Юнон: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х бот кор карда истодааст., replaced: хукук → хуқуқ, халк → халқ, мохи → моҳи |
|||
Сатри 39:
== Таърих ==
===ФАРҲАНГИ ДАВРОНИ АТИКИИ ЮНОН ВА РИМ===
Дар таърихи башарият бори нахуст ду минтакаи маданй ба вучуд омадааст, ки яке минтакаи Шарқ ва дигаре минтакаи Аврупо буданд. Фарханги Аврупо таърихи хеле кухан дошта бошад хам, вале дар байни олимон акидахое чой доштааст, ки гуё маданияти Ав¬рупо, фарханг ва санъати аврупой нисбат ба мадани-ят ва санъати
Бозёфтҳои археологи ва дастовардҳои фархангии охири хазораи IV ва аввали хазораи Ш-и пеш аз ми-лодии Юнону Рим дар ҳақиқат нишон медихад, ки аз хазорсолаи IV- и то милод cap карда, санъати бадеии Шарқу Ғарб баробар инкишоф ёфтаанд ва дар холати таъсири мутакобилаи хамдигар хусусияти ягонаи эчо-дй ба вучуд омадааст, ки он баъдтар дар санъати ба¬деии мардуми чазираи Крит бо номи санъати Минойи ташаккул ёфтааст.
Дар китъаи Аврупо чазираи Крит аз кадимтарин марказҳои тамаддуни инсонй ба хисоб меравад. Фар¬хангу тамаддуни мардуми Юнони кадим аз тарафи олимону бостоншиносон омухта шуда, онро ба се дав-раи тулонй чудо намудаанд:
Сатри 66:
Олихаи «сихатй»-ро чун чавондухтаре тасвир мекарданд, ки у бо дасти чап чомеро медошт, мор аз он чом чизе менушид. Ин акси мор ва ч,ом минбаъд рамзи тиб гардид. Духтари дигараш Панацея «хама гуна беморй»- ро табобат карда метавонист. Минбаъд номи у исми хосае гашт,вале на ба маънои хуб: «Панацея» (нушдору) хамон воситаи гайриилмиро меномидагй шуданд, ки агар ба ягон даво таъсири шифобахшии худро «бар хама беморй»-хо мансуб донанд, истифода мебурданд.
===Дастовардҳои фарҳангии юнониён===
Агар сухан аз боби пешрафти илму фарханги Юнон равад, аксари олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон ба мамлакатхри Шарқи бостонй сафар намуда, малакаю тачриба ва ҷаҳонбинии хешро сайкдл дода, дар сохаи илми тиб, риёзиёт, геометрия(хандаса),
Хатто х,ар яке аз он бузургони илму санъат мак-табҳои худро таъсис дода буданд, ки волотарини он мактабхр Академияи Афлотун буд, ки дар замони худ шухрати чахрнй пайдо кардааст. То ба имруз номи неки он олимону санъаткорон човидона боки монда, хазорхр олимону санъаткорони даврахри гузаштаю имруза ба онхо пайравй мекунанд. Махсули эчодиётҳои онхр то имруз ахдмияти худро гум накарда, балки тахлил ва омузиши он асархр дар мадди назари олимони дигар карор даранд.
Олимону файласуфон ва санъаткорони Юнон - [[Фалес]], [[Гераклит]], [[Пифагор]], [[Парменид]], [[Зенон]], Асклепий, Гигия, Панацея, [[Гипократ]], [[Демокрит]], Анаксагор, [[Суқрот]], [[Евклид]], [[Афлотун]], [[Арасту]], [[Геродот]], Гомер, Фидий. Поликлет, Аполодор, Ксенофонд, Ариан, Лукиан. Сцпион, Цицерон. Вергилий ва дигарон намунаи ибрат буданд.
Дастовардҳои фарҳангии юнониён: «Иллиада», «Одиссея», «Табиат», «Давлат», «Метафизика», « Сиёсат», «Сафедкунй», «Критон ва Федон», «Ибтидо», «Поэтика», «Риторика», «Теогения», «Аякс», «Шох Эдип», «Фива», «Орестея» драмаҳои Эсхилу Софокл ва гайраҳо буданд.
Шаҳрҳои марказй мадании давраи эллинии Юнон: Афина. Искандария, Антиохия, Пергом. Пелла, Бохтар, Сугд (Мароканд), Фаргона ва гайрахо буданд. Проблемаи
Мухимтарин марказй илмию фархангии давраи эллинй шахри Искандарияи Миср буд. Дар ин чо каср-ҳои бузурги илму санъатро бино карда буданд, ки дар назди онхо китобхонаи умумии Искандария бино кар-да шуда, дар он 700- хазор папирусҳои лулапеч нигох дошта шудааст.
Дар ин китобхона адабиёти зарурй оид ба хамаи сохаҳои илм бо хама забонхо - юнонй, миерй, яхудй. форси ва гайрахо гирд оварда шуда буд. Рохбарии ки¬тобхона ва осорхонаи Искандария ба зиммаи ходимо-ни маъруфи маданияти он замон- Зенодот, Каллимах, Аристрахи Самофракиягй, Аполлони Родоссй ва ди-гарон гузошта шуда буд. Сахми математики машхур Евклид (асараш «Ибтидо») ва Аристрахи муначим ва физик нихоят бузург буд. Аристарх аввалин шуда давр задани заминро дар гирди офтоб кашф кард. Дар натича^ :ш гуна кашфиётхо осорхонаи Искандария ба марказй мадании ҷаҳон табдил ёфта буд. Дар инкишо-фи илми нучум бошад сахми Гиппарх ва шогирдонаш Эратосфену Кирена нихоят бузург буд.
| |||