Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Сатри 1:
'''Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ''' (میر سید علی شهاب‌الدین همدانی) - яке аз олимони[[олим]]они бузурги [[фалсафа]], [[илоҳиёт]], адиби ширинсухани форсу тоҷик ва Ҳинду[[Ҳинд]]у, [[Покистон ]] ба шумор меравад. Мутаассифона, ҳаёт ва фаъолияти эҷодӣ, шахсияту мартабаи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ҳанӯз барои ихлосмандон ва муштоқони каломаш норавшан аст. Дуруст аст, ки соли 1975 файласуфи шинохтаи тоҷик [[Моҳирхуҷа Султонов]] шиносномаи аввалин таҳти унвони « Ҳақиқат дар бораи мазори Ҳазрати Амирҷон» таълиф намуда, дар омӯзиши ҷараёни зиндагӣ ва осори Сайид Алии Ҳамадонӣ саҳми босазо гузошт. Танҳо бояд илова намуд, ки мутобиқан ба дараҷаи мақому мартабааш ӯро дар мамолики Машриқзамин бо номҳои дигар низ аз қабили Шоҳи Ҳамадон, Мири Ҳамадон, Мири Кабир, Сиёҳпӯш, Мири Сиёҳпӯш, Ҳазрати Амирҷон ёдовари мекарданд. Дар Тоҷикистони[[Тоҷикистон]]и мо хоса дар шахри Кӯлоб ва Қӯрғонтеппа аз рӯи муҳаббати бе поёну самимӣ ӯро Ҳазрати Амирҷон ном мебарем. Номи асосии ин шахси шариф Алӣ бинни Шаҳободдин буда, дар Ҳамадонӣ Эрон дар оилаи марди донишманду пурзаковат ва барӯманди замон ба дунё омадааст. Дар хусуси соли таваллуди ӯ чандон фикрҳои мухталиф вуҷуд надоранд. Лекин дар аксар сарчашмаҳои таърихию адаби, соли мавлуди Сайид Алии Ҳамадониро 12 моҳи Раҷаби соли 714 ҳиҷрӣ мутобиқ ба [[12 Октябриоктябр]]и соли [[1314]] мелодӣ мешуморанд.
 
== Тарҷумаи ҳол ==
Сатри 6:
асил ин муҳити барояш азизро дар синни 19 солагӣ тарк кард. Аммо дар ҷавонӣ бахти нокому тақдири носозгор ин зоти шарифро овораю саргардон кард. Бештари умри азизи хешро дар ғурбат сафарҳои пай дар пай гузаронид. Ба ҳар сарзамине, ки пои муборакашро мениҳод, он манзилу макон аз файзи қудуми бобаракаташон ободу зебо ва мӯҳташам мегашт. Ба бечораю бенавоёон, заифону беморон дасти тараҳҳум ва сахо дароз мекард. Дар воқеъ, Сайид Алии Ҳамадонӣ , бо вуҷуди он ки дар сафарҳояш ӯро баъзе хешону аҳли ақрабояш, дӯстон ва муридонаш ҳамроҳи мекарданд, марди ғариб буд.
 
Дар мусофират у Макаю[[Макка]]ю [[Мадина]], [[Миср]], Покистону Ҳиндустон, [[Осиёи Миёна ]], [[Туркия]] ва дигар мамолики дунёро на паи сарвату моли дунё , ё тасарруфи мулку боигарии он манзилу маконҳо сафар мекард , балки ба расму русуми он халқҳо аз наздик шинос мешуд, ба қадри ҳол ба онҳо кӯмак мекард. Ӯ дар ин сафарҳо аз сӯҳбати авлиёҳои замон файзёб мегардид ва дар натиҷа «Авроди фатҳия» барои асари ҷовидонии тасаввуфиро эҷод кард. Дар ин мудат ба қавли Саида Ашраф Зафар бори нахуст Алии Ҳамадонӣ соли 1373 милоди ба вилояти Хатлон ва Кӯлоби имрӯза ташриф овард. Воқеъан, дар таърихи тасаввуф ва аҳли адаби Шарк мисли Сайиди Алии Ҳамадонӣ кам шахсиятеро дучор омад, ки ин қадар сафарҳо намуда ба хизмати авлиёхову дустони Худо камар баста ва аз онҳо бархурдор гардида бошад. Он ҳазрат худаш борҳо таъкид намудааст, ки дар касби камол одами бе назари устод ба ҷое намерасад ва мартабаеро соҳиб нахоҳад шуд.
 
*:Эй Алӣ, рав назар кун зи сари сидқу сафо,
*:Ки ба ҷое нарасид бе назари пир мурид.
 
Ин мартаба ба Сайид Алии Ҳамадонӣ хеле барвақт дар синну соли ҷавонӣ муяссар гардид. Шайх Муҳаммадхони Азкони яке аз олимону орифони шуҳратманди замон ба шумор мерафт ва на ҳар кас дар назди у хизмати муридӣ ба ҷо оварда матавонист. Алии Ҳамадонӣ ба туфайли заковати баланд, сабру тоқати беинтиҳо тавонист ки ба дарбори ӯ сазовор гардад ва ҳатто Шайх либоси ифтихории худ хирқаро ба шогирди хеш тӯҳфа намуд. Ин садақаи олӣ ва боварии комили устод ба мурид аст. Он чи ки аз илму маърифат омухту ғун кард дар сахифоти ҷудогона сабт кард ва ахиран онхоро дар шакли китоби алоҳида таълиф намуд, ки адади онҳо ба қавле аз 70 беш аст.Дар ин солҳо аз умри пурбаракати Сайид Алии Ҳамадонӣ 60 сол зиёдтар рафта буд.
Сатри 42:
Асарҳои Сайид Алии Ҳамадонӣ дар китобхонаҳои машҳури Эрон ,Покистон,Ҳиндустон, Тошканд ва як қатор шаҳрҳои мутамаддини ғарб маҳфузанд. Дар ганҷинаи Пажухишшгоҳи ховаршиносии шаҳри Душанбе 52 адад асарҳои ӯ гирд оварда, нигоҳ дошта мешавад.
 
Асарҳои Сайид Алии Ҳамадонӣ аслан афкори тасаввуфӣ, фалсафавӣ ва панду ахлоқиро дар бар мегирад, вале дар ривоҷи мавзуъҳои тасаввуфӣ ва ахлоқӣ пояҳои баландтареро ишғол менамоянд, ки хоса каломи мазмунаш хеле содаю равон дилчаспу оммафаҳманд. Мулохиза фармоед ба ин чанд мисраи ғазали бузургвор:
:Ҳар кӣ моро ёд кард, эзид мар-ӯро ёр бод,
:Ҳар кӣ моро хор кард, аз умр бархурдор бод.
:Ҳар кӣ андар роҳи мо хоре фиканд аз душманӣ,
:Ҳар гуле к-аз боғи васлаш бишкуфад, бехор бод.
Line 51 ⟶ 52:
:Ҳар кӣ моро ранҷа дорад рохаташ бисёр бод.
 
Дар мисраъҳои зикрёфта чӣ хоксории оли чӣ фурутанию самимият муҳаббати безаволи ӯ ба насли башарият бо фасохату дилбастагии том ифода ёфтааст ин ғазал тахминан 600 сол мукаддам иншо шудааст аммо ягон калимаю ифодааш барои форсизабонони имруза хоса точикон номафҳум нест пас ҳамду сано бод ба килки сеҳрноки ин суханофарини азали ва пайваста бояд бигӯем:
 
Дар мисраъҳои зикрёфта чӣ хоксории оли чӣ фурутанию самимият муҳаббати безаволи ӯ ба насли башарият бо фасохату дилбастагии том ифода ёфтааст ин ғазал тахминан 600 сол мукаддам иншо шудааст аммо ягон калимаю ифодааш барои форсизабонони имруза хоса точикон номафҳум нест пас ҳамду сано бод ба килки сеҳрноки ин суханофарини азали ва пайваста бояд бигӯем: Рӯҳат шоду марқадат пурнуру хонаи охиратат обод бошад, Сайид Алии Ҳамадони!
Шояд ҳамин пурқувватии ақидаю афкори фикр ва соддагию оммафаҳмии забони асарҳояш бошад,ки ихлосмандони ҳақиқии равияи ӯ, дӯсдорони каломи раббонӣ асрҳо боз вайро ҳамчун пири хирадманд
 
Line 77 ⟶ 79:
 
==Ривоятхо дар бораи Мир Сайид Алии Хамадони==
Рочеъ ба хаёту фаъолият ва бузургиву каромоти Алии Хамадони байни мардуми шарк асрхо инчониб наклу ривоятхои зиёд пайдо шуда, аз насл ба насл гузашта истодаанд. Албатта, дар бораи бузургон чунин ривоятхо бисёранд ва хатто баъзан як ривоятро ба чанд нафари онхо нисбат медиханд. Мо чунин ривоятхоро нисбат ба Абуалли[[Абӯали Ибни Сино]], Уммари[[Умари Хайём]], [[Абдурахмони ЧомиҶомӣ]], Хоча[[Хоҷа БаховуддиниБаҳовуддини НакшбандНақшбанд]], [[Саъдии ШерозиШерозӣ]] ва амсоли онхо бисёр шунидаем ва медонем, ки аксари онхо бо пушонидани пардаи динни нихоят муболигаомез гуфта шудаанд. Вале ба хар хол худи мавчудияти чунин ривоятхо аз бузургию эътибори ин ашхос ва аз чумла Алии Хамадони байни халк дарак дода, беасос нестанд.
 
{{Файласуф-зиндагинома-нопурра}}