Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
WikitanvirBot (баҳс | ҳисса) х r2.7.1) (робот илова карда истодааст: fa:میر سید علی همدانی |
х r2.7.2) (робот ҳaвз карда истодааст: fa:میر علی همدانی; косметические изменения |
||
Сатри 1:
[[
'''Мир Сайид
== Тарҷумаи ҳол ==
Сатри 9:
Дар таълими хуб гирифтан ва рушду камоли ӯ муҳити оила ва мавкеи ду олими забардасти Ҳамадон, хешони наздикаш Шарофуддин Маҳмуд
асил ин муҳити барояш азизро дар синни 19 солагӣ тарк кард. Аммо дар ҷавонӣ бахти нокому тақдири носозгор ин зоти шарифро овораю саргардон
Дар мусофират у [[Макка]]ю [[Мадина]], [[Миср]], Покистону
:Эй Алӣ, рав назар кун зи сари сидқу сафо,
:Ки ба ҷое нарасид бе назари пир мурид.
Ин мартаба ба
Қарор дод, ки чанд соли умри боқимондаи худро дар Ҳамадони азизаш сарфи таълифи китобҳо намояд, аммо аз қазо боз ба зарбаи сахту ҷонкоҳи тақдир дучор омад, ки ҳама нияту ормонҳои ӯро барбод доданд.
Сатри 23:
Ин аст,ки соли 1379 дар сини 65 солаги бо ҳамроҳии пайвандону наздиконаш ва беш аз 700 шогирдону муридони хеш ҷилои Ватан кард ва Кашмири Ҳиндустонро макони худ қарор дод.
Баҳоре
ба шавҳар дода ва дар охири умр тану рӯҳи қавии ин марди бузург
аммо ҳамеша хайёлаш банди диёри Хатлон ва муриду шахсиятҳои нирӯманди ин сарзамини пурфайз буд.
ӯро ба Кӯлоб оварда, ҷасадашро дар ҳамин ҷо дафн намуданд.Яке аз муридони он ҳазрат рӯзи видоъ бо дару ҳасрати ҷангудоз таърихи фавти ӯро ба таври зайл иншо намуд;
Сатри 33:
:«Бисмиллоҳир -раҳмони-раҳим».
Мисраи охири порчаи
== Эҷодиёт ==
Сатри 39:
:Ҷаҳд кун то ҳосил ояд ин сифат,
:Ҳар ки масти олами ирфон бувад,
:Бар ҳама халқи
Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ бо вуҷуди сафарҳои пай дар паи тӯлонӣ боз имконият ёфт, ки як силсила асарҳои илмию бадеӣ офарад,ки то имрӯз аҳамияти бузурги таърихиро моликанд. Ӯ ба ворисони худ асарҳои зиёде боқи гузоштааст, ки бештари онҳо аз боби фалсафа, ахлоқ, адабиёт таъриху ҷамъиятшиносӣ, фиқу илоҳиёт баҳс мекунанд. Миқдори асарҳои ӯро олими шинохтаи тоҷик, файласуф Моҳирхуҷа Султонов беш аз 70 медонад. Олимаи Ҳинд Саида Ашраф Зафар дар китобаш «Сайид Мир Алии Ҳамадонӣ» .( Ltkb 1987)
Сайид Алии Ҳамадонӣ асосан ба асарҳои насрии худ аз қабили « Макорим-ул-ахлоқ» , «Захират-ул –мулук»,
«Анвор-ул-азуор», « Вуҷудия» , «Кашф-ул-ҳақоиқ»
Асарҳои Сайид Алии Ҳамадонӣ дар китобхонаҳои машҳури Эрон ,Покистон,Ҳиндустон, Тошканд ва як қатор шаҳрҳои мутамаддини ғарб маҳфузанд. Дар ганҷинаи Пажухишшгоҳи ховаршиносии шаҳри Душанбе 52 адад асарҳои ӯ гирд оварда, нигоҳ дошта мешавад.
Асарҳои Сайид Алии Ҳамадонӣ аслан афкори тасаввуфӣ, фалсафавӣ ва панду ахлоқиро дар бар мегирад, вале дар ривоҷи мавзуъҳои тасаввуфӣ ва ахлоқӣ пояҳои баландтареро ишғол менамоянд, ки хоса каломи
:Ҳар кӣ моро ёд кард, эзид мар-ӯро ёр бод,
:Ҳар кӣ моро хор кард, аз умр бархурдор бод.
:Ҳар кӣ
:Ҳар гуле к-аз
:Дар
:Ҳар кӣ моро ранҷа дорад
Дар
Рӯҳат шоду марқадат пурнуру хонаи охиратат обод бошад,Сайид Алии Ҳамадони!
Шояд ҳамин
:Аҳволи дил, эй Шоҳ, нагуям, ки надони,
:Боллоҳ, ҳамадонӣ, ки ту шоҳи Ҳамадони
Сад афсӯс, ки ҷараёни зиндагӣ, фаъолияти адабӣ осори муқаддаси ин шахсияти шариф ҳанӯз ҳам барои мо ворисонаш чандон равшан нест.Дуруст аст, ки ҳангоми равшан сохтани паҳлӯҳои ҷӯдогонаи суфизм ва намояндагони барҷастаи он номи Сайид Алии Ҳамадониро ёдовар мешаванд, аммо маҳсули эҷодии ӯ аз назари муҳаққиқон дур мондааст. Мо аминем, ки дар равиши таҷлили зодрӯзи ин олими маъруфи Шарқ саҳифаҳои тозаи осораш бо кӯмаки мусташриқон манзури ихлосмандонаш хоҳад гашт.Барои муайян кардани мавқеи Сайид Алии Ҳамадонӣ дар таърихи афкори ҷамъиятии халқи тоҷику форс аз ҳама пеш ба эҷодиёти ӯ ва шогирдони ҳамасаронаш мурофият бояд кард. Хушбахтона, яке аз муридони содиқаш Мавлоно Нуриддин Ҷаъфарӣ Бадахшӣ, ки солиёни зиёд бо ин марди шариф ҳамсафар буд, оиди шахсият ва шарҳи ҳоли ӯ «Хулосат-ул-маноқиб» ном асаре офарид ва яке аз сарчашмаҳои нахустин ва боэътимод ба шумор меравад. Муҳаққиқони баъдина ҳангоми рӯ овардан ба эҷодиёти Сайид Алии Ҳамадонӣ асосан ҳамон асари номбурдаро муттакои ақидаи хеш қарор дрдаанд. Алҳол бошад дар Ҳиндустону Покистон ва Эрон доир ба аҳвол ва фаъолияти илмию адабии Сайид Алии Ҳамадонӣ асарҳои зиёде ба таъб расидаанд, ки мутаассифона, дастраси мо нашудаанд. Ба гуфти олимон Ахмад Ҳасани Донӣ, Аҳмад Ҳасани Обидӣ, Абдулаҳмади Ҷовид,Анкари Деҳлавӣ, Муҳаммад Осимӣ, Моҳирхуҷа Султонов дар Покистон ассосиатсияи байналхақии
Дуруст аст ,ки дар шароити мавҷуда таҳқиқи эҷодиёти Сайид Алии Ҳамадонӣ , хусусан барои муҳақиқони кӯлобӣ мушкил аст, чунки аз ин олим дар вилояти Кӯлоб танҳо як асараш «Захират-ул-мулук», дар фонди эҳтиёти осорхонаи таъриху кишваромӯзии вилояти Кӯлоб маҳфуз аст ва истифодаи васеи хонандагон аз он ғайриимкон аст.
== Ривоятҳо дар бораи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ==
Ривоятҳо дар бораи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ
Сайид Алии Ҳамадонӣ ҳангоми яке аз сафарҳояш дар Хатлон муддате истиқомат мекунад ва аз Амир Темур хоҳиш мекунад, ки мулки Хатлонро Ба ӯ ҳадия кунад. Амир Темур ин дархости ӯро рад мекунад. Саид Алии Ҳамадонӣ аз ин қаҳраш афзуда, ба суй Самарқанд хасчубаеро баҳри ҳалокати Амир Темур мепартояд. Ҳамин вақт Баҳовиддини Нақшбанди Балогардон, ки Дар Самарқанд мезистааст, он хасчубаро аз ҳаво дошта гирифта назди Амир Темур мебарад, ва иброз медорад, ки Сайид Алии Ҳамадонӣ аз ин рафтори ту
Сатри 77:
Сайид Алии Ҳамадонӣ баъди ба кишвари Кашмири сернок расидан Дар музофоти Кабарсавод бо як гурухи олимони он диёр вохурду байни онҳо бахси домандоре сурат гирифт. Яке аз он уламо, ки дар заковат машҳури дунё буд, ба Сайид Алии Ҳамадонӣ соатҳои тулонӣ баҳсу мунозира намуд. Охиран саволу ҷавоб дар атрофи гове, ки назди маъбадхона буд, авҷ мегирад. Ҳалли ин масъала он буд, ки вазъи гов муаян карда шавад. Олими Кашмирӣ аввалан ба ин савол ҷавоб доданӣ шуда мегӯяд,ки гов дар вуҷуди худ гусола дорад, ки пешонаи он мисли пешонаи модараш сафед аст. Сайид Алии Ҳамадонӣ ҳарфи худро тавъзех дода илова мекунад, ки аслан пешонаи гусола сафед нест, балки нуги думаш сафед аст. Гусола дар шиками модараш тавре хоб аст, ки сафедии нуги думи гусола дар пешонааш ҷой гирифтааст.Барои аниқ кардани фикрҳои мухталифи бошандагони он ҷо говро сар мебуранд ва гусоларо мебинанд, ки вокеан пешонааш не, балки нуги думаш сафед будааст. Мубади Кашмирӣ аз мағлубияташ дар назди қавми хеш шармсор гашта ҳамон замон ба ҳаво парвоз карда ногаҳон аз чашм нопадид мешавад. Ҳазрати Алии Ҳамадонӣ кавши пояшро ба ҳаво мепартояд ва дар як мижа задан мубади мағлубшуда дар ҳаво пайдо мешавад. Ҳар гоҳ ки боло баромадани мешавад, он кавш ба сараи ӯ бархурда ба сӯйи замин сарозераш мекунад. Охирон ба зарбаи пай дар пайи кавши соибкаромат мубад ба назди кавмаш шармандавор бармегардад.Баъди он ки пири хиради Кашмириён дар пеши Сайид Алии Ҳамадонӣ муттаҳам мегардад, ҳама қавми ӯ дини исломро қабул карда, то охир ба у содиқ мемонанд. Аз ҳамин давр сар карда, на танҳо дини мубиини ислом, балки забони форсӣ-тоҷикӣ низ дар ин ноҳияи Ҳиндустон авчу барори тоза пайдо кард.
== Ривоят дар бораи дехаи Тудакавш ==
Дар кисми шаркии шахри Кулоб канорест, ки дехае бо номи Тудакавш.Арзи вучуд мекунад. Пайдоиши деха мувофики накли мардони солхурда ва кухансол чунин аст. Кисми зиёди ихлосмандони Алии Хамадони аз мамолики шарку чануб тавасути хамин мавзуъ вориди шахри Кулоб шуда,ба зиёрати бузургвор мушарраф мегардиданд. Ба ин макон расидан замон аз руи хурмат ва эхтироми бузургвор хама зоирон кавшхои худро аз пой берун карда, сипас суйи макбараи хазрати Сайид Алии Хамадони рахсипор мешуданд.шумораи мехмонону ихлосмандони бузургвор он кадар зиёд буд,ки хар руз он чо гарам-гарам тудаи кавшхо ба амал меомад. Хамин ходиса сабаб гашта бо мурури замон он маконро тудакавш номиданд.
== Ривояте дар бораи дехаи Сангпар ==
Ба кавли ровиёни рузгордида таърихи пайдоиши дехаи Сангпар, ки тахминан %-км дар тарафи шимоли шахри Кулоб вокеъ гардидааст чунин аст.зоирон хангоми ба наздики маконе, ки холо деха карор гирифтааст, расида аввалан аз аспхои худ фаромада, суйи шахр равон мегардидаанд.
Бо максади он ки дар рох ягон сухани ношоям ба забон нагиранд камчинхои худро зери дандон гузошта то ба макбараи бузургвор расидан хомушона ба зикру дуруду санои хазрати Самадият машгул мешудаанд.Боре чанд тан марди кухистони бо максади имтихон кардани русуми номбаршуда аз он махал савора гузашта суи шахр рох мепаймуданд. Дар хамин асно аз тарафи теппахои болои деха ногахон суяшон сангпартои сар мешавад.Саворон товбаву надомат карда, аз асбхо ба замин мефароянд ва камчинхоро ба зери дандон гузошта тарафи макбараи бузургвор зикру саногуён рахсипор мешаванд.. Аз хамон вакт сар карда он маконро дехаи Сангпар мегуянд.
== Ривоятхо дар бораи Мир Сайид Алии Хамадони ==
Рочеъ ба хаёту фаъолият ва бузургиву каромоти Алии Хамадони байни мардуми шарк асрхо инчониб наклу ривоятхои зиёд пайдо шуда, аз насл ба насл гузашта истодаанд. Албатта, дар бораи бузургон чунин ривоятхо бисёранд ва хатто баъзан як ривоятро ба чанд нафари онхо нисбат медиханд. Мо чунин ривоятхоро нисбат ба [[Абӯалӣ Сино|Абӯали Ибни Сино]], [[Умари Хайём]], [[Абдураҳмони Ҷомӣ]], [[Хоҷа Баҳовуддини Нақшбанд]], [[Саъдии Шерозӣ]] ва амсоли онхо бисёр шунидаем ва медонем, ки аксари онхо бо пушонидани пардаи динни нихоят муболигаомез гуфта шудаанд. Вале ба хар хол худи мавчудияти чунин ривоятхо аз бузургию эътибори ин ашхос ва аз чумла Алии Хамадони байни халк дарак дода, беасос нестанд.
Сатри 91:
[[de:Sayyid Ali Hamadhani]]
[[en:Mir Sayyid Ali Hamadani]]
[[fa:میر
|