Умар ал-Башир: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
→‎Эзоҳ: навсозӣ
х ислоҳи вожаҳо using AWB
Сатри 1:
{{Ходими давлатӣ|президент=}}
'''Умар Ҳасан Аҳмад ал-Башир''' ( {{Lang-ar|عمر حسن أحمد البشير}}   [[1 январ|1 январи соли]] [[Соли 1944|1944]], Хош Баннага, Судон )&nbsp;- [[Президенти Судон|Президенти]] 7-уми [[Судон]], ки ба чандин ҷиноятҳои ҷангӣ ва поксозии қавмӣ, ки ба низои Дарфур иртибот доштанд, муттаҳам мешавад. Дар [[Соли 2009|солҳои 2009-2010]] Додгоҳи Байналмилалии Ҷиноӣ барои боздошти ӯ чанд ордер содир кард. <ref name="Президент Судану відвідав Лівію">{{Cite web|url=http://ua.euronews.com/2012/01/07/rights-group-slams-libya-visit-by-sudan-s-bashir/|title=Президент Судану відвідав Лівію|accessdate=2 грудня 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504141432/http://ua.euronews.com/2012/01/07/rights-group-slams-libya-visit-by-sudan-s-bashir|archivedate=4 травня 2012}}</ref> Аз [[соли 1989]] то 2019 кишварро якка идора карда, дар натиҷаи табаддулоти низомӣ ба қудрат расид.
 
== Зиндагинома ==
Сатри 6:
 
=== Хизмати низомӣ ===
Соли [[Соли 1960|1960]], пас аз хатми мактаб, ӯ барои хидмат ба артиши Судон рафт. Вай маълумоти ҳарбиро дар Академияи ҳарбии Судон дар Хартум гирифтааст ва аз [[соли 1967]] то [[соли 1969]] дар ситоди ғарбии артиши Судон ҳавопаймо буд. Соли [[Соли 1969|1969]] ҳамчун десантчй ба қушунҳои десантӣ гузаронда шуд. Дар ҳайати [[Қувваҳои Мусаллаҳи Миср|нерӯҳои мусаллаҳи Миср,]] ӯ дар моҳи октябри [[соли 1973]] дар ҷанги Йом Киппур бар зидди [[Исроил]] меҷангид. Аз [[соли 1975]] то [[соли 1979]] ба ҳайси [[Атташе|атташеиатташе]]и низомии Судон дар [[Имороти Муттаҳидаи Арабӣ|Имороти Муттаҳидаи Араб]] кор кардааст. Аз [[соли 1979]] то [[соли 1981]] сардори гарнизони бригадаи десантчиён буд. Ҳамзамон, ӯ дар Судон ва [[Малайзия]] дараҷаи магистрро дар илмҳои ҳарбӣ гирифтааст.
 
=== Ба сари қудрат омадан ===
Соли 1987 Умар ал-Башир фармондеҳи бригадаи 8-уми пиёдагард таъинтаъйин шуд, ки дар ҳайати он дар замони ҷанги дохилии кишвар бар зидди шӯришиён меҷангид. Дар соли 1989 ӯ дар баробари 15 генерали дигар Шӯрои Фармондеҳии Инқилобии Наҷоти Миллиро ташкил карда, ба Ҳасан ат-Турабӣ, раҳбари Ҷабҳаи Миллии Исломии радикалӣ, ки ба ҳайси такягоҳи сиёсии ҷунбиш баромад, наздик шуд.
 
=== Дар сари давлат ===
Дар натиҷаи табаддулоти [[30 июн|30 июни соли]] [[Соли 1989|1989]] Умар ал-Башир раҳбари феълии давлат Аҳмад ал-Мирғонӣ ва нахуствазир Содиқ ал-Маҳдиро сарнагун кард. Аввалин амалҳое, ки бо онҳо раҳбари нав фарқ мекард, инҳо буданд: лағви конститутсия, муқаррар кардани меъёрҳои [[шариат]] дар қаламрави кишвар ва эълони давлати исломӣ Судон. Президент онхороонҳоро дар дастгирй кардани исьёнгарон айбдор карда, хамаи намояндагони хоричиихориҷии миссияхоимиссияҳои башард^стона, инчунин мутахассисони ширкати нефти «Шеврон»-ро, ки азхудкунии конхоиконҳои нефти аз руи концессия дар [[соли 1974]] монополистй буданд, аз мамлакат пеш кард.
 
Моҳи декабри соли 1989 дар ҷануби кишвар низоъ авҷ гирифт, ки ба амри додани аслиҳа ба намояндагони қабилаҳои араб ва таъсиси милисаи исломӣ дар заминаи онҳо иртибот дошт. Азнавташкилдихии хукумат, ки мохи апрели соли 1990 ба амал омад, дар натичаи кушиши табаддулоти давлатй ба амал омад, ки он пахш карда шуд. Дар ҳукумати нав исломгароён таҳти сарварии Ҳасан ат-Турабӣ, ки "падари маънавии миллат" эълон шуда буд, нуфузи бештар пайдо карданд. Моҳи майи соли 1990 низоъ дар ҷануб авҷ гирифт&nbsp;— кушунхоикушунҳои тахти назорати Башир конхоиконҳои нефтьро ишгол карда, ба пунктхоипунктҳои ахолинишиниаҳолинишини хамсоя зада даромада, сокинони махаллиро куштанд. Пас аз он муҳоҷирати аҳолии маҳаллӣ ба кишварҳои ҳамсоя оғоз ёфт. Маҳз дар ин давра Судон ба пойгоҳи ҷангҷӯёни Ал-Қоида табдил ёфт ва аз соли 1991 то 1996 Усома бин Лоден дар ин кишвар буд.
 
Умар ал-Башир [[16 октябр|16 октябри соли]] [[Соли 1993|1993]], вақте ки Шӯрои Фармондеҳии Инқилобии Наҷоти Миллӣ худро барҳам задани худро эълон кард ва мувофиқан ин ваколатҳоро ба ӯ вогузор кард, Президенти Судон таъинтаъйин шуд. Ин вокуниши манфии ҷомеаи ҷаҳониро ба бор овард&nbsp;- аз [[соли 1993]] Судон ҳамчун давлат тасниф шудааст&nbsp;- сарпарастони [[терроризм]] ва аллакай дар [[соли 1996]] таҳримҳои [[Созмони Милали Муттаҳид|СММ]] ҷорӣ карда шуданд. Барои пешгирӣ аз ворид шудани нерӯҳои байналмилалӣ як қатор чораҳо андешида шуданд: Усома бин Лоден кишварро тарк кард, интихоботи президентӣ баргузор шуд, ки дар он Ал-Башир пирӯзии қатъӣ ба даст овард.&nbsp;— 75,7&nbsp;%. Вай инчунин муяссар шуд, ки бо намояндагони Судони Ҷанубӣ созиш ба даст орад, ки дар соли 1997 имкон дод, ки муноқишаҳоро маҳаллӣ гардонад ва азхудкунии конҳои нафтро оғоз кунад, ки соли 1999 барои содирот фурӯхта мешуданд. Ширкатҳои асосии тавлидкунандаи нафт дар Судон ширкатҳои чинии "Sinopec" ва CNPC, инчунин "Petronas"-и Малайзия ва Ҳиндустон ONGC Videsh Ltd мебошанд.
 
Моҳи феврали [[соли 2003]] низоъ дар Дарфур оғоз ёфт&nbsp;— задухурди мусаллаҳонаи байни хукумати марказӣ гурӯҳҳои мусаллахи ғайрирасмии арабхоиарабҳои тарафдори хукумати «Чанчавид» ва гуруҳҳои исьёнгарони аҳолии маҳаллии зангӣ. Сабаби муноқиша тағирёбии иқлим буд, ки боиси биёбон шудани заминҳои арабҳои бодиянишин гардид ва онҳо ба сӯи қаламраве, ки аҳолии маҳаллии негроид зиндагӣ мекарданд, ҳаракат карданд. Умар ал-Башир ба ҷангҷӯён иҷоза дод, ки мардуми маҳаллиро несту нобуд кунанд ва онҳоро ба ҳамсояи Чад ва Ҷумҳурии Африқои Марказӣ биронанд. Дар аввал, чунин ҳаракатҳои аҳолӣ бо озод кардани заминҳои кишоварзӣ алоқаманд буданд, аммо баъдтар онҳо ба "тозакунии" ҳудудҳои атрофи конҳои нафт дар ҷануби Дарфур табдил ёфтанд. Гуфта мешавад, ки Умар ал-Башир шахсан барои несту нобуд кардани намояндагони халқҳои Фур, Масалит ва Загава фармон додааст . Артиши Судон низ дар задухӯрд ширкат карда, ба нерӯҳои шӯришӣ зарба заданд. Дар соли 2007, нерӯҳои СММ ба минтақаи низоъ барои тақвияти контингенти мавҷудаи посдори сулҳи африқоӣ фиристода шуданд. Дар маҷмӯъ, дар ҷараёни даргириҳои Дарфур 400 ҳазор нафар кушта, 2,7 миллион нафар гуреза шуданд. Ихтилофхо дар Судон ба давлатхоидавлатҳои хамсоя, хусусан ба Республикам Чад низ таъсир расонд&nbsp;— давлатхо якдигарро ба интервенциям харбй айбдор карданд.
 
Моҳи апрели соли 2010 дар Судон интихоботи президентӣ баргузор шуд, ки дар натиҷа ал-Башир 68,24 овоз гирифта, дубора ба мақоми раисиҷумҳур интихоб шуд.&nbsp;% овози интихобкунандагон.
 
Моҳи январи соли 2011 раъйпурсӣ оид ба масъалаи Судони Ҷанубӣ баргузор шуд, ки дар он беш аз панҷоҳ дарсади сокинони манотиқи шимолӣ ва тақрибан сад дарсади сокинони манотиқи ҷанубӣ ба ҷонибдорӣ аз ҷудоии он изҳори назар карданд. [[9 июл|9 июли соли]] [[Соли 2011|2011]] [[Судони Ҷанубӣ]] расман истиқлолиятистиқлол ба даст овард.
== Адабиёт ==
* ''ДАР.&nbsp;ВА.&nbsp;Головченко'' . Башир Умар Ҳасан Аҳмад // Энсиклопедияи дипломатии Украина : Дар 2 ҷилд/Мухаррир: Л.&nbsp;ДАР.&nbsp;Хуберский (сардор) ва дигарон.&nbsp;- К: Дониши Украина, 2004&nbsp;— Т.1&nbsp;— 760 с. ISBN 966-316-039-X
 
== Пайвандҳо ==
* [http://lenta.ru/lib/14190229/ Тарҷумаи ҳол дар вебсайти Lenta. Ru] [бойгонӣ 25 марти соли 2014 дар мошини Wayback .] {{Ref-ru}}
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{ПБ}}
{{Президентҳои Судон}}
 
[[Гурӯҳ:Президентҳои Судон]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони Судон]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Зодагони соли 1944]]
[[Гурӯҳ:Зодагони 1 январ]]
[[Гурӯҳ:Президентҳои Судон]]
[[Гурӯҳ:Pages with unreviewed translations]]