Шӯриши Восеъ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
Ibrahim (баҳс | ҳисса)
No edit summary
Сатри 6:
Ошуб бо қувваи мусаллаҳи беки Ҳисор пахш карда шуда, чанд нафарро ба дор кашиданд. Иштирокчиёни фаъоли шӯриш аз чазои ваҳшиёна тарсида, ба сӯи [[Дарвоз]] гурехтанд. Абдукаримбек боз ба Балҷувон баргашта, мисли пештара худсарӣ кардан гирифт.
===Шӯриши [[Восеъ]]===
Ҳамаи ин шӯришу ошубхоошубҳо барои ҳаракати азиме ки, соли 18871888 бекии [[БалчувонБалҷувон]]ро фаро гирифт, гуё заминае тайёр карда буд. Ин шуришшӯриш бо номи шӯриши Восеъ маъруф гаштаст.
Сабаби шӯриш он буд, ки мувофики талаби амалдорони амир дехконондеҳконон мебоист аз хосилиҳосили яксола хоричихироҷи на танхотанҳо соли чориҷори, балки хоричихироҷи солхоисолҳои пешинаи бехосилробеҳосилро хамҳам диханд. ИчроиИҷрои ин кор дар асл дехконондеҳконон ва ахлиаҳли оилаи онхороонҳоро ба гуруснаги мерасонид. Бинобар он бо сардории Восеъ дехкононидеҳконони атрофи Ховалинг ба хавлииҳавлии амлокдор дарафтоданд, хавлихоииҳавлиҳоии дигар ашрофро ба хок яксон сохтанд. Восеъ ба музофоти Балчувону[[Балҷувон]]у Кулоб[[Кӯлоб]] одамони худро фирисод, ки мардум дар чангиҷанги зидди амир ба вай хамрох шаванд. Садхо чабр дидагонҷабрдидагон дар атрофи сардори худ чамъҷамъ омаданд. МАрдумиМардуми чамъҷамъ омада бо сардории Восеъи чувозкашҷувозкаш рохи Балчувонро[[Балҷувон]]ро пеш гирифт . Гуфтушуниди одамониамалдорони Бек бо шуришчиен натичанатиҷа набахшид. Бек хост бо хамлаи ногахони шуришро пахш кунад. Вале ба Восеъ муясар мешавад, ки сарбозонро гурезонда, калъаи Бекро ишгол намояд. Шуришгарон бегунохонро аз зиндони Бек раҳо доданд. Баъд курхонаи калъаро кушода, аслихаро байни худ таксим намуданд. Се шабонаруз калъаи Балчувон[[Балҷувон]] дар дасти шури шгароншуришгарон буд. Хатои калони Восеъ хамин шуд, ки шуришчиен аз галабаи худ мамнун шуда, кадаме аз БалчувонБалҷувон берун намонданд. Аз фурсат истифода намуда, хокими Балчувон[[Балҷувон]] ба Кангурт расид ва аз он чоҷо истода, аз хокимони [[КулобКӯлоб]]у [[Хисор]] имдод талабид. Инчуни Беки мазкур сарбозони парокандагаштаи худ ва ононе, ки бар зидди дехконони шуришгар буданд, чамъҷамъ карда, ба сари БачувонБалҷувон тохт ва калъаро гирфт.
Восеъ ханузҳануз таслим намешуд. Бар уӮ муборизаро давом дода, Кангуртро ишгол кард. Дар инчоинҷо дехкононидеҳконони Кангурт Кизилмазорро чамъҷамъ намуда, Восеъ бори дуюм калъаи БалчувонроБалҷувонро ишгол намуд. Шуришгарон на факат ба Балчувон[[Балҷувон]] , балки ба [[Ховалинг]]у [[Кангурт]]ро хам сохиб шуданд. Комебихои шӯришгарон муборизаи оммаи халк ба зидди амалдорон ва сарватмандон решахои тартибоди феодалиро ба ларза овардаанд. Аз хусуси шуриши дехконондеҳконон тахти рохбарии Восеъ амири [[Бухоро]] хаттоҳатто ба генерал–губернатори Туркистон ҳам хабар медихадмедиҳад. Аз [[Бухоро]] ба суи [[БалчувонБалҷувон]] лашкар фиристода мешавад. Ба куввахоикувваҳои мутахидаимутаҳидаи харбииҳарбии Бекхои хамаллиБекҳо муяссар мешавад, ки шуриши дехкононродеҳкононро ба сардории Восеъ пахш кунанд. ХамсафониҲамсафони наздики Восеъ захмдор ё дар корзор халокҳалок шуданд. Худи Восеъ дарбаъди куххошикастхўриҳои пинхонТутқавул шудава Кангурт аз муҳорибаи нав даст кашида, чандбо отряди камшумори маротибабоқимондааш ба кушунхоисўи хокимидеҳаи БалчувонСарипул хамла(шимолу кардШарқии Ховалинг) қафо гашт. НихоятВале уқисмҳои боқўшунҳои рохиОстонақул хиёнатуто фиребба дастгирин шуд.ҷо Восеъроҳам ишкелбандомада кардарасида, ба Хисоршўришгарон равонзарбаи намудандохиринро расониданд, ки ин воқеа тахминан охири моҳи июли соли 1888 ба вуқўъ омада буд. БекиВосеъ [[Ҳисор]]баъди ин Остонакулшикастхўрї, кушбекиаввал ба деҳаи Гулдара, баъд ба кўҳҳои Девлох, ба чарогоҳи Буздара гурехт. Вале дар Буздара Восеъ ва ҳаммаслаконашро сарбозони ҳоким аллакай интизор буданд. Дар ин ҷанги нобаробар (1886-1906тахминан охири августи соли 1888) уроВосеъ асир афтод. Ўро аз он љо аввал ба ихтиёриБалҷувон, баъд ба Ҳисор оварданд ва аз он ҷо беки Ҳисор Останақул қушбегї вайро бо 6 нафар ҳамсафонаш ба Шаҳрисабз, ба ҳузури амир Абдулаҳадхон, ки ҳанўз ҳам истироҳаташро дар ин ҷо давом медод, фиристод. Восеъро ишкелбанд карда, ба Ҳисор равон намуданд. Восеъ дар назди амир, ки дар ШахрисабзШаҳрисабз меистод, ба дор кашида шуд.
Аммо на ба дор кашидани Восеъ ва на чазоиҷазои вахшиёнаи шуришчиён пеши роҳи муборизаи дехконондеҳконон ва косибонро гирифта натавонист. Дар дигар музофотхоимузофотҳои Бухорои Шарки борхоборҳо шуришхоишуришҳои мехнаткашонмеҳнаткашон сар зада буд. Мутассифона шуришхоишуришҳои, халкихалқи дар асри ХIХ чун асрхоиасрҳои пешина , номуташакилона ва пароканда буданд, рохбаронироҳбарони саводнок ва тачрибадортаҷрибадор надоштанд. Аз хаминҳамин сабаб доим шикаст мехурданд. Бо вучудивуҷуди он шуришхоишуришҳои беш аз пеш ба решаи сохти аморат теша мезаданд.
 
Халқи тоҷик дар бораи корнамои ва муборизаи дехқонон бар зидди золимон бисёр қиссахо, хикоя ва шеърхо офарида аст. Инчунин дар бораи диловарии Восеъ ва шарикони қахрамони уӯ дар забони халқ бисёр шеъру достонҳо боқи мондаанд:
 
:Восеъ ба асп савор шуд,
Сатри 27:
:Ғавғои рӯзи маҳшар,
:Бар фуқарост имрӯз.
== Манобеъ==
 
Ҳотамов Н.Б., Довудӣ Д., Муллоҷонов С., Исоматов М. Таърихи халқи тоҷик (Китоби дарсӣ). – Душанбе,2011, – с.211-214.
[[Портал:Таърих]]
 
{{таърих-ҷавона}}