|
[[Акс:Lightmatter wild cow.jpg|240px|right|<nowiki> </nowiki>]]
'''Гов''' (Bos TaurusSigir), [[ҳайвон]]ест хонаги ва чуфтсум. Бино ба таснифоти зоологи ба синфи ширхурхо (оилаи ковокшохон) мансуб аст. Гов ба акидаи аксарияти олимон аз тур (Bos primidenius), ки чандин хазор сол пеш аз мелод дар Европаю [[Осиё]] ва [[Африка]] пахн гардида асри 17 нест шудааст, ба вучуд омадааст. Турхоро такрибан 8 хазор сол мукаддам, сараввал дар Ҳиндустон ва баъдтар дар Осиёи Пеш, кишварҳои бахри Миёназамин, Европаи Миёна ром ва дастомуз кардан хусусиятҳои биологии Гов хеле тагйир ёфтанд. Гов вобаста ба хусусиятҳои биологи ва махсулнокиаш барои инсон ахамияти багоят калон дорад. Шири гов ашёи пурбаҳои саноати хурокворист. Шири холис ва пасмондаи он барои парвариши чавонаҳои ҳайвоноти хоҷагии кишлок низ истифода мешавад. Гушти гов ваг усола сергизо буда, калорияаш зиёд аст; дар организм зуд хазм мешавад ва хусусияти пархези дорад. Аз пусти гов, чарм, аз махсулоти пасмондааш орди гушту устухон, доруҳои эндокрин, стеарин, ширеш, собун ва гайра истехсол мекунанд. Барзагов ва буккахоро дар корҳои хоҷагии халқ истифода менамоянд. Гов ба хисоби миёна аз 15 то 35 сол умр мебинад. Майли алокаи чинсии модаговхо ба хисоби миёна 19 – 22 ва давраи хамлашон 285 шабонарӯз аст. Гусолаи навзодвобаста ба зот 18 – 45 (баъзан то 60) кг мешавад. Вазни гусолаи навзоди нар назар ба мода одатан 1 – 3 кг зиёдтар аст. Гуночин бори аввал дар 18 – 22 мохагиаш бордо мешавад. Бармахал бордор шудан боиси камшири вас уст инкишоф ёфтани гуночин мегардад. Буккахоро барои насл гирифтанбори авал дар 14 – 18 мохагиашон ба пода сар медиханд. Дар як мавсим барои хар буккаи чавон 80 – 90 сар модагов чудо мекунанд. Аз нутфаи як букка бор охи сунъи зиёда аз 1500 модаговро бордор кардан мумкин аст. Давраи серширии Гов моҳи дуюми баъди наслдихи сар шуда, такрибан 305 рӯз давом мекунад. Каму зиёдшавии шири гов ба бисёр омилхо – зот, пайдоиш ва хусусиятҳои фардии ҳайвонот, сину сол ва холати физиологии он, нигохубин, фасли сол ва гайра вобаста мебошад. Дар хоҷагии бехтарини мамлакат аз модагов то 6000 кг шир медушанд. Модаговҳои зоти гуштдех дар мавсим то 1000 кг шир медиханд. Баъди 2 – 3 моҳи зоидан шири гов тадричан кам мешавад. Махсулнокии гушти Говро аз руи вазни зинда ва хос, гушти холис, сифати гушт ва хуроки сарфшуда муайян мекунанд; 1 кг гушти Гов аз 1500 то 3000 каллорий дорад. Говхоро асосан ба се гурӯҳ – зотҳои ширдех, ширу гуштдех ва гуштдех чудо мекунанд. Гов бо алафи сабзи чарогох, хасу беда, силос, бехмеваихо, консентрат, пасмондаи истехсолоти техники ( кунчора, хар хел тифл, дурда), хуроки иловагии протеин ва витаминдор конеъ мекунад. Ҳангоми додани хурок чинс, синнусол, ахамияти хоҷаги, махсулноки ва холати физиологии Говро ба назар мегиранд. Талаботи гови махсулдех ба моддаи гизои зиёд аст. Талаботи гов ба микроэлементхо ба хисоби 1 кг моддаи хушки вояи хурок такрибан чуни наст ( ба хисоби мг ): кобальт 0,5 -1, мисс 5 – 10, Рух 40 – 60, манган 40 – 60, йод 0,3 - -0,5. Дар асоси талаботи чорво ба моддаҳои гизои меъёри солонаи сарфи моддаҳои гизоиро тартиб медиханд.
Касалиҳои асосии гов инхоянд: сухтани, сили ҳайвонот, бруцеллез, кутур, туляремия, лептоспирозхо, нагзак, листериоз, актиномикоз, фастиолёз, гиподерматоз ва гайра.
Дар Тоҷикистон Гови зотҳои абердинии ангуси, сафеди казоки, сиёҳало, швиции зебумонанд ва калмокиро мепарваранд. Вобаста ба шароити табиии чумхури говҳои зоти ширдех дар вилоятҳои Сугд, Хатлон, Хисор, Говҳои зоти ширу гуштдех дар районҳои наздикӯҳи, зоти говҳои гуштдех дар районҳои кӯҳсор парвариш мешавад. 1 январи соли 1986 дар Тоҷикистон 585 хазор сар чорвои шохдори калон, аз чумла 152 хазор сар модагов буд.
|
