Юнон: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х →ФАРҲАНГИ ДАВРОНИ АТИКИИ ЮНОН ВА РИМ: бот ислоҳ карда истодааст, replaced: хакикат → ҳақиқат |
х бот ислоҳ карда истодааст, replaced: чахон → ҷаҳон (3) |
||
Сатри 50:
Театри Дионис дар Афина ([[Аттика]]и қадим) 70 ҳазор ҷой дошта, театри шаҳри Эфес бошад 60 хазор одам мебурд. Драматургия инкишоф ёфт. Асосгузорони он [[Софокл]], [[Эсхил]], [[Аристофан]] ва дигарон ба эҷоди асарҳои драмавй пардохтанд. Яке аз аскияю масалгуи Юнони кадим [[Эзоп]] буд, ки у дар махсули эҷодиёташ масалхои пурмазмунро ба мисли Эзоп гарчанде, ки тамоми умри худ гулом зистааст, вале у озод мурдааст» сабт намудааст, ки ин ибораҳо мазмуни чандин асарҳоро дорад. Аксари олимону файласуфони Юнон зодаи шахри Милет буданд. ки он маркази илму ҳунар ба хисоб мерафт. Фархангй мардуми он дар зери таъсири маданияти кадимаи Эрону Мисру Бобул инкишоф меёфт.
===Худоёни Юнон ===
Мардуми Юнон аз ҷиҳати эътикодхои динй ба бисёрхудогй руй меоварданд, ки Худои аввалинашон Худозан буда баъдтар образи Худо Барзаговро офариданд. Пас аз инхо худохои онхо бо номҳои Зевс, Промитей, Посейдон, Гелиос. Дионис, Аполон. Афина, Димитрий ва гайраҳо парастиш карда мешуданд ба хотири худоҳояшон курбонихо низ мекарданд. Мучассамаҳои худохояшонро сохта, дар ибодатгоххо нигох медоштанд. Мучассамаи Зевс 58 м баландй дошта, дар муддати 9 сол сохта шуда, дар назди куҳи Олимп гузошта шудааст. Ин мучассама бо бузургию хашамати худ яке аз муъчизаи
Мардуми ҷамъияти Эгей низ ба хазинаи адабиёти ҷаҳонй аз худ мероси гаронбахое боки гузоштаанд. Онҳо хануз дар хазораи II- то милод хати худро ихтироъ намуда буданд, ки он аз забони мардуми давраи тогомерии Юнон шаходат медихад. Санъати накшу нигорхои девории он замон дар санъати атикй ва минбаъд дар санъати монуметалии асрхои миёнаи Византия, Руси кадим. Булгория, Фаронса ва нихоят дар санъати давраи Эҳё васеъ пахн мегардад.
Аксари он анъанахои бинокорй ва шаклхои меъ¬мории давраи кадим баъдтар дар давраи классики васеъ инкишоф кен меъморию макбарахои Пелопонес ва Афинаю Спарта ба хисоб меравад.
Сатри 65:
Олихаи «сихатй»-ро чун чавондухтаре тасвир мекарданд, ки у бо дасти чап чомеро медошт, мор аз он чом чизе менушид. Ин акси мор ва ч,ом минбаъд рамзи тиб гардид. Духтари дигараш Панацея «хама гуна беморй»- ро табобат карда метавонист. Минбаъд номи у исми хосае гашт,вале на ба маънои хуб: «Панацея» (нушдору) хамон воситаи гайриилмиро меномидагй шуданд, ки агар ба ягон даво таъсири шифобахшии худро «бар хама беморй»-хо мансуб донанд, истифода мебурданд.
===Дастовардҳои фарҳангии юнониён===
Агар сухан аз боби пешрафти илму фарханги Юнон равад, аксари олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон ба мамлакатхри Шарқи бостонй сафар намуда, малакаю тачриба ва
Хатто х,ар яке аз он бузургони илму санъат мак-табхои худро таъсис дода буданд, ки волотарини он мактабхр Академияи Афлотун буд, ки дар замони худ шухрати чахрнй пайдо кардааст. То ба имруз номи неки он олимону санъаткорон човидона боки монда, хазорхр олимону санъаткорони даврахри гузаштаю имруза ба онхо пайравй мекунанд. Махсули эчодиётхои онхр то имруз ахдмияти худро гум накарда, балки тахлил ва омузиши он асархр дар мадди назари олимони дигар карор даранд.
Олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон - [[Фалес]], [[Гераклит]], [[Пифагор]], [[Парменид]], [[Зенон]], Асклепий, Гигия, Панацея, [[Гипократ]], [[Демокрит]], Анаксагор, [[Суқрот]], [[Евклид]], [[Афлотун]], [[Арасту]], [[Геродот]], Гомер, Фидий. Поликлет, Аполодор, Ксенофонд, Ариан, Лукиан. Сцпион, Цицерон. Вергилий ва дигарон намунаи ибрат буданд.
Сатри 71:
Шаҳрҳои марказй мадании давраи эллинии Юнон: Афина. Искандария, Антиохия, Пергом. Пелла, Бохтар, Сугд (Мароканд), Фаргона ва гайрахо буданд. Проблемаи мохияти хеллинизм дар мухити олимони давраи муосир низ халли ягонаи худро наёфта буд.
Мухимтарин марказй илмию фархангии давраи эллинй шахри Искандарияи Миср буд. Дар ин чо каср-хои бузурги илму санъатро бино карда буданд, ки дар назди онхо китобхонаи умумии Искандария бино кар-да шуда, дар он 700- хазор папирусхои лулапеч нигох дошта шудааст.
Дар ин китобхона адабиёти зарурй оид ба хамаи сохахои илм бо хама забонхо - юнонй, миерй, яхудй. форси ва гайрахо гирд оварда шуда буд. Рохбарии ки¬тобхона ва осорхонаи Искандария ба зиммаи ходимо-ни маъруфи маданияти он замон- Зенодот, Каллимах, Аристрахи Самофракиягй, Аполлони Родоссй ва ди-гарон гузошта шуда буд. Сахми математики машхур Евклид (асараш «Ибтидо») ва Аристрахи муначим ва физик нихоят бузург буд. Аристарх аввалин шуда давр задани заминро дар гирди офтоб кашф кард. Дар натича^ :ш гуна кашфиётхо осорхонаи Искандария ба марказй мадании
Онхо гирифтани мох, масофаи байни мох ва за-мин, дарозию васеъгй, чанд маротиба аз хачми замин зиёд будани хач,ми офтобро кашф ва аник карда бу¬данд. Марказй дигари илму санъати давраи хеллинй Пергам (Макдуния) ба хисоб мерафт. Шохони он намояндагони илму санъатро дар марказй давлати худ гирд оварда буданд. Файласуфони ин давра Эпикур ва Зенон буданд, ки дар бораи атомхои беохир дар фазо ва вазни атомро пешгуи карда буданд.
| |||