Портал:Таърих/Гурӯҳҳо: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
Саҳифаи нав: == шахсиятҳои таърихӣ== ЗАРДУШТ - паёмбари дини зардуштӣї, дар асрҳњои VII-VI то милод зиндагӣ кард...
 
No edit summary
Сатри 1:
== шахсиятҳои таърихӣ==
'''ЗАРДУШТ''' - паёмбари дини зардуштӣїзардуштӣ, дар асрҳњоиасрҳои VII-VI то милод зиндагӣ кардааст.
 
'''Куруши Кабир''' - асосгузори шоҳаншоњиишоҳаншоҳии Ҳахоманишиҳо, солҳои 550-530 то милод њукмронӣҳукмронӣ кардааст.
 
'''Малика Томирис''' - сарвари ќабилањоиқабилаҳои сакоїсакои соли 530 то милод лащкари Курушро шикаст додаст.
 
'''Спитамен''' - сарвари шўриши озодихоњїозодихоҳӣ дар СуѓдСуғд зидди Искандари МакдунїМакдунӣ(юнониён) солњоидар солҳои 329-328 то милод
 
'''Аршак''' - соли(с. 250 то милод.) - ба сари ќудратқудрат омадани асосгузори давлати сулолаи Ашкониён ( Порт, Парфия)
 
'''Ардашери Бобакон''' (солњоис. 224-242) – солњоисолҳои њукумронииҳукумронии асосгузори давлати Сосониён
'''Вахшунвар''' (нимаи дуюми асри V) – њукумронииҳукумронии асосгузори давлати ЊайтолиёнҲайтолиён(Эфталитҳо)
 
'''Маздак''' - асосгузори равия ва њаракатиҳаракати маздоия ( маздакия) дар давлати Сосониён дар охири асрњоиасрҳои Y ва ибтидои YI .
 
Муњаммад'''Муҳаммад'''с.а.с. (солњоис. 570-632) - солњоисолҳои зиндагии паёмбари дини ислом, асосгузори Хилофати Араб
 
Деваштиљ'''Деваштич''' - њокимиҳокими ПанљакентПанҷакент, сарвари шўриши озодихоњииозодихоҳии солњоисолҳои 720-722 бар зидди арабњоарабҳо дар СуѓдСуғд
 
'''Абўмуслим''' - сарвари њаракатиҳаракати халќиихалқии солњоисолҳои 747-750 зидди халифањоихалифаҳои сулолаи уммавииУммавии араб
 
Муќаннаъ'''Муқаннаъ(ЊошимҲошим ибни ЊакимҲаким)''' - сарвари шўриши озодихоњииозодихоҳии солњоисолҳои 776-783 зидди арабњоарабҳо дар МовароуннањрМовароуннаҳр.
'''Нўъмон ибни Собит Абу ЊанифаҲанифа «Имоми Аъзам»''' (солњоис. 699-767) – олими фаќењфақеҳ, асосгузори мазњабимазҳаби њанафияҳанафия дар дини ислом.
 
Муњаммад'''Муҳаммад ибни Исмоил «Имом ал – БухороїБухороӣ»''' (солњоис. 810-870) - муњадисмуҳадис, муаллифи њадисњоиҳадисҳои сањењсаҳеҳ дар бораи МуњаммадМуҳаммад вас.а.с сањобањоива ўсаҳобаҳо.
 
Тоњир'''Тоҳир ибни ЊусейнҲусейн''' (солњоис. 821-822) - солњоисолҳои њукумронии асосгузори давлати ТоњириёнТоҳириён дар Хуросон
 
Ёќуб'''Ёқуб ибни Лайс''' (солњоис. 873-879) - солњоисолҳои њукумронииҳукумронии асосгузори давлати Саффориён дар Хуросон
 
'''Сомон Худот''' (охири асри VIII- ибтидои асри 1Х) – њаётиҳаёти сарсилсилаи сулолаи Сомониён
 
'''Исмоил ибни Ањмади СомонїАҳмади Сомонӣ'''(солњоис. 892 – 907) - солњоисолҳои амирии асосгузори давлати соњибистиќлолисоҳибистиқлоли тољиконтоҷикон, амири давлати Сомониён, Мовароуннањр(Мовароуннаҳр ва Хуросон)
 
Абўабдулло'''Абўабдуллоҳ РўдакїРўдакӣ''' (солњоис. 858-941) - солњоисолҳои њаётиҳаёти сардафтари адабиёти форси - тољикїтоҷикӣ
 
'''Абубакр Закариёи Розї''' (Разес – ба заб. лотинї) - (солњои 865-925) – солњои њаёти олими энсиклопедисти тољик, муаллифи «Ал-Хавї» -30 љилд ва «Тибби Мансур» - 10 љилд.
'''Абўалї ибни Сино (Ависена – ба заб. лотинї)''' (солњои 980-1037) - солњои њаёти олими энсиклопедисти тољик, муаллифи «Ал - Ќонун фи Тиб» - 5 љилд.
 
'''Абулќосим Фирдавсї''' (солњои 934-1020) - солњои њаёти муаллифи достони «Шоњнома»
'''Абуабдулло Джайхони''' (914-922гг) - солњои вазирии олими љуѓрофишинос, муалифи «Ашкол ул - Олам» дар дарбори Насри II Сомонї
 
'''Абулфазли Балъамї''' (солњои 922-939) - солњои вазирии бомаърифаттарин шахс дар дарбори Насри II Сомонї.
 
'''Аллоудин Њусейни Ѓурї''' (солњои 1149-1156) - солњои њукмронии асосгузори давлати точикони ѓур дар Хуросон
 
'''Шамсиддини Муњаммади Курт''' (солњои 1245-1278) - солњои њукмронии асосгузори давлати куртњои Њирот
 
'''Абубакри Наршахи''' (солњои 899-959) - солњои њаёти олими таърихнигор, муаллифи китоби «Таърихи Бухоро»
 
'''Низомулмулк''' (солњои 1063-1093) - солњои вазирї дар давлати Салљукиён. Муаллифи китоби «Сиёсатнома»
 
'''Малик Санљар''' - сарвари шўриши халќии солњои 1206-1207 бар зидди феодалон (САДРЊО) -и - Бухоро
 
'''Темурмалик''' - сарлашкари тољик, сарвари мудофиаи Хўљанд солњои 1220-1221
Мањмуди'''Маҳмуди ТоробїТоробӣ''' - сарварї шўриши халќии соли 1238 бар зидди муѓулњо.
 
'''Мавлонозода''' - сарвари њаракати «сарбадорон» солњои 1365-1366 дар Самарќанд
 
'''Ањмади Дониш''' (солњои 1826-1897) - солњои њаёти асосгузори афкори «маорифпаварї» дар Осиёи Марказї
Восеъ - сарвари шўриши халќии соли 1888 бар зидди тартиботи амирї дар Бухорои Шарќї.
 
'''Восеъ''' - сарвари шўриши халќии соли 1888 бар зидди тартиботи амирї дар Бухорои Шарќї.
Садриддин Айнї (солњои1878 – 1954) - Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тољик. Аввалин Президенти Академияи илмњои Љумњурии Тољикистон. Муаллифи асарњои «Таърихи амирони манѓитияи Бухоро», «Таърихи инќилоби фикрї дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тољик», «Дохунда», «Ѓуломон», «Ёддоштњо» ва диг., ки ба 29 заб. хориљї нашр шудаанд. Соли 1997 барои љонбозињояш дар мустаъќил намудани миллату давлатдории тољик ва мустањкам намудани Љумњурии Тољикистон ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
==Қаҳрамонони Ҷумҳурии Тоҷикистон==
Нусратулло Махсум Лутфуллоев (солњои 1881 – 1938) - Ходими давлатї .Солњои 1924-1926 раиси Кумитаи инќилобї, 1926-1933 раиси Кумитаи Иљроияи Марказии ЉШСТ. Ноњаќ ќатл карда шудааст. Соли 2006, барои љонбозињояш дар мустањкам намудани Љумњурии Тољикистон ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
Шириншоњ'''Садриддин ШоњтемурАйнӣ''' (солњои 1899солњои187819371954) - Адиб, Ходимиолим њизбиюва давлатїасосгузори адабиёти муосири тољик. СолњоиАввалин 1929-1931Президенти котибиАкадемияи њизбиилмњои коммунистииЉумњурии ЉШСТољикистонТољикистон. Муаллифи асарњои «Таърихи амирони манѓитияи Бухоро», с.«Таърихи 1933-1937инќилоби Раисификрї Кумитаидар ИљроияиБухоро», «Намунаи Марказииадабиёти ЉШСтољик», Тољикистон«Дохунда», «Ѓуломон», «Ёддоштњо» ва диг., Ќурбоники беадолатииба замон29 шудаастзаб. хориљї нашр шудаанд. Соли 2006,1997 барои љонбозињояш дар мустаъќил намудани миллату давлатдории тољик ва мустањкам намудани Љумњурии Тољикистон ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
Бобољон'''Нусратулло ЃафуровМахсум Лутфуллоев''' (солњои 1909188119771938) - Олим, академики Академияи Илмњои ИЉШС, арбоби њизбї ваХодими давлатї, муаллифи китоби оламшумули «Тољикон» ва зиёда аз 300 асару маќолањо. Солњои 1944 1924-19461926 раиси котибиКумитаи дуюминќилобї, с.19461926-19561933 котибираиси якўмиКумитаи КМИљроияи њизбиМарказии комунистииЉШСТ. Тољикистон, 1956 – 1977Ноњаќ сарвариќатл Пажуњишгоњи шарќшиносиикарда ИЉШСшудааст. Соли 1997 2006, барои талошњояш љонбозињояш дар мустањкам намудани мавќеи Љумњурии Тољикистон ва такмили таърихи тољикон ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
Нусратулло'''Шириншоҳ Махсум ЛутфуллоевШоҳтемур''' (солњои 1881189919381937) - Ходими давлатїњизбию давлатї.Солњои Солњои 19241929-19261931 раисикотиби Кумитаињизби инќилобїкоммунистии ЉШСТољикистон, 1926-с. 1933-1937 раисиРаиси Кумитаи Иљроияи Марказии ЉШСТ.ЉШС НоњаќТољикистон. ќатлЌурбони беадолатии кардазамон шудааст. Соли 2006, барои љонбозињояш дар мустањкам намудани Љумњурии Тољикистон ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977) -Шоири халќї, раиси Иттифоќи нависандагони Тољикистон, Ќањрамони мењнати сотсиалистї, Раиси Кумитаи якдилии халќњои Осиё ва Африќо. Барои достонњои «Ќиссаи Њиндустон»(1948), «Њасани аробакаш», «Чароѓи абадї», «Садои Осиё»,(1960) «Љони ширин»(1963) бо љоизањои давлатии ИЉШС, ЉШС Тољикистон ва байналмилалии ба номи Нењру(1967) сарфароз шуда буд. Соли 2001 ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
'''Бобоҷон Ғафуров''' (солњои 1909 – 1977) - Олим, академики Академияи Илмњои ИЉШС, арбоби њизбї ва давлатї, муаллифи китоби оламшумули «Тољикон» ва зиёда аз 300 асару маќолањо. Солњои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якўми КМ њизби комунистии Тољикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуњишгоњи шарќшиносии ИЉШС. Соли 1997 барои талошњояш дар мустањкам намудани мавќеи Љумњурии Тољикистон ва такмили таърихи тољикон ба ў унвони Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
 
'''Мирзо Турсунзода''' (1911-1977) -Шоири халќї, раиси Иттифоќи нависандагони Тољикистон, Ќањрамони мењнати сотсиалистї, Раиси Кумитаи якдилии халќњои Осиё ва Африќо. Барои достонњои «Ќиссаи Њиндустон»(1948), «Њасани аробакаш», «Чароѓи абадї», «Садои Осиё»,(1960) «Љони ширин»(1963) бо љоизањои давлатии ИЉШС, ЉШС Тољикистон ва байналмилалии ба номи Нењру(1967) сарфароз шуда буд. Соли 2001 ба ў унвони олии Ќањрамони Тољикистон дода шуд.
'''Эмомалии РањмонРаҳмон''' - Президенти ЉумњурииҶумҳурии ТољикистонТоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иљлосияииҷлосияи XVI Шўрои Олии ЉумњурииҶумҳурии ТољикистонТоҷикистон раиси Шўрои Олии ЉумњурииҶумҳурии ТољикистонТоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, такроран солњоисолҳои 1999 ва 2006 Президенти ЉумњурииҶумҳурии ТољикистонТоҷикистон интихоб гардидаст.
Соли 1999 барои мустањкам намудани давлатдории соњибистиќлолсоҳибистиқлол ва пойдории сулњсулҳ дар ТољикистонҶумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии ЌањрамониҚаҳрамони Тољикистон мукофотонида шудааст.