Баҳористон: Тафовут байни таҳрирҳо

«Бахористон», ки дар 73 солагии Чоми зеби ракам гардидааст, як навъ асари чамъбаткунандаи гояву ақоиди чамъиятшиносии мутафаккири забардаст буда, андешаву афкори адиб дар он ба ьавти соддаву равшан ифода ёфта, онҳоро дар сурати хулосаҳои фикр дастраси оммоҳои васеъ сохтааст. Муаллиф ҳангоми таълиф пеш аз ҳама дар шахсияти писараш мақсади тарбияи насли наврас ва дар чавонон парваридани ахлоқи некро дар мадди назар дошта, ба тарзи хосе ҳам аз орифон, ҳам аз дурдонаҳои андешаю афкор ва ҳикмати донишмандони бузург, ҳам аз нақли амали хайри ҳокимону мансабдорон, ҳам аз ривояти хайру саховати муболигомези афроди таърихи ҳиммату некукории шахсони афсонави, ҳам аз тасвири изтиробу гудози ишқ фикри худро баён кардааст.

 

 

Чоми шохону хокимони золимро мазаммат намуда, пардаи фиребу найрангро аз руяшон дур мепартояд. Подшохоне дар зери ниқоби дини мубини ислом ба халки мехнаткаш зулм мекарданд. Чоми ба ин гунна шохон нафрат дорад. Вай шохони бедин, яъне кофири одилро аз шохони диндори золим баландтар хисоб иекунад. Агар шох одил набошад зулм ривоч гирифта, пояи давлст ноустувор мегардар. Аз ин ру, ба мансабхои давлати шахсони поквичдон, росткору бомаърифатро интихоб кардан лозим аст,- мегуяд Чоми. Чоми одмонро ба дустию рафокат, накукори, саховату олихиммати даъват кардааст.

Эчодиети Чоми як давраи бартамоми адабиёти форсу точикро бо тамоми коидаву кавони классики, нишебу фарозхо, анъанахои асро-асраи эстетики адаби ва идеалхои роичи ичтимоиву ахлокиаш чамъбаст менамояд.