Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
х Таҳрир
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х бот кор карда истодааст., replaced: хои → ҳои (2)
Сатри 3:
[[Акс:SovietUnionTajikistan.png|right|thumbnail|ҶШС Тоҷикистон дар харитаи [[СССР]]]]
'''Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон''' - '''Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон''' ({{забон-код|ru|Таджикская Советская Социалистическая Республика}}) [[1929]]-[[1991]]
 
 
==Таърих ==
[[14 октябр]]и [[соли 1924]] дар натиҷаи таъиноти ҳудуди миллию давлатии ҷумҳуриҳои шӯравии [[Осиёи Миёна]] дар ҳайати Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Ӯзбакистон Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон таъсис ёфт, ки он аз вилоятҳои Қаротегин ([[Ғарм]] ва Дарвозу Ванҷ), [[Кулоб]], [[Қурғонтеппа]], [[Ҳисор]], [[Панҷакент|ноҳияи Панҷакент]] (ва Фалғар - [[ноҳияи Айнӣ]]), Ӯротеппа - [[ ноҳияи Истаравшан]] (ва [[Ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ]]) ва қисман Сариосиё (аз ҳисоби Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро) ва 12 ноҳия иборат буд.
Вилояти махсуси [[Помир]], ки пештар ба ҳайати Ҷумҳуриии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Туркистон дохил буд, ба [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон|Вилояти Мухтори Бадахшони Кӯҳӣ]] табдил дода шуд ва [[2 январ]]и соли [[1925]] ба ҳайати [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] ҳамроҳ гардид.
Масоҳати [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] 135 620 км², аҳолӣ 739 503 нафарро ташкил мекард.
Line 12 ⟶ 11:
[[4 сентябр]]и соли [[1929]] уезди [[Хуҷанд]] низ ба Тоҷикистон ҳамроҳ гардид.[[16/27 октябр]] [[соли 1929]] Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон дар ҳайати вилоятҳои Бадахшон, Ғарм, Кулоб, Курғонтеппа, Ӯротеппа, Панҷакент, Хуҷанд ва Ҳисор, ки дорои 1 миллиону 220 хазор нафар ахолӣ буданд, ташкил шуд.
 
Ҷумхуриҳои нав ташкилёфтаи [[Иттиҳоди Шӯравӣ]], аз ҷумла ҶШС Тоҷикистон (аз соли 1929) аз рӯи намунаҳои умумииттифоқӣ идора мешуданд, Дар маънавиёти мардуми кишвар тағйироти нав ба амал омад. Айни замон бисёр анъанаҳои халқҳои мухталифи Осиёи Марказӣ, ичунин тоҷикон ба инобат гирифта намешуданд. Дар Тоҷикистон идеологияи коммунистӣ ҳукумрон гардида, дини ислом ба зери таъқиб қарор гирифта буд, Қисми мардуми кишвар Ватани бобоияшонро тарк намуданд. Дар солхоисолҳои 30-40 асри XX асосҳои нави истеҳсолоти саноатӣ гузошта шуданд. Дар деҳот коллективони хоҷагиҳои яккадасти деҳқонӣ анҷом ёфта, боиси аз байн рафтани хоҷагиҳои деҳқонони соҳибмулк гардид. Дар натиҷаи гузаронидани маъракаи маҳви бесаводӣ (солҳои 1926-1936) саводнокии мардум соли 1937 ба 72 % расид. Маъракаи «Ҳуҷум» («озодшавии занон») оғоз гардид. Тоҷикистон комилан ба комплекси ягонаи умумииттифоқии хоҷагии халқ ҳамроҳ шуда, пурра тобеи Марказ ([[ИҶШС]]) гардид.
 
Солҳои 50-80 асри XX баъд аз ба сари давлат таъин гардидани сарварони таҳҷойи ба монанди [[Бобоҷон Ғафуров]], [[Турсун Ӯлҷабоев]], [[Ҷаббор Расулов]] ва [[Қаҳҳор Махкамов]] иқтисодиёти Тоҷикистон рушд меёфт. Тоҷикистон ба мамлакати хоҷагидориаш индустриалӣ - аграрӣ табдил ёфт, фарҳангу санъатӣ миллӣ эҳё гардид. Сатҳи зиндагии мардум баҳтар мегардид. Вале, бо вуҷуди он, Тоҷикистон нисбат ба дигар ҷумҳурихоиҷумҳуриҳои шӯравӣ аз ҷиҳати манзили истиқомат, музди миёнаи маош, муассисаҳои илмӣ, маориф, фарҳанг, шумораи бекорон ва диг. дар ҷойи охирон қарор дошт. Иқтисодиёти Тоҷикистон асосан барои таъмини корхонаҳои марказии Иттиходи Шӯравӣ бо ашёи хом ( барқ, пахта, канданиҳои фоиданок, уран ва диг.) нигаронида шуда буд.
 
[[24 август]]и соли [[1990]] иҷлосияи дуюми Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон, Эъломияи истиқлолияти Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистонро дар ҳайати Иттиҳоди Шӯравии таҷдидёфта қабул намуд.
Line 34 ⟶ 33:
* [[22 июн]]и соли [[1941]] - [[9 май]]и соли [[1945]] - солҳои [[Ҷанги Бузурги Ватанӣ]] ба муқобили фашистони Олмон ва иттифоқчёни он. 54 нафар аз ҷанговарони Тоҷикистон ба унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ сазовор шудаанд.
*
* Соли [[1948]] - таъсисёбии Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон, ҳоло [[Донишгоҳи миллии Тоҷикистон]].
*
* Соли [[1951]]- бунёди [[Фарҳангистони улуми Тоҷикистон|Академияи илмҳои ҶШС Тоҷикистон]], ки аввалин президенти он [[Садриддин Айнӣ]] буд.
Line 44 ⟶ 43:
* [[22 июл]]и соли [[1989]] - қабул гардидани «Қонуни забони ҶШC Тоҷикистон»]] дар Иҷлосияи Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба забони тоҷикӣ дода шудани мақоми давлатӣ. [[22 июл]] ҳамчун '''«Рӯзи забон»''' солҳои 1990-2008 дар ҷумҳурӣ ҷашн гирифта мешуд.
*
* [[24 август]]и соли [[1990]] - қабул гардидани "Эъломияи истиқлолияти Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон дар ҳайати ИҶШС" дар иҷлосияи дуюми Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон.<ref> Муҳимтарин саҳифаҳои таърихи халқи тоҷик.Мураттибон Ҳотамов Н.Б.,Саъдиев Ш.С. Нашри дуюм. - Душанбе,2010</ref>
*
== Сарварони Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон ==
Line 64 ⟶ 63:
<references />
{{Тоҷикистон}}
 
[[Гурӯҳ:Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Таърихи Тоҷикистон]]