Муҳаммадҷон Шакурӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
х илова
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х Робот ислоҳ карда истодааст, replaced: ў → ӯ (34) using AWB
Сатри 11:
 
== Зиндагинома ==
[[File:Muhammadjon_ShakuriMuhammadjon Shakuri.jpg|thumb|Муҳаммадҷон Шакурӣ ва ҳамсарашон, дар манзили устод, Наврӯзи соли 2010]]
Муҳаммадҷон Шакурии Бухороӣ (расман Муҳаммад Шарифович Шукуров, то моҳи майи соли 1992 дар навиштаҳояш Муҳаммадҷон Шукуров имзо мегузошт) бино бар шиноснома 30 октябри соли [[1926]], аммо дар ҳақиқат моҳи феврали соли 1925 дар Бухоро зода шудааст.
 
Падараш Шарифҷон–махдум Садри Зиё (1865-1932) нависандаи тоҷик буд ки то инқилоби Бухоро (1920) дар баъзе тумон ва вилоятҳои аморати Бухоро қозӣ буда ва пас аз инқилоб чанде дар муассисаҳои Ҷумҳурияти Халқии ШўроииШӯроии Бухоро (1920-1924), аз ҷумла дар идораи авқоф ва китобхонаи марказӣ кор карда, ва сипас зиндонӣ шуд ва дар зиндон аз дунё гузашт аст.
 
Модараш Мусаббиҳа Шукурова фарзанди Ибодуллоҳ–махдум ва набераи Абулфазли Сирати Балхӣ буда, ки дар Бухоро ба шоирӣ ва фазлу камол шўҳратшӯҳрат доштааст. Шакурӣ пас аз даргузашти модараш дар январи 1933 чанде дар хонаи бародари модараш Ҳабибуллоҳ-махдуми Авҳадии шоир (1900-1937) зиндагӣ дошт ки Садриддини Айнӣ ӯро дар «Намунаи адабиёти тоҷик» (Маскав, 1926, саҳ. 222-226 ва 597) ёд кардааст.
 
== Фаъолияти илмӣ ==
Шакурӣ соли [[1939]] аз Бухоро ба Душанбе мекӯчад. Аввал дар мактаби намуна ва баъд дар омўзишгоҳиомӯзишгоҳи омўзгорӣомӯзгорӣ таҳсил мекунад. Соли [[1941]] донишҷӯи забону адабиёти тоҷикӣ дар Донишгоҳи омӯзгории Душанбе шуд ва онро соли 1945 хатм кардааст. Ҳамзамон бо донишҷўӣдонишҷӯӣ, соли 1943 то 1945 дар идораи рўзномаирӯзномаи «Тоҷикистони Сурх», ки имрўзимрӯз «Ҷумҳурият» ном дорад, кор карда ва дар охирҳои соли 1944 чанд гоҳ дар Институти таърих, забон ва адабиёт (бахше аз ШўъбаиШӯъбаи Фарҳангистони улуми шўравӣшӯравӣ дар Тоҷикистон) лаборант буда аст.
 
Пас аз хатми Донишкадаи омӯзгории Душанбе дар соли 1945 устоди ин донишкада шуд. Дар солҳои 1945 - 1946 устоди Донишкадаи муаллимии КўлобКӯлоб буд. Сипас ба Душанбе баргашт ва дар Донишкадаи омўзгорииомӯзгории Душанбе то соли 1953 аз адабиёти қадим, забони тоҷикӣ, хониши хониши матн, равиши омўзишиомӯзиши забону адабиёт дарс гуфт. Ҳамзамон солҳои 1948 - 1951 дар аспирантураи ин донишкада таҳсил дошта ва устоди раҳнамояш Холиқ Мирзозода буд. Мавзуъи пажӯҳишаш «Эҷодиёти Сиддиқии Аҷзӣ (1865-1927)» буда, вале азбаски ҳангоми баррасӣ дар Кумитаи Марказии Ҳизби коммунистии Тоҷикистон 29 декабри 1952 Аҷзӣ шоири иртиҷоъӣ дониста шуд, пажӯҳишномааш рад шуд ва заҳмати сесолааш бар бод рафт.
 
Соли [[1953]] пажӯҳишро дар «Хусусиятҳои ғоявиву бадеъии «Ёддоштҳо»-и Айнӣ (қисми 1 ва 2)» оғоз кард ва онро соли [[1955]] дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи шарқшиносии Фарҳангистони улуми Иттиҳоди ШўравӣШӯравӣ бо раҳнамоии профессор Иосиф Брагинский ба поён расонда ва [[28 феврал]]и [[1958]] рисолаашро дифоъ ва унвони номзади илми суханшиносӣ дарёфт кард.
Шакурӣ аз соли [[1951]] то [[1989]] нахуст корманди илмӣ ва аз соли 1959 мудири шўъбаишӯъбаи адабиёти шўравиишӯравии тоҷикӣ дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи забону адабиёти РўдакӣРӯдакӣ буд ва асосан дар риштаи нақди адабӣ ва таҳқиқи таърихи адабиёти муосири тоҷикӣ машғул буд. Дар ин замон дар таълиф ва таҳрири «Очерки (таърихчаи) адабиёти советии тоҷикӣ» саҳм гузошт дар ду ҷилд солҳои [[1956]]-[[1957]] ба тоҷикӣ чоп шуда ва мухтасари он дар як ҷилд ба русӣ дар [[Маскав]] соли [[1961]] ба табъ расида аст.
 
Вай ҳамчунин узви гурўҳигурӯҳи таҳқиқи насри классикии форсӣ-тоҷикӣ дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи забону адабиёти Рудакӣ ба раҳбарии профессор И.С. Брагинский буд ки чандин асари насри классикӣ ва омиёнаро, аз ҷумла «Синбоднома»-и Заҳирӣ, «Ҳотами Той», «Самаки айёр», «Шоҳнома»-и мансури қиссахонҳо, «Ҷомеъулҳикоёт» ва ғайраро ба табъ расонид. Мавзуи аслии пажӯҳиши Шакурӣ дар ин Пажӯҳишгоҳ нақши суннатҳои назму насри классикии форсӣ-тоҷикӣ дар насри нави реалистии тоҷикӣ дар садаи 20 буд ва натиҷаҳои пажўҳишашпажӯҳишаш дар чанд мақолаву китоб, аз ҷумла дар китоби «Диди эстетикии халқ ва насри реалистӣ» (1973) баён шудааст.
 
Шакурӣ ҳамроҳ бо [[Холиқ Мирзозода]], [[Атахон Сайфуллоев]], [[Абдураҳмон Абдуманнонов]], Лариса Демидчик ва Раҷаб Амонов узви гурӯҳи пажӯҳиш ва таълифи «Таърихи адабиёти шўравиишӯравии тоҷикӣ. Инкишофи жанрҳо» буд ки чаҳор ҷилд аз шаш ҷилди он солҳои 1978 - 1984 чоп шуда аст. Пажӯҳишгарон аз он шаш ҷилд мухтасаре дар ду ҷилд ба забони русӣ омода карданд ки дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи адабиёти ҷаҳон (Маскав, Фарҳангистони улуми шўравӣшӯравӣ) чун намунаи тозаи таърихнигорӣ хуш пазируфта шуд вале ин ду ҷилд ҳам чоп нашуд.
Солҳои 1960 - 1970 Шакурӣ дар заминаи нақди адабии насри муосири тоҷикӣ ва масъалаҳои забони форсии тоҷикӣ, ба хусус масъалаҳои амалӣ ва корбасти ҳаррўзаиҳаррӯзаи он, ки бештар ҷанбаи ҷомиашиносӣ дошт, фаъол буд. Натиҷаи ин пажўҳишупажӯҳишу баррасии забони матбуоти ҷорӣ, радиову телевизион, навиштаҳои илмии вай китобест ба номи «Ҳар сухан ҷоеву ҳар нукта мақоме дорад», ки соли 1964 дар маҷаллаи «Шарқи сурх» (имрўзаимрӯза «Садои Шарқ») ва соли 1968 ба шакли китоб ба чоп расид. Чопи дувуми он соли 1986 ва нашри севумаш соли 2005 сурат гирифт, ки иборат аз 400 саҳифа аст.
Шакурӣ яке аз муаллифони «Фарҳанги забони тоҷикӣ» аст ки дар ду ҷилд дар Маскав соли 1969 чоп шуда аст. Вай торихи тадвини ин китоби муҳимро дар пешгуфтори нашри форсии он – «Фарҳанги форсии тоҷикӣ» (Теҳрон, Фарҳанги муосир, 2006) ҳамчунин дар рисолааш «Сарнавишти форсии тоҷикии ФарорўдФарорӯд дар садаи бист» (нашри дувум, Душанбе, Деваштич, 2005, ба хатти форсӣ) ҳикоят кардаст.
Вай солҳои 1969 - 1970 дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи адабиёти ҷаҳон дар Маскав пажӯҳишномае дар «Масъалаҳои жанр ва услуб дар насри муосири тоҷикӣ» навишт ва соли 1971 онро дар ПажўҳишгоҳиПажӯҳишгоҳи шарқшиносии Маскав дифоъ карда унвони доктори илми суханшиносиро дарёфт кард. Ин рисола дертар ҷилди чаҳоруми «Таърихи адбиёти советии тоҷик. Инкишофи жанрҳо»-ро ташкил кард (Душанбе, Дониш, 1980).
 
Шакурӣ аз соли 1956 узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ҳаст ва дар солҳои 1968 - 1991 узви ШўроиШӯрои нақду адабиётшиносӣ дар Иттиҳодияи нависандагони ШўравӣШӯравӣ буд. Соли 1981 бо пешниҳоди Фарҳангистони улуми Иттиҳоди ШўравӣШӯравӣ узви вобастаи Фарҳангистони улуми Тоҷикситон интихоб гардид. Соли 1987 узви пайваста (академик)-и Фарҳангистони улуми Тоҷикистон интихоб шуд. Соли [[1989]] ба муддати панҷ сол узви Риёсати [[Фарҳангистони улуми Тоҷикистон]] буд. Аз соли 1996 узви пайвастаи Фарҳангистони забону адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон мебошад.
 
Муҳаммадҷон Шакурӣ яке муаллифони нахустин Қонуни забони тоҷикӣ аст ки 22 июли 1989 дар иҷлосияи ШўроиШӯрои Олӣ тасвиб шуда ва забони форсии тоҷикиро забони давлатии Тоҷикиситон эълом карда буд.
 
==Пайвандгари наслҳо==
Сатри 47:
Узви Созмони байнулмилалии кумиссиюни таснифи тамаддун дар Осиёи Марказӣ, узви Шӯрои тоҷикон ва форсизабонони ҷаҳон, академисийуни Фарҳангистони Ирон ва Тоҷикистон, барандаи ҷоизаи давлатии Рӯдакӣ ва нишони «Дӯстии халқҳо» ва намояндаи охирон хонаводаи Қозии Бухорои Шариф, Садри Зиё дар Тоҷикистон, пайвандгари наслҳо ва пуле миёни тамаддунҳо - ин накҳате аз чаманзори гулистони умри бобаракоти Муҳаммадҷон Шакурӣ будаанд.<ref>http://www.ozodi.org/content/article/606823.html</ref>
 
Ӯ яке аз муаллифони пешнависи Қонуни забони давлатии тоҷик дар соли 1989-ум аст. Писарони ӯ Рустам ва Шариф ҳарду доктори улуми таърих ва филология дар Маскав ва Лондон кору фаъолият мекунанд. Муҳаммадҷон Шакурӣ барандаи Ҷоизаи давлатии Тоҷикистон ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакист.
 
Донишманди саршиноси тоҷик устод Муҳаммадҷон Шакурӣ субҳи якшанбе, 16-уми сентябр соли 2012 дар синни ҳаштоду ҳафтсолагӣ даргузашт.<ref>http://www.ozodi.org/content/article/24709185.html</ref>
 
== Китобҳо ==
Муҳаммадҷон Шакурӣ муаллифи 44 [[китоб]] ва бештар аз 500 мақола аст.
 
* [http://www.shakuri.tj/mdrs/khuroson_ast_injo.pdf Хуросон аст инҷо]
* [http://www.shakuri.tj/mdrs/fe_sb.pdf Садри Бухоро]
* [http://www.shakuri.tj/mdrs/frb.pdf Равшангари бузург]
* [http://www.shakuri.tj/mdrs/Panturkizm.pdf Пантуркизм ва сарнавишти таърихии тоҷикон]
 
== Пайвандхои беруна ==
<references/>
 
* [http://www.shakuri.tj Сомонаи шахсӣ]
 
 
[[Гурӯҳ: Фарҳанги Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Адибони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Шахсиятҳо аз рӯи алифбо]]