|
== Зиндагинома ==
Мухаммаднакиб - шоир ва яке аз суханварони гавхарчини адабиёти точик буда, 26-уми марти соли 1865 дар яке аз оилахоиоилаҳои давлатманди дехаи Зосуни Фалгар ( хозира нохияи Айни) чашм ба олами хасти кушодааст.
Айёми кудакиву наврасии Накибхон дар зодгохаш гузаштааст. Накибхон бо нияти дарёфти камолоти бештари илмиву адаби бо кумаки падари маърифатпарвараш чодаи Самарканду Бухороро пеш гирифта, дар яке аз хучрахоихучраҳои мадрасаи Тиллокории Регистони Самарканд маскан мегирад ва ба тахсили улум шугл меварзад. Дар рафти тахсил Накибхон бо як гурух устодони донишманд ошнои пайдо карда, ба халкаи зиёиёни онрузаи Самарканд ворид мешавад ва бо дасту дили гарм шеъру шоириро пеша мекунад.
Баъди хатми мадраса Накибхон муддате дар Бухоро кор карда, аз уламову удабои маъруфи онрузаи Бухоро маълумоти лозима гирифта, сипас ба зодгохаш бармегардад.
Накибхон ба Истам ном духтаре аз дехаи Куруд хонадор мешавад ва дар натичаи нух соли хамзисти, сохиби писаре мешаванд. Аммо бадбахтона, душманони Туграл ин писарчаро нобуд сохта, модарашро безуриёт мегардонанд. Дар хусуси таваллуду вафоти писараш худи Туграл чунин гуфтааст:
:Монд хасрат ба дилу кард аз ин дор сафар.
Бино ба маълумоти сарчашмахо Туграл нозукихоинозукиҳои забони хазорсолаи модарии худ – форсии точикиро ба дарачаи воло медониставу эхсос мекардааст ва дар сарфу нахви лугати араби низ устоди комил будааст, ки андешаву маколу оёти арабии иктибоси ва эчоди калами худаш гувохи онанд. Туграл дар шатранчбози махорати тамоме дошта, сохиби хатти зебову хонои настаълик хам будааст. Зиёда аз ин, у касби дехкониву хунари бинокори, урфу одати халку забони зинда, маишати мардуму рузгори шахру дехотро ба хуби медонистааст. Ва ин хама заковати илмиву фазолати инсони ва махорати адабии Тугралро хамзамононаш чиддан эътироф кардаанд, ки суханони зерини шоири хамдаври у Чавдат далели чунин даъвост:
:Яктои асри мо буд он шоири ягона,
:Ки андар дил намебошад таманнои зару симам.
Рафокату хамсухбати дар мадрасахоимадрасаҳои Самарканду Бухоро бо муллобачахоимуллобачаҳои нодору камбагал ва омаду рафти беохири мардуми факиру бечора ба хонаи Туграл дар Зосун гувохи зиндаи хайрхохиву бечорапарвариву авомдустии шоир мебошанд. Хамчунин, дар миёни мардуми камбагали Фалгару Панчакент, Истаравшану Мастчох ва Самарканду Бухоро ёру дустони зиёде дошта, хаммахфили як идда хунармандону зиёиён ва хамсухбати як даста суханварону хофизони пешкадами давр будааст. Аз чумла, шоир дар маснавии «Дар хусуси табъи девон»-аш Ахмади Васли, МасехоиМасеҳои Тамхид, Ахмади Равнак, Исхокбеки Ваххоч, Курби, Хасрати, Гулхани, Лутфи, Мухаммадкулии Тарчумон, Ашрафи Туччор ва дигаронро ном мебарад, ки нисбаташ хусни таваччуху эхтиром доштаанд ва дар чопи девонаш мадад кардаанд.
Туграл дар байни солхоисолҳои 1918-1919 хамрохи аскарони сурхи шурави дар чандин задухурдхоизадухурдҳои хунини алайхи босмачиёну аксулинкилобони болооби Зарафшон бевосита иштирок намуда, борхо штаби дастахоидастаҳои ихтиёриву аскаронро дар хавлии худ чой медихад ва хамрохашон дехахоидехаҳои Томин, Фатмев, Гузари Бод, Рарз ва Похутро аз чанги душманони синфи озод мекунад. У дар рафти яке аз чунин мухорибахо барои озодии дехаи Вешаб аз тарафи душманону бадхохонаш ба тухмати нохаки аксуламал гирифтор ва 28-уми июни соли 1919 дар поёни дехаи Зоосун дар назди дарёи Зарафшон аз тарафи аскарони Совети ба катл расонида мешавад.
Айни замон мактаби миёнаи №8 нохияи Айни, ки дар дехаи Зоосун вучуд дорад ба номи Накибхон Туграл гузошта шудааст. Бо ташаббус ва рохбарии яке аз фарзандони ба ору номуси миллат, Халим Ёров оромгох, осорхона ва нимпайкараи Накибхон Туграл дар дехаи Зоосун сохта шудааст.
Ба махси лутф суи кулбаи ман мехиромиди,
Ба роҳат пардахоипардаҳои дида пойандоз мекардам.
== Ғазал аз Туғрал ==
| 