Мактабҳои усули нав: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
Шухрат Саъдиев (баҳс | ҳисса) х таҳрир |
х бот ислоҳ карда истодааст, replaced: ў → ӯ (16) |
||
Сатри 1:
==Мактабҳои усули нав ([[Мактабҳои усули ҷадид]])==
Дар охири асри XIX - аввали асри XX муносибати як гурӯҳ зиёиёни пешқадам нисбат ба таълими [[мактабҳои усули кӯҳна]], тағйир ёфта буд. Ин гурӯҳи зиёиён (ҷадидон ба монанди [[Беҳбудӣ Маҳмудхоҷа
Замони нав (баъд аз тобеъ гардидани [[Осиёи Миёна]] ба империяи [[Русия]] – нимаи дуюми асри XIX) – замони инкишофи муносибатҳои молию пули дар иктисодиёти кишвар (генерал-губернатории Туркистон) зарурияти ислоҳоти [[мактабҳои усули кӯҳна]]и маърифати исломи ва таффакури мардуми маҳаллиро талаб мекард. Зарурияти бунёди '''мактабҳои усули нав''' ба миён омад. Зеро, дар мактабҳои усули нав ба талабагон дар баробари хондани “Қуръон” ва азхуд намудани асосҳои дини [[ислом]], инчунин, [[риёзиёт]], [[ҷуғрофия]], [[таърих]] ва фанҳои дигари дунявиро меомӯхтанд. Омӯхтани илмҳои дуняви диққати талабагонро бештар ба олами ҳасти ҷалб мекард, ки ин махсусан дар замони нав барои васеъ намудани дараҷаи дониш ва аз ҷиҳати маънави бедор намудани наврасон нақши мусбатро мебозид. Мӯхлати таҳсил дар аксари мактабҳои усули нав чорсола, дар баъзе шаҳрҳо, аз ҷумла дар [[Тошкент]] шашсола буд.
Сатри 7:
===Кишвари Туркистон===
Дар шароити кишвари Туркистон ташкили мактабҳои русии маҳалли кушодани мактабҳои усули навро тезонид. Зеро, ин воқеият зиёиёни пешқадами кишварро водор намуд, ки зудтар оид ба таќдири халќи худ чораҳои амалие андешанд. Бо дастгирии бойҳои маҳаллӣ, мулло Салоҳиддин, - с. 1898 дар
Нахустин мактаби форсии тоҷикӣ бо ташаббуси маорифпарвари самарқандӣ - '''Абдуқодир Шакурӣ''' кущода шудааст. '''Мактаби аввалин с. [[1901]]''' дар гузари Хоҷазудмуроди шаҳри [[Самарқанд]] кушода шуд. Баъдтар, Абдуқодир Шакурӣ дар деҳаи Раҷабамини [[Самарқанд]] ва с.1903 дар гузари
А. Шакурӣ инчунин барои мактаб дастурҳои таълими - махсусан китобҳои дарсиро низ тартиб медод. Ба қалами
Дар ин мактаб ҳар сол маҷлиси кушоди имтиҳонот ташкил мешуд, ки рафти онро на танҳо волидайни талабагон, балки дигар ҳавасмандон низ мушоҳида карда метавонистанд.
Миқдори мактабҳои усули нав дар кишвари [[Туркистон]] сол аз сол меафзуд. Агар соли [[1910]] шумораи мактабҳои усули нав дар шаҳр ва маҳалҳои гуногуни кишвар тақрибан 50 адад бошад, пас соли [[1911]] онҳо ба '''68 адад''' расиданд. Аз он ҷумла дар сарзамини
===Аморати Бухоро===
Аввалин
'''Соли 1908 бо ташаббуси Мирзо Абдулвоҳид Бурҳонзода ([[Мунзим]]) ва [[Садриддин Айнӣ]] дар шаҳри Бухоро''', дар гузари Дарвозаи Салоҳҳон, дар ҳавлии Мунзим, аввалин мактаби форсии тоҷики кушода шуд, ки дар он 12 нафар талаба тањсил мекард. С.Айнӣ ва [[Мунзим]] сараввал дар такмили маҳорати
Дар мактаби М.А.Мунзим ва С.Айнӣ низ нарасидани китобҳои зарурӣ эҳсос карда мешуд. Бо маќсади бартараф намудани ин норасои, с. 1909 бо ташаббуси ҳарду “Ширкати Бухорои Шариф” таъсис гардид. Ин ширкат дар навбати аввал барои саҳеҳ талаффуз кардани овозҳои нутќ, махсусан оятҳои Қуръон, китоби “Тартиб ул-Қуръон”- ро њозир намуданд. Бо ташаббуси С.Айнӣ инчунин китоби дигари дарси “Таҳзибуссибён” (“Тарбияи љавонон”) тайёр ва нашр карда шуд.
Ба ғайр аз мактаби номбурда, бо ташаббуси [[Мунзим]], махсус барои калонсолони бухорои, курси шабона кушода шуда буд. Ба ин мактаб
Гарчанде дар фаъолияти мактаб ягон нишонаи муқобили шариатро пайдо накарданд, вале '''25 сентябри соли 1909''', бо амри ҳукумати амирӣ, мактаби Мунзим баста шуд. Баъд аз ин таҳсили бухороиёнро дар мактабҳои усули нави тотори ҳам манъ намуданд.<ref>Ҳотамов Н.Б., Довуди Д., Муллоҷонов С., Исоматов М. Таърихи халқи тоҷик (Китоби дарси). – Душанбе,2011.</ref><ref>
==Нигаред==
* [[Мунзим]]
|