Шоҳаншоҳии Ҳахоманишӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х →‎Осиёи Миёна ва Эрон дар ахди салтанати Хахоманишихо: бот: ислоҳ карда истодааст., replaced: мазхаб → мазҳаб (3), подшох → подшоҳ, хамчу → ҳамч...
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х →‎Осиёи Миёна ва Эрон дар ахди салтанати Хахоманишихо: бот: кор карда истодааст, replaced: мухим → мӯҳим, чахон → ҷаҳон (2), кух → кӯҳ, фарохам →...
Сатри 35:
== Осиёи Миёна ва Эрон дар ахди салтанати Хахоманишихо ==
 
Давлати бузурги Хахоманиши, ки яке аз пуриктидортарин империяи чахониҷаҳони ахди кадим хисоб меёфт, мавчудияти худро беш аз 200 сол нигох дошта, дар таърихи Шарқи бостони мавкеи ба назар намоёне ишгол намуд. Созмонҳои иктисодию сиёси ва анъанаҳои мадание, ки дар давраи Хахоманиши ба вучуд омада буданд, карнхо махфуз монда, дар
давлати императории [[Искандари Македонӣ|Искандари Макдунӣ]], давлатҳои Портҳо [[Давлати Сосониён|Сосониён]] ва халқҳои [[Осиёи Миёна]] низ давом карданд.
 
Хахоманихо бар хилофи дигар подшоҳони пешиназамони Шарқи кадим, нисбат ба оину мазҳабҳои соири халқхо хеле ботахаммул муносибат карда,хатто маъбаду калисоҳои кишварҳои мухталифро дубора баркарор намуданд. Хусусан асосгузори давлати Хахоманиши Куруш дар ин кор шухрати зиёде пайдо карда буд.Дар замони Хахоманишихо барои тичорати байналхалқи шароити
Мусоид фарохамфароҳам омада буд. Саёхон ва донишмандон метавонистанд ба кишварҳои тобеи давлати Хахоманиши сафар кунанд. Бисёр намояндагони маъруфи маданияти Юнони Қадим (Гекатей, Геродод, Демокрит) он вактхо ба кишварҳои машрикзамин
саёхат намуда, хамватанони худро бо комёбиҳои мадании халқҳои Шарқ шиносониданд.
 
Сатри 48:
 
Дар давлати Хахоманишихо, махсусан бохтарихо, хоразмихо, суғдихо, портхо, марвонихо,сакоихо ва дигар халқҳои Осиёи Миёна роли бузурге бозидаанд.
Достони халқии эрони, ки аз фикраҳои бокимондаи ,,Таърихи Форс” ном асари табиби дарбори Ардашери 2 - Ктесий ба мо маълум аст, аслан дар вилояти Осиёи Миёна, бештар дар махалҳои бохтарихова сакоихо офарида шудааст. Баъдтар вай ба тарафҳои Ғарб интишор ёфта, пас аз тагироту иловахо асоси хамосаи Миллии эрониро фарохамфароҳам овард. Бисёр сюжетҳои ин достон ба ,,Шохнома”-Фирдавси дохил гардидаанд.
Оини [[Зардушт]]и,ки дар Осиёи Миёна ба зухур омада буд, дар замони Хахоманишихо ба [[Эрон]] ва боз дуртар ба тарафҳои ғарб пахн шуда, баъдхо мазҳаби давлатии эронихо карор гирифт. Хануз дар асри 5 дар шаҳри Мемфиси Миср маъбади худои эрони
Митра вучуд дошт. Дар давраи империяи [[Рим]] парастиши Митра дар бисёр мамлакатхо расм гардида, то чазираҳои [[Британия]] расида буд.
 
Халқҳои Осиёи Миёна ва Эрон дар бобати либос хам умумият доштанд, хусусан либоси хоразмихо, бохтарихо ва дигар халқҳои Осиёи Миёна хеле монанд буд, зимнан сакоиҳои тиграхур бештар бо кулохи худ фарк мекарданд.Либоси онхо аз нимтанаи тасмакалон ва шалвори кутох иборат буд. Намояндагони халқҳои Осиёи Миёна дар накшҳои барчастаи Бесутун,Тахти Чамшед ва Накши Рустам тасвир ёфтаанд,ки ин барои донистани хусусиятҳои антропологи ва этнографии ин халқхо ахамияти багоят калон дорад.Ин ёдгорихо нишон медиханд.ки либоси форсхо хам айнан мисли либоси мардумони Осиёи Миёна будааст.
Нихоят, халқҳои Осиёи Миёна дар офариниши осори бошукухибошукӯҳи санъати Хахоманиши хиссаи бузурги модди гузоштанд.Тибки навиштачоти Доро, барои сохтмони касри Шуш аз Бохтар тилло, аз Сугд лочувард ва акик, аз Хоразм Фируза бурдааст.
 
Ин маълумот,инчунин ахбори муаллифони кадим ва хафриёти бостоншиноси аз дарачаи баланди тараккиёти кори маъдан дар Осиёи Миёна ва таъсири он ба пешрафти кори маъдан дар Эрон шаходат медиханд. Ногуфта намонад, ки лочуварди Осиёи Миёна ва Ҳиндустон, Бобул ва Миср хам мавриди истфода будааст.Вилояти Осиёи Миёна нахустин бор бо хат пас аз дохил шудан ба хайати давлати Хахоманиши ошнои пайдо карданд. Ин системаи хат дар Осиёи Миёна ва Эрон муддати чандин аср, то давраи истилои арбхо мавчудияти худро нигох доштанд.
Сатри 60:
барои тараккиёти маданият ва муассисаҳои давлатии хам худи ин сарзмин ва хам хамсояҳои Ғарбии он ахамияти хеле калон дошт.
 
Давлати бузурги Хахоманишихо, ҳамчун яке аз пуриктидортарин империяи чахонииҷаҳонии кадим беш аз 200 сол мавчудияти худро нигох дошт. Комёбиҳои сохаи хоҷаги ва анъанаҳои сиёси ва мадании он дар давраҳои баъдина, дар ахди эллинизм ва мавчудияти давлатҳои Портхо ва Сосониён низ хамоно дар таърихи халқҳои Шарқ роли мухиммӯҳим мебозиданд.
 
Баркароршави ва тамоми давраи мавчудияти давлати Хахоманишихобо авч гирифтани муборизаи синфии оммаи халқ бар зидди истисморкунандагон алокаманд гардидааст. Давлати Хахоманишихо хам, мисли тамоми дигар империяхо, бо чангҳои истилогарона