Хилофат: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х бот кор карда истодааст., replaced: хои → ҳои (31), халк → халқ (3)
AryanBot (баҳс | ҳисса)
х →‎Хилофати Араб 750- 1258: бот: кор карда истодааст, replaced: харакат → ҳаракат
Сатри 21:
{{асосӣ|Хилофати Аббосиён}}
Давраи шукуфоии сиёси ва мадании давлати исломи бо хамрохии халқҳои забткардашудаи арабҳо. Нахустини Аббосиён: асосгузори сулола [[Абу-ль Аббас ас-Сафах]], яъне «Хунхор» (750—754); ки аз давраи хукумрониаш ба [[Людовикаи XI]], давлатдор ва иктисодчии оли [[Аль-Мансур]] (754—775); хеле дасткушод буд ва махз барои хамин дар адабиёт падари Харун-ар-Рашид – Аль Махди (775—785); хеле машхур буд. бадчахли [[Аль-Хади]] (785—786); химоягари машхур шоир ва адабиётчи [[Харун аль-Рашид]] (786—809), шахсе, ки шохиди гулгулшукуфии Халифат буд, вале вай давладори бад буд, у тамоман ба давладоре, ки дар китоби «[[Хазору як шаб]]» шуда буд монанд нест. Аль-Амин (809—813); дусти олимон ва файласуфони равшанфикр, аз тарафи модараш форс буда-[[Мамун]](813-833)даводихандагони фикрҳои у – [[Аль-Муътасим]] (833—842)и [[Аль-Васик]] (842—847).Навовариҳои асри X каме сузились: Умавии халосгашта [[Абдурахмони I]] дар Испания якумин огози [[(755]] итиклолияти {{Кордовскому эмирату]], ки аз [[c929]] хамчун халифат эътироф гаштааст[[(929--1031)]].Пас аз 30сол Идрис абераи халифа Али ки хам барои Аббосиён ва Умавиён душман буд, дар Марокко асосгузори сулолаи Идрисихо[[(785-985)]] гашт, ки пойтахти он ш.[[Тудга]] буд.Кисми боки мондаи сохили Африкаи шимоли ( Тунис ва г.) тамоман барои Халифати аббосиён гумм шуда буд, вакте ки Хорун ар Рашид вазири Аглабро номзад мекунад,худро дар Кайрвон асосгузори сулолаи Аглабидхо (800-909) мехисобад. Намуди берунаи хокимияти истилокорона ба мукобили кишварҳои христиан ва дигар кишвархо баркарор кардан Аббосиён зарур намешуморидан, аммо бо мурури вакт задухурдҳои харби хам дар сархади шарқ ива шимоли ба вучуд меомад, аммо зиндагии Халифат оромона мегузашт.
Халифати араб аз чихати бузурги ва хукмронии худ кайхо боз шавковар набуд. Давраи якумин Аббосиён шукуфои маданият буда онро машхури оламиён гардонида аст. То имруз дар тамоми ҷаҳон зарбулмасалу маколахо: давраҳои “Хорун-ар-рашид” «Гавхари халифахо» ва гайрахо, бисёре аз мусулмонҳои замони мо он давраро ба ёд оварда иродаи худро мустахкам мегардонанд. Бояд гуфт, ки хусусиятҳои - зулмовари, берахми он халифахо буд: дар баъзе холатхо, ки ба асосгузори сулола он фахри халифахоро ташкил мекард (бо лакаби «Хунрез» худи [[Абу-ал-Аббос]] интихоб карда буд. ): баъзеи аз халифахо, ки ба ин нигох накарда хиллагари [[Ал-Мансур]], ки дар назди халқ дар тани худ ба либосҳои калбаки ва чояш биёяд у харакатҳаракат мекард, ки одамони хатарнокро ба катл мерасонад, аввал у онхоро бо суханҳои касамёдкуни ва мехрубони гуфтугу карда баъд ба катл мерасонд.
[[Ал-Махдия]] ва [[Хорун-ар-Рашид]] кайд кардан ба маврид аст, ки дар давраи Аббосиён намуди нави азобдихи баромада буд,хатто Маъмун ва меросхурҳои у сафед нестанд, зеро дар вайронкори ва берахми нисбат ба одамҳои ба онхо маъкул набуда хамто надоштанд. Ба Кремер маълум мегардад, ки дар аввалин Аббосиён нишонаҳои авлодии беаклии кесарики вучуд дорад, ки он дар фарзандони ояндааш авч мегирад.
Барои пушонидан гуфтан лозим мебуд, ки барои пахш кардани бетартиби ва набудани хокимият ки дар ин холат давлатҳои исломи дар вакти ҷойгир намудани Аббосиён карор дошт.