Википедиа

Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х ҶШС Тоҷикистон
х ҶШС Тоҷикистон
Сатри 8:
[[14 октябр]]-и соли 1924 дар натиҷаи таъиноти ҳудуди миллию давлатии ҷумҳурихои Шуравии Осиёи Миёна дар ҳайати [[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Узбекистон]] Ҷумҳурии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон таъсис ёфт, ки он аз вилоятхои Ғарм, Кулоб, Қургонтаппа, Ҳисор, кисман Сариосиё (аз ҳисоби Ҷумҳурии Халкии Шўравии Бухоро) ва 12 ноҳия иборат буд. Вилояти махсуси Помир, ки пештар ба хайати Ҷумҳуриии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Туркистон дохил мешуд, ба Вилояти Худмухтори Бадахшони Кухӣ табдил дода шуд ва [[2 январ]]и соли [[1925]] ба хайати Ҷумҳурии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон ҳамроҳ гардид. [[4 сентябр]]и соли [[1929]] уезди Хўчанд низ ба Тоҷикистон ҳамроҳ гардид.[[16/27 октябр]] соли 1929[[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] дар хайати вилоятхои Бадахшон, Ғарм, Кулоб, Кўргонтеппа, Уротеппа, Панҷакент, Хўҷанд ва Ҳисор ки дорои 1- миллиону 220 - хазор нафар ахолӣ буданд, ташкил шуд.
 
Ҷумхуриҳои нав ташкилёфтаи Иттиходи Шўрави, аз ҷумла ҶШС Тоҷикистон (аз соли 1929) аз рўи намунаҳои умумииттифоқӣ идора мешуданд, Дар маънавиёти мардуми кишвар тағйироти нав ба амал омад. Айни замон бисёр анъанаҳои халқҳои мухталифи Осиёи Марказӣ, ичунин тоҷикон ба инобат гирифта намешуданд. Дар Тоҷикистон идеологияи коммунистӣ ҳукумрон гардида, дини ислом ба зери таъқиб қарор гирифта буд, Қисми мардуми кишвар Ватани бобоияшонро тарк намуданд. Дар солхои 30-40 асри XX асосҳои нави истеҳсолоти саноатӣ гузошта шуданд. Дар деҳот коллективонй анчом ёфта, боиси аз байн рафтани деҳқонони мустақил гардид. Дар натичаи гузаронидани маъракаи маҳви бесаводӣ (солҳои 1926-1936) саводнокии мардум соли 1937 ба 72 % расид. Маъракаи «Ҳучум» («озодшавии занон») оғоз гардид. Тоҷикистон комилан ба комплекси ягонаи умумииттифоқии хочагии халқ ҳамроҳ шуда, пурра тобеи Марказ (СССР) гардид.
'''Солҳои 1929, 1931, 1937, 1978''' – кабули Конститутсияхо дар ҶШC Тоҷикистон. ▼
 
Солҳои 50-80 асри XX баъд аз ба сари давлат таъин гардидани сарварони таҳҷойи ба монанди Б. Ғафуров, Т. Улҷабоев, Ҷ.Расулов ва Қ.Махкамов иқтисодиёти Тоҷикистон рушд меёфт. Тоҷикистон ба мамлакати хоҷагидориаш индустриалӣ - аграрӣ табдил ёфт, фархангу санъатӣ миллӣ эҳё гардид. Сатҳи зиндагии мардум баҳтар мегардид. Вале, бовҷуди он, Тоҷикистон нисбат ба дигар ҷумҳурихои шӯравӣ аз ҷиҳати манзили истиқомат, музди миёнаи маош, муассисаҳои илмӣ маориф, фарханг, шумораи бекорон ва диг. дар ҷойи охирон қарор дошт. Иқтисодиёти Тоҷикистон асосан барои таъмини корхонаҳои марказии Иттиходи Шўравӣ бо ашёи хом ( барқ, пахта, канданиҳои фоиданок, уран ва диг) нигаронида шуда буд.
'''Соли 1931'''- бунёди аввалин донишкадаи олӣ дар Тоҷикистон (Донишгоҳи омўзгории ба номи С. Айнӣ)▼
24 августи соли 1990 ичлосияи дуюми Шўрои Олии ҶШС Тоҷикистон, Эъломияи истиқлолияти Ҷумхурии Шўравии сотсиалистии Точикистонро дар хайати Иттиходи Шӯравии тачдидёфта қабул намуд.
Пас аз "табадуллот"-и (ГКЧП)и коммунистони тундрав, 19-21 августи соли 1991 дар Москва, ки бемуваффақият анҷом ёфт, Шўрои Олии Ҷумхурии Тоҷикистон 9 сентябри соли 1991 "Дар бораи истиқлолияти давлатии Ҷумхурии Тоҷикистон" қарор қабул намуд.
==Солномаи таърихи ҶШC Тоҷикистон==
 
 
▲'''[[Солҳои 1929, 1931, 1937, 1978''']] – кабулиқабули Конститутсияхо дар ҶШC Тоҷикистон.
 
▲'''[[Соли 1931''']]- бунёди аввалин донишкадаи олӣ дар Тоҷикистон (Донишгоҳи омўзгории ба номи С. Айнӣ)
'''[[Солҳои 1928-1930''']] - гузаштан аз ҳуруфоти форсии тоҷикӣ ба ҳуруфоти лотинӣ ва солҳои 1939-1940 аз ҳуруфоти лотинӣ ба кирилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
 
'''[[Солҳои 1931-1937''']] – сохтмони канали Вахш ва обёрӣ намудани заминҳои бекорхобидаи Тоҷикистони Ҷанубӣ.
 
'''[[Солҳои 1939-1941''']] – сохтмонисохтумони каналҳои калони Фаргона ва Њисор, обёрїобёрӣ намудани заминҳои бекорхобидаи Тоҷикистони Шимолӣ ва Марказӣ.
 
'''[[22 июни соли 1941 - 9 майи соли 1945''']] - солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ ба муќобили фашистони Олмон ва иттифоќчёнииттифоқчёни он. 54 нафар аз љанговарониҷанговарони Тоҷикистон ба унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шўравӣ сазовор шудаанд.
'''[[Соли 1948''']] - таъсисёбии Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон, ҳоло Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.
 
'''[[Соли 1951''']]- бунёди Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аввалин президенти он Садриддин Айнӣ буд.
 
'''[[Соли 1961''']] - оѓозиоғози сохтумони Нерўгоҳи барқии обии (ГЭС)-и Норак. Соли 1972 - агрегати 1-ўм ва соли 1979 агрегати охирин – 9- ўми НБО - Норак ба кор даромад.
 
'''[[Соли 1975''']] - оѓозиоғози кори заводи арзии (алюминии) тоҷик дар ш. Турсунзода.
'''[[22 июли соли 1989''']] - ќабулқабул гардидани «Қонуни забони ҶумҳурииҶШC Тоҷикистон» ]]дар ИљлосияиИҷлосияи Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба забони тољикїтоҷикӣ дода шудани маќомимақоми давлатїдавлатӣ. '''5 октябри[[22 соли 2009''' Қонуни нави Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ќабул гардид. 5июл]] октябр ҳамчун '''«Рўзи забон»''' солхои 1990-2008 дар ҷумҳурӣ ҷашн гирифта мешавадмешуд.<ref> Муҳимтарин саҳифаҳои таърихи халқи тоҷик.Мураттибон Ҳотамов Н.Б.,Саъдиев Ш.С. Нашри дуюм. - Душанбе,2010</ref> <references />
 
[[24 августи соли 1990]] - қабул гардидани "Эъломияи истиқлолияти Ҷумхурии Шўравии сотсиалистии Тоҷикистон дар хайати ИҶШС" дар иҷлосияи дуюми Шўрои Олии ҶШС Тоҷикистон.<ref> Муҳимтарин саҳифаҳои таърихи халқи тоҷик.Мураттибон Ҳотамов Н.Б.,Саъдиев Ш.С. Нашри дуюм. - Душанбе,2010</ref> <references />
 
==[[Сарварони Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]]==
 
* Мирзодовуд Ҳусейнов– солҳои 1929-1933;
* Григорий Бройдо – солҳои 1933-1934;
* Сурен Шадунц – солҳои 1934-1936;
* Ӯрунбой Ашӯров – солҳои 1936-1937;
* Дмитрий Протопопов – солҳои 1937-1946;
* Бобоҷон Ғафуров – солҳои 1946-1956;
* Турсун Ӯлҷабоев – солҳои 1956-1961;
* Ҷаббор Расулов – солҳои 1961-1982;
* Раҳмон Набиев – солҳои 1982-1985;
* Қаҳҳор Махкамов – солҳои 1985-1991;<ref>Ҳақикати таърих. Доғҳои сиёҳи таърихи Тоҷикистон. - Душанбе, 1990, – с. 175.</ref><references />
 
 
== Тоҷикистон ==
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Ҷумҳурии_Шӯравии_Сотсиалистии_Тоҷикистон"