Википедиа

Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
ZéroBot (баҳс | ҳисса)
5 505 edits
х r2.7.1) (робот илова карда истодааст: ur:تاجک سوویت اشتراکی جمہوریہ
тахрир
Сатри 2:
[[Акс:Flag of Tajik SSR.svg|right|thumbnail|Парчами ҶШС Тоҷикистон]]
[[Акс:SovietUnionTajikistan.png|right|thumbnail|ҶШС Тоҷикистон дар харитаи [[СССР]]]]
'''Ҷумҳурии ШўравииШӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон''' - '''Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон''' ({{забон-код|ru|Таджикская Советская Социалистическая Республика}}) [[1929]]-[[1991]]
 
* [[Душанбе]]▼
 
[[14 октябр]]-и соли 1924 дар натиҷаи таъиноти ҳудуди миллию давлатии ҷумҳурихои Шуравии Осиёи Миёна дар ҳайати [[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Узбекистон]] Ҷумҳурии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон таъсис ёфт, ки он аз вилоятхои Ғарм, Кулоб, Қургонтаппа, Ҳисор, кисман Сариосиё (аз ҳисоби Ҷумҳурии Халкии Шўравии Бухоро) ва 12 ноҳия иборат буд. Вилояти махсуси Помир, ки пештар ба хайати Ҷумҳуриии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Туркистон дохил мешуд, ба Вилояти Худмухтори Бадахшони Кухӣ табдил дода шуд ва [[2 январ]]и соли [[1925]] ба хайати Ҷумҳурии Худмухтори Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон ҳамроҳ гардид. [[4 сентябр]]и соли [[1929]] уезди Хўчанд низ ба Тоҷикистон ҳамроҳ гардид.[[16/27 октябр]] соли 1929[[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] дар хайати вилоятхои Бадахшон, Ғарм, Кулоб, Кўргонтеппа, Уротеппа, Панҷакент, Хўҷанд ва Ҳисор ки дорои 1- миллиону 220 - хазор нафар ахолӣ буданд, ташкил шуд.▼
 
▲[[14 октябр]]-и соли 1924 дар натиҷаи таъиноти ҳудуди миллию давлатии ҷумҳурихои Шуравиишӯравии [[Осиёи Миёна]] дар ҳайати [[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Узбекистон]] [[Ҷумҳурии ХудмухториМухтори ШўравииШӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] таъсис ёфт, ки он аз вилоятхои Ғарм, Кулоб, ҚургонтаппаҚургонтеппа, Ҳисор, кисман Сариосиё (аз ҳисоби Ҷумҳурии Халкии ШўравииШӯравии Бухоро) ва 12 ноҳия иборат буд. Вилояти махсуси Помир, ки пештар ба хайати Ҷумҳуриии ХудмухториМухтори ШўравииШӯравии Сотсиалистии Туркистон дохил мешуд, ба [[Вилояти ХудмухториМухтори Бадахшони Кухӣ]] табдил дода шуд ва [[2 январ]]и соли [[1925]] ба хайати Ҷумҳурии ХудмухториМухтори ШўравииШӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон ҳамроҳ гардид. [[4 сентябр]]и соли [[1929]] уезди Хўчанд низ ба Тоҷикистон ҳамроҳ гардид.[[16/27 октябр]] соли 1929[[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] дар хайати вилоятхои Бадахшон, Ғарм, Кулоб, Кўргонтеппа, Уротеппа, Панҷакент, Хўҷанд ва Ҳисор ки дорои 1- миллиону 220 - хазор нафар ахолӣ буданд, ташкил шуд.
Ҷумхуриҳои нав ташкилёфтаи Иттиходи Шўрави, аз ҷумла ҶШС Тоҷикистон (аз соли 1929) аз рўи намунаҳои умумииттифоқӣ идора мешуданд, Дар маънавиёти мардуми кишвар тағйироти нав ба амал омад. Айни замон бисёр анъанаҳои халқҳои мухталифи Осиёи Марказӣ, ичунин тоҷикон ба инобат гирифта намешуданд. Дар Тоҷикистон идеологияи коммунистӣ ҳукумрон гардида, дини ислом ба зери таъқиб қарор гирифта буд, Қисми мардуми кишвар Ватани бобоияшонро тарк намуданд. Дар солхои 30-40 асри XX асосҳои нави истеҳсолоти саноатӣ гузошта шуданд. Дар деҳот коллективонй анчом ёфта, боиси аз байн рафтани деҳқонони мустақил гардид. Дар натичаи гузаронидани маъракаи маҳви бесаводӣ (солҳои 1926-1936) саводнокии мардум соли 1937 ба 72 % расид. Маъракаи «Ҳучум» («озодшавии занон») оғоз гардид. Тоҷикистон комилан ба комплекси ягонаи умумииттифоқии хочагии халқ ҳамроҳ шуда, пурра тобеи Марказ (СССР) гардид. ▼
 
[[4 сентябр]]и соли [[1929]] уезди [[Хуҷанд]] низ ба Тоҷикистон ҳамроҳ гардид.[[16/27 октябр]] соли 1929[[Ҷумҳурии Шўравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] дар хайати вилоятхои Бадахшон, Ғарм, Кулоб, Кўргонтеппа, Уротеппа, Панҷакент, Хўҷанд ва Ҳисор ки дорои 1- миллиону 220 - хазор нафар ахолӣ буданд, ташкил шуд.
 
▲Ҷумхуриҳои нав ташкилёфтаи Иттиходи Шўрави, аз ҷумла ҶШС Тоҷикистон (аз соли 1929) аз рўи намунаҳои умумииттифоқӣ идора мешуданд, Дар маънавиёти мардуми кишвар тағйироти нав ба амал омад. Айни замон бисёр анъанаҳои халқҳои мухталифи Осиёи Марказӣ, ичунин тоҷикон ба инобат гирифта намешуданд. Дар Тоҷикистон идеологияи коммунистӣ ҳукумрон гардида, дини ислом ба зери таъқиб қарор гирифта буд, Қисми мардуми кишвар Ватани бобоияшонро тарк намуданд. Дар солхои 30-40 асри XX асосҳои нави истеҳсолоти саноатӣ гузошта шуданд. Дар деҳот коллективонй анчом ёфта, боиси аз байн рафтани деҳқонони мустақил гардид. Дар натичаи гузаронидани маъракаи маҳви бесаводӣ (солҳои 1926-1936) саводнокии мардум соли 1937 ба 72 % расид. Маъракаи «Ҳучум» («озодшавии занон») оғоз гардид. Тоҷикистон комилан ба комплекси ягонаи умумииттифоқии хочагии халқ ҳамроҳ шуда, пурра тобеи Марказ ([[СССР]]) гардид.
 
Солҳои 50-80 асри XX баъд аз ба сари давлат таъин гардидани сарварони таҳҷойи ба монанди Б. Ғафуров, Т. Улҷабоев, Ҷ.Расулов ва Қ.Махкамов иқтисодиёти Тоҷикистон рушд меёфт. Тоҷикистон ба мамлакати хоҷагидориаш индустриалӣ - аграрӣ табдил ёфт, фархангу санъатӣ миллӣ эҳё гардид. Сатҳи зиндагии мардум баҳтар мегардид. Вале, бовҷуди он, Тоҷикистон нисбат ба дигар ҷумҳурихои шӯравӣ аз ҷиҳати манзили истиқомат, музди миёнаи маош, муассисаҳои илмӣ маориф, фарханг, шумораи бекорон ва диг. дар ҷойи охирон қарор дошт. Иқтисодиёти Тоҷикистон асосан барои таъмини корхонаҳои марказии Иттиходи Шўравӣ бо ашёи хом ( барқ, пахта, канданиҳои фоиданок, уран ва диг) нигаронида шуда буд.
[[24 августиавгуст]]и соли [[1990]] ичлосияи дуюми Шўрои Олии ҶШС Тоҷикистон, Эъломияи истиқлолияти ҶумхурииҶумҳурии ШўравииШӯравии сотсиалистииСотсиалистии ТочикистонроТоҷикистонро дар хайати Иттиходи Шӯравии тачдидёфта қабул намуд.
Пас аз "табадуллот"-и (ГКЧП)и коммунистони тундрав, 19-21 августи соли [[1991]] дар Москва, ки бемуваффақият анҷом ёфт, Шўрои Олии Ҷумхурии Тоҷикистон [[9 сентябрисентябр]]и соли 1991 "Дар бораи истиқлолияти давлатии Ҷумхурии Тоҷикистон" қарор қабул намуд.
==Солномаи таърихи ҶШC Тоҷикистон==
 
 
[[Солҳои [[1929]], [[1931]], [[1937]], [[1978]] – қабули Конститутсияхо дар ҶШC Тоҷикистон.
 
[[Соли [[1931]]- бунёди аввалин донишкадаи олӣ дар Тоҷикистон (Донишгоҳи омўзгории ба номи С. Айнӣ)
[[Солҳои [[1928]]-[[1930]] - гузаштан аз ҳуруфоти форсии тоҷикӣ ба ҳуруфоти лотинӣ ва солҳои 1939-1940 аз ҳуруфоти лотинӣ ба кирилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон.
 
[[Солҳои 1931-[[1937]] – сохтмони канали Вахш ва обёрӣ намудани заминҳои бекорхобидаи Тоҷикистони Ҷанубӣ.
 
[[Солҳои [[1939]]-[[1941]] – сохтумони каналҳои калони Фаргона ва Њисор, обёрӣ намудани заминҳои бекорхобидаи Тоҷикистони Шимолӣ ва Марказӣ.
 
[[22 июнииюн]]и соли [[1941]] - [[9 майимай]]и соли [[1945]] - солҳои [[Ҷанги Бузурги Ватанӣ]] ба муќобили фашистони Олмон ва иттифоқчёни он. 54 нафар аз ҷанговарони Тоҷикистон ба унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шўравӣ сазовор шудаанд.
[[Соли [[1948]] - таъсисёбии Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон, ҳоло Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.
 
[[Соли [[1951]]- бунёди Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аввалин президенти он [[Садриддин Айнӣ]] буд.
 
[[Соли [[1961]] - оғози сохтумони Нерўгоҳи барқии обии (ГЭС)-и Норак. Соли [[1972]] - агрегати 1-ўм ва соли [[1979]] агрегати охирин – 9- ўми НБО - Норак ба кор даромад.
 
[[Соли [[1975]] - оғози кори заводи арзии (алюминии) тоҷик дар ш. [[Турсунзода]].
[[22 июлииюл]]и соли [[1989]] - қабул гардидани «Қонуни забони ҶШC Тоҷикистон»]]дар Иҷлосияи Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба забони тоҷикӣ дода шудани мақоми давлатӣ. [[22 июл]] ҳамчун '''«Рўзи забон»''' солхои 1990-2008 дар ҷумҳурӣ ҷашн гирифта мешуд.
 
[[24 августиавгуст]]и соли [[1990]] - қабул гардидани "Эъломияи истиқлолияти ҶумхурииҶумҳурии ШўравииШӯравии сотсиалистииСотсиалистии Тоҷикистон дар хайати ИҶШС" дар иҷлосияи дуюми Шўрои Олии ҶШС Тоҷикистон.<ref> Муҳимтарин саҳифаҳои таърихи халқи тоҷик.Мураттибон Ҳотамов Н.Б.,Саъдиев Ш.С. Нашри дуюм. - Душанбе,2010</ref> <references />
 
==[[ Сарварони Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] ==
 
* Мирзодовуд Ҳусейнов– солҳои 1929-1933;
Line 48 ⟶ 50:
* Ӯрунбой Ашӯров – солҳои 1936-1937;
* Дмитрий Протопопов – солҳои 1937-1946;
* [[Бобоҷон Ғафуров]] – солҳои 1946-1956;
* [[Турсун Ӯлҷабоев]] – солҳои 1956-1961;
* [[Ҷаббор Расулов]] – солҳои 1961-1982;
* [[Раҳмон Набиев]] – солҳои 1982-1985;
* [[Қаҳҳор Махкамов]] – солҳои 1985-1991;<ref>Ҳақикати таърих. Доғҳои сиёҳи таърихи Тоҷикистон. - Душанбе, 1990, – с. 175.</ref><references />
 
 
Line 58 ⟶ 60:
 
* [[Тоҷикистон]]
▲* [[Душанбе]]
 
== Нигаред ==
* [[Сарқонуни ҶШС Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:ҶШСТаърихи Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Иттиҳоди Шӯравӣ]]
 
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Ҷумҳурии_Шӯравии_Сотсиалистии_Тоҷикистон"