳангӣ, визуалӣ ва шахсӣ''
 
== Эзоҳ ==▼
{{Эзоҳ}}▼
 
== Пайвандҳо ==
 
Line 67 ⟶ 60:
* [http://historicalresources.org/2008/09/17/mussolinis-war-statement-declaration-of-war-against-usa-december-11-1941/ Изҳороти ҷангии Муссолини&nbsp;- Эъломияи ҷанг алайҳи ИМА, 11 декабри соли 1941]
* [http://historicalresources.org/2008/09/19/mussolini-speech-of-the-10-june-1940-declaration-of-war-on-france-and-england/ Эъломияи чанг ба Франция ва Англия, 10 июни соли 1940]
▲== Эзоҳ ==
▲{{Эзоҳ}}
{{ПБ}}
[[Гурӯҳ:Собиқ кишварҳои подшоҳии Аврупо]]
[[Гурӯҳ:Итолиё]]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Подшоҳии_Итолиё_(1861—1946)"