Осоишгоҳи Зумрад: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
хNo edit summary |
No edit summary |
||
Сатри 1:
'''Зумрад''' - осоишгоҳ/санатория дар шаҳри [[Исфара]]
Санаторияи «Зумрад» дар худуди райони Исфара, дар кис-ми Цанубу гарбии водии Фаррона ва дар доманаи каторкух,-хои Туркистон, дар баландии назди 900 метр чойгир шуда-аст. Санатория дар худуди музеи табии, дар кисми зебота-рини нрх,ия буньёд ёфтааст.
Ин но хама сарватхои зеризаминию кухй, олами ноботот ва мехнати богбони мохиру устои гулдаст бо хам мучассам гарди-даанд. Хама якчоя чун як симфониям нозуки табиату табобат садо медиханд. Аз шахри Исфара то дехаи Ворух, дар масофаи наздик 50 километр дарьёчаи шухи он аз баландии хазор метр нишеб чорй мешавад. Аз куллаи баланди барфпуши куххои Туркистон (гирехи яхбандии Мастчох, сароби дарьёи Исфара) то дехаи Равот паси хам сохти геологи, таркиби чинсхои кухй, иклиму наботот ва дигар элементхои табиат тарйир меёбад. Вакто ки дар резишгохи дарьёчаи кухй киштуко-ри бахорй ОРОЗ меёбад, дар Ворух куххо барфпуш меистад, дар Исфара зардолу мепазад.дар мавзеи Беди Кач он гул меку-над, дарьё сероб мегардад. Дар масофаи наздик 60—70 кило¬метр дар резишгох тобистону дар кухсор — зимистон!
Мардуми Исфараи бостонй аз кадимулайём бо касби богбо-нй машруланд, ки мавкеи асосиро дар ин води зардолу ИШРОЛ менамояд. Дар худуди райони Исфара 63 навъи зардолу пар-вариш карда мешавад, ки баъзёи онхо шухрати умумичахо-нй пайдо карданд.
Мирсанчадию бинигорй, зарифию точибоии он чанд на-моишгоххои байналхалкиро оро додаанд ва бахои баланди мутахассисону донишмандонро гнрифтаанд.
Исфара музеи геологи аст ва аз ин ру вай боигарии табиии гуногун дорад. Шахри Исфара яке аз районхои мутараккии республика буда, зиёда аз 20 корхонаи саноатй ва 10 колхозу совхози он бо махсулоти аълосифати саноатию хочагии кйшло-каш шухраташро ба тамоми иттифок ва берун аз худуди он баланд бардоштааст. Дар бораи пайдоиши калимаи «Исфара» чанд акидахо мавчуданд. Ба фикри мо вай аз калимаи «Истфа-рори» каме тарйир ёфта, «Ист,— фарогат кун» ташкил ёфтааст., ки имруз, санатррияи мо чавоби он аст.
Сабаби «Фароратгох» будани ин диёр пеш аз хама ба табиати хушманзара ва обу хавои софаш ва мардуми мехнат-дусташ вобаста аст. Рельефи сехрнок, куххои рангоранг, хавои кухии таркибаш аз чангу гард, микробхою бактерияхо ва мод-дах,ои химиявй софбуда, ва бар хилофи он х,авои аз озон оксиген бой, мевахои шарбатрез, обу хавои субтропики ва дигар факторной мусбй, гаравй саломатй ва омили табобат кардани мехнаткашонанд. Дар масофаи 35 километр аз сана¬тория дар 40° 11' арзи шимолй ва 70° 17' тули шаркй бо Гринвич дар мавзеи селрахаи посёлкаи «КИМ» дар катори конвои нафт манбаъх,ои обхои минералй ва озокерит, ки чандин асрхо боз аз чукурии 350—450 метр ба руи замин баромада чорй мешавад манбаи шифобахши «Оби шифо» мавчуд аст. Ривман А. И. соли 1972 формулахои махсусро истифода бурда, исбот намуд, ки синну соли манбаи «Оби шифо» аз 12 то 15 миллион солхоро дарбар мегирад. Хусусиятхои шифобахшии обхои сульфид, аз замонхои кадим маълум буд.
Олими бузурги энциклопедист эчодкори «Конунхои илми тибб» Абуали Ибни Сино хануз дар асрхои Миёна навишта буд: оби шур аз касалихое, ки сабабаш ба хунукй ё намнокии мичоз вобаста аст, ба мисли дарду варами пайвандхо, сует гаштани узвхои бадани одам, аз касалихои дикки нафас (астма) ва касалихои гурда ёрй мерасонад. Оби шур сабзиши устухонхои шикастаро тезонда беморонеро, ки ба яраю чарохати пуст, ва касалии чипкон (пучак-фрункулёз) гирифторанд дармон мебах-шад ва дам шудани (бод гирифтани) шикамро нест мекунад. Оби олтингугирд (гази гугирддор) бошад ба системаи асаб оромию х,аловат мебахшад. Дардхои ихтилочиро (спазм) сует менамояд, пусту бадани беморро аз рихинаку гармичахо ва чарох.ату ДОРХ,ОИ кунчитак тоза мекунад. Оби олтингугирд зиёдатих,ое, ки сабаби варам кардани пайванду бугумхр, чига-ру сипурз мешаванд, мах.лул мегардонад. Дар вакти кабули обх,ои минералй эхтиёткориро фаромуш накарда, охиста-ох.иста ба об дохил шуданро лозим медонад.
Гачанде ки хусусиятхои шифобахши обх,ои минералии гази гугирддор дар охирх,ои асри XIX ва аввали асри XX дар асоси тадкикотх,ои илмй исбот шуда бошад, вале чуноне ки дар боло изх,ор кардем имруз х,ам маслих,ату усулхои Синои бузург дар хусуси истифода бурдани обхои минералй4 шавку завки табибони замони моро ба х,амсадоию х,амох.ангй бо у даъват мекунад. Мувофики адабиётхои мавчуда «Оби шифо»-ро аввалин маротиба соли 1889 тадкикотчии рус Тейх навишта-аст. Мувофик,и маълумотх,ои Тейх оби ба руйи замин фаввора зананда соф буда, маззаи шуру тунд дошта ва реакцияаш турш мебошад. Дар як литр об бокимондахои моддахри сахт баробари 11477 мг, аз он чумла намаки ош (NaCI) 8946 мг ва гази гугирд дорад.
Оби минералии ин манбаъ ба гурухи обхои таркибаш аз гази олтингугирд ва хлор бой буда дохил мешавад. Харо-рати об дар чойи баромадаш 20ьС, дебиташ 3 хазор литр дар як шабонаруз мебошад. Шароити истифода бурдан надорад. Соли 1967 бо ташаббуси рохбарони махаллии райони Исфара ва шуъбаи тандурустии он в акте ки аз тад кикотхои аввалини Тейх 78 сол гузашта буд, идораи дар Осиёи Миёна будаи «Геоминводи» СССР корхои цутучуиро cap карданд, ки максади охири он муайян намудан в'в ба хисоб гирифтани захирахо ва истифода бурдани ин оби фоида-бахши камебу нодир буд. Натичаи тадкикотхои гузаронда ни-шон дод, ки чукурии кони об аз 350 то 450 метр буда, агар аз чохи № 1 дар як сония 0,5 литр об чорй шавад, аз чохи №6 дар як сония 0,8 литр чорй мешавад ва дар давоми 24 соат бошад зиёда аз 30 ж3 оби аз зеризамин баромада боз ба каъри замин дохил мешавад. Faftp аз он мушохидахои мунтазам гузаронда шуда нишон доданд, ки дар таркиби ин об то 15 мэв фоиз намакхои кальций ва дар як литри он то 96 мг бром мавчуд аст.
Таркиби минералии об дар кисми чанубии манбаъ дар як литраш 87,0 намакхои гуногун дошта бошад, дар кисми шимо-лии манбаъ бошад дар як литраш 120,0 —125,0 хар хели намак-хо дошта, ва махлули рализи об буи тезутунди олтингугирди зиёде дорад, ки микдори он дар як литр аз 380 то 544 мг-ро ташкил мекунад. Ана аз хамин сабаб хам ин оби ка¬мебу нодир аз чихати фоиданокй ва шифобахшй бехамто ме¬бошад. Таркиби химиявии чохи № б («Оби шифо»)-ро кор-манди Институти Марказии тадкикоти илмии курортологи ва физиотерапияи Вазорати нигохдории тандурустии СССР Г. Л. Вейнреп июни соли 1969 гузаронд,. ки формулаи химиявии он чунин аст: H2SO524 мг. M^i Na, Cl, Mg, К. РН 6,2.
Холо лабораторияи химиявии санатория мунтазам таркиби химиявии обро санчида дастраси табибон гардондааст. Му-вофики тавсияномаи Институти курортология ва физиотера¬пия ва метериалхои чамъшудаи мутахассисони шифохонаи «Зумрад» «Оби Шифо>-ро барон табобати беморони систе¬маи асаб беморони системаи рагхои гардиши хун ва касалихои дил, касалихии пайванду устухону мушакхо ва касалихои занона ба таври васеъ бомуваффакият истифода мебаранд.
Солхои 1980 бо ташаббуси маъмурияти санатория дар ху-дуди шифохона аз тарафи идораи «Геоминвод» чохкобй гуза-ронида шуд. Чустучуй нишон дод, ки дар дохили шифохона обхои минерализацияаш сустбуда кам нестанд. Чохи раками 2/82, ки дар таркиби он маъданхо 2,8—3,0 г/л-ро ташкил менамоянд аз намакхои сульфати магнию кальций ва натрий иборатанд ва чунин формулаи химиявй доранд: (SO4—75, Mg—20-25, Са—30-35, Na—38-63 экв%) РН 7,2.
Ишкораш сует мебошад. Анализро 16 ноябри соли 1982 дар лабораторияи Институти тадкиоти илмии курортология ва физиотерапияи Вазорати нигохдории тандурустии СССР анали тикхр Вейнреп ва Морозов ичро карданд. Мувофики тавсия-номаи мутахассисони Институт таркиби оби номбаршуда муто-бики оби минералии Маскав мебошад ва барои табобати бемо-рони гирифтори дарди меъда: захми меда ва рудаи 12-ангушта, касалих,ои пардах,ои луобии меъдаю руда, касалихои якумраи чигар, талхадон, гадуди зери меъда ва гурдаю рохдои пешоббарорй бомуваффакият истифода бурдан мумкин аст. Ин оби шифобахш дар лоих,а, адабиётх.0 ва матбуоти даврй бо номи оби шифои «Исфара» пах,н гардидааст.
Чохи 1/82, ки дар болотари кишлоки Зумрадшох, ёфт шуд, дар таркиби он микдори маъданхо (М 3, 4—4,0 г/л)-ро ташкил медихдид. Ин оби фоидабахш х,ам ба гурухи обх,ои: хлору сулфату—магнию кальций ва натрийдор дохил шуда, формулам химиявии он чунин аст: Са—25*39, SO4—60-70, Mg—20, Са—23-26, Na—50-60 ЭКВ%—РН—7,2-7,4 мебошад ва таркиби химиявиаш бо оби типи Кришталев мутобикат до-рад. Мувофики ГОСТ-и 13273-73 барои табобати касалихои меъда (гастрит), касалих.ои руда (колит) касалихои якумраи чигар (гепатит) рохдои талхабарору талхадон (холецистит), вайроншавии мубодилаи моддахо (касалии канд, диатез, окса-лурия) касалии гадуди зери меъда (панкреатит) истифода бурдан тавсия шудааст.
Ин обро х,оло заводи шарбатбарории Хучанд бо номи оби шифобахши «Зумрад> ташвикоту таррибот намуда, аз руи лои-х,э чорачуихои конкрети мебаранд, аз ин ру шубх,ае нест, ки дар аввалх,ои соли 1989 ин оби фоидабахш дастраси мар-дум мегардад. Ин буд як катра аз он хазинаи бои сарват-х,ои табиин Исфара, ки яке аз омилхри табобат кардани х,ар гуна касалих,о мебошад.
[[Category:Исфара]]
| |||