Шоҳаншоҳии Ҳахоманишӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
YiFeiBot (баҳс | ҳисса)
х Перемещение 1 интервики на Викиданные, d:q389688
Сатри 33:
 
Давлати Ҳахоманишӣ тазоҳури равшани давлати ҳарбии ашрофии ғуломдорӣ ба шумор мерафт, ки табақаҳои ҳукумрон ва соҳибимтиёзи он аз форсҳо ва қисман мидиҳо иборат буданд. Дар маҳалҳо, алалхусус дар вилоятҳои аз марказ дури давлати ҳахоманиши ҳокимияти маъмурони «худӣ», яъне осиёмиёнагӣ хеле қавӣ буд: инак, ҳахоманишиҳо ва ашрофи маҳаллӣ якҷоя ба аҳолии сатрапиҳои Осиёи Миёна зулму ситам мекарданд.
== Осиёи Миёна ва Эрон дар ахдиаҳди салтанати ХахоманишихоҲахоманишиҳо ==
 
Давлати бузурги ХахоманишиҲахоманишиҳо, ки яке аз пуриктидортаринпуриқтидортарин империяи ҷаҳони ахдиаҳди кадимқадим хисобҳисоб меёфт, мавчудиятимавҷудияти худро беш аз 200 сол нигохнигоҳ дошта, дар таърихи Шарқи бостонибостонӣ мавкеимавқеи ба назар намоёне ишголишғол намуд. Созмонҳои иктисодиюиқтисодию сиёсисиёсӣ ва анъанаҳои мадание, ки дар давраи ХахоманишиҲахоманишиҳо ба вучудвуҷуд омада буданд, карнхоқарнҳо махфузмаҳфуз монда, дар давлати императории [[Искандари Македонӣ|Искандари Макдунӣ]], давлатҳои Портҳо [[Давлати Сосониён|Сосониён]] ва халқҳои [[Осиёи Миёна]] низ давом карданд.
давлати императории [[Искандари Македонӣ|Искандари Макдунӣ]], давлатҳои Портҳо [[Давлати Сосониён|Сосониён]] ва халқҳои [[Осиёи Миёна]] низ давом карданд.
 
ХахоманихоҲахоманишиҳо бар хилофи дигар подшоҳони пешиназамони Шарқи кадим, нисбат ба оину мазҳабҳои соири халқхо хеле ботахаммул муносибат карда,хатто маъбаду калисоҳои кишварҳои мухталифро дубора баркарор намуданд. Хусусан асосгузори давлати ХахоманишиҲахоманишиҳо Куруш дар ин кор шухратишӯҳрати зиёде пайдо карда буд. Дар замони ХахоманишихоҲахоманишиҳо барои тичорати байналхалқи шароити Мусоид фароҳам омада буд. Саёхон ва донишмандон метавонистанд ба кишварҳои тобеи давлати Ҳахоманишиҳо сафар кунанд. Бисёр намояндагони маъруфи маданияти Юнони Қадим (Гекатей, Геродод, Демокрит) он вактхо ба кишварҳои машрикзамин
Мусоид фароҳам омада буд. Саёхон ва донишмандон метавонистанд ба кишварҳои тобеи давлати Хахоманиши сафар кунанд. Бисёр намояндагони маъруфи маданияти Юнони Қадим (Гекатей, Геродод, Демокрит) он вактхо ба кишварҳои машрикзамин
саёхат намуда, хамватанони худро бо комёбиҳои мадании халқҳои Шарқ шиносониданд.
 
Хамаи ин ба вусъати уфукҳои маданияти тобеиёни давлати Хахоманиши боис гардида,ба инкишофи алокаи байни намояндагони халқҳои гуногун мусоидат намуд.Дар замони Хахоманишихо дар дохили хар як кишвари тобеи онхо намояндагони халқҳои мухталиф ҳамроҳ зиндаги ва кор мекарданд.
Чунончи, дар чазираиҷазираи Элефантинаи назди сархадисарҳади Нубия ва дар шаҳри Мемфиси Миср мисриён, форсхофорсҳо,
яхудиён, финикихо ва гайра зиста, бо хам дар муомила буданд. Аксар вакт онхо урфу одатҳои динии якдигарро пазируфта, на факатфақат ба худоёни худ, балки ба худоёни дигар хамҳам сачдасаҷда меоварданд, хаттоҳатто номҳои худро иваз намуда, номҳои дигаронро кабулқабул мекарданд. Дар Нишопур ва дигар шаҳрҳои Бобул бобулихобобулиҳо, мисрихомисриҳо, карихокариҳо, лидихолидиҳо,мидихо мидиҳо, яхудихояҳудиҳо,хиндуихо ҳиндуиҳо,сакоихо сакоиҳо,брохтарихо бохтариҳо,хоразмихо хоразмиҳо ва гайрағайра бо хамҳам зиндагизиндагӣ ва кор мекарданд. Дар Шуш, Истахр ва шаҳрҳои дигар садхосадҳо ва хазорхоҳазорхо ахлиаҳли Миср, Бобул, Юнон ва гайрағайра зиндагизиндагӣ ба сар мебурданд.
Ба ин шаҳрхо аз Ҳиндустон сар карда,то Миср намояндагони халқҳои гуногун доимо рафтуо менамуданд. Маданияти модди вамаънавиива маънавии халқҳои мухталиф ба хамҳам омезиш ёфта, дар замони он тадричантадриҷан маданияти давлати ХахоманишиҲахоманишиҳо, ки бештар аз синтези донишҳои илмиилмӣ, хунаруҳунару санъат ва акоидиақоиди мазҳабии бисёр кишвархокишварҳо иборат гардида буд, ба вучудбавуҷуд омад. Бисёр халқхохалқҳо, аз чумлаҷумла халқҳои Осиёи Миёна хамҳам, ба ин маданият сахмисаҳми худро гузоштаанд.
 
Дар давлати ХахоманишихоҲахоманишиҳо, махсусан бохтарихо, хоразмихо, суғдихо, портхо, марвонихомарвониҳо,сакоихосакоиҳо ва дигар халқҳои Осиёи Миёна роли бузурге бозидаанд.
Достони халқии эрони, ки аз фикраҳои бокимондаи ,,Таърихи Форс” ном асари табиби дарбори Ардашери 2 - Ктесий ба мо маълум аст, аслан дар вилояти Осиёи Миёна, бештар дар махалҳои бохтарихова сакоихо офарида шудааст. Баъдтар вай ба тарафҳои Ғарб интишор ёфта, пас аз тагироту иловахо асоси хамосаи Миллии эрониро фароҳам овард. Бисёр сюжетҳои ин достон ба ,,Шохнома”"[[Шоҳнома]]” -Фирдавси [[Фирдавсӣ]] дохил гардидаанд.
Оини [[Зардушт]]и, ки дар [[Осиёи Миёна]] ба зухурзуҳур омада буд, дар замони ХахоманишихоҲахоманишиҳо ба [[Эрон]] ва боз дуртар ба тарафҳои ғарб пахнпаҳн шуда, баъдхобаъдҳо мазҳаби давлатии эронихоэрониҳо карорқарор гирифт. ХанузҲануз дар асри 5 дар шаҳри Мемфиси Миср маъбади худои эрониэронӣ Митра вуҷуд дошт. Дар давраи империяи [[Рим]] парастиши Митра дар бисёр мамлакатҳо расм гардида, то ҷазираҳои [[Британия]] расида буд.
Митра вучуд дошт. Дар давраи империяи [[Рим]] парастиши Митра дар бисёр мамлакатхо расм гардида, то чазираҳои [[Британия]] расида буд.
 
Халқҳои Осиёи Миёна ва Эрон дар бобати либос хам умумият доштанд, хусусан либоси хоразмихо, бохтарихо ва дигар халқҳои Осиёи Миёна хеле монанд буд, зимнан сакоиҳои тиграхур бештар бо кулохи худ фарк мекарданд.Либоси онхо аз нимтанаи тасмакалон ва шалвори кутох иборат буд. Намояндагони халқҳои Осиёи Миёна дар накшҳои барчастаи Бесутун,Тахти Чамшед ва Накши Рустам тасвир ёфтаанд,ки ин барои донистани хусусиятҳои антропологи ва этнографии ин халқхо ахамияти багоят калон дорад.Ин ёдгорихо нишон медиханд.ки либоси форсхо хам айнан мисли либоси мардумони Осиёи Миёна будааст.