|
'''Бузургзодашиносӣ''', як бахши муҳими илми филол.филологияи тоҷик, ки ба омӯзишу таҳқиқи рӯзгор, осор ва мақоми илмии яке аз олимони маъруфи [авзаиҳавзаи сухан-сиисуханшиносии тоxикиитоҷикии сол[оисолҳои 30–40 eми-уми а. ХХ, заб-носзабоншинос, адаб-носадабиётшинос ва фолк-носфолклоршинос Л. Бузургзода бахш.бахшида шудааст. Корнома, сарнавишти илмиилмӣ ва фаъолияти гуногунxаб.гуногунҷабҳаи Б.Бузургзода [амчунҳамчун як тан аз олимони серма[сулсермаҳсул ва са[мисаҳми eӯ дар бунёди андеша[оиандешаҳоигн илмии ин давра аз замони зиндагиаш то имрeзимрӯз таваxxe[итаваҷҷӯҳи му[аrrиrон–филолог[омуҳаққиқон–филологҳо, файласуфон ва таърихнигоронро xалбҷалб кардааст. Е.Э. Бертелс (1937, 1938) дар бораи асари «Шев.Шеваи тоx.тоҷикони ЧилгазbЧилгазӣ» (1936) ду таrризтақриз навиштааст. Барои ин донишманд дар равшан кардани маrомимақоми илмbилмӣ ва мо[иятумоҳияту арзиши осори шев-сиишевашиносии Б.Бузургзода rобилиятиқобилияти нотакрор ва xадал[оиҷадалҳои [амешагииҳамешагии eӯ дар самти та[rиrтаҳқиқ, [адафҳадаф ва характери амалии осор, [амчунинҳамчунин расогbрасогӣ ва даrиrиидақиқии мавод[оимаводҳои гирдоваригирдоварӣ кардаи eӯ му[иммуҳим буданд. Эроншиноси рус С. Климчитский низ дар таrризитақризи худ ин асари Б.–ро ибтидои нашри рисола[оирисолаҳои xудогонаҷудогона роxеъ ба шева[ои Тоx-стон донистааст. Арзиши асари Б. «Грам. заб. тоxики–фонет. ва морф.» (1940, дар [аммуал. Арзуманов ва Нестеренко) дар маrолаи Т. Зехни (1940) арзёбb шуда буд. Асноди илмии нисбатан расову даrиrро дар бораи таrдири осори шев-сии чопнашудаи Б. аз маrолаи А.Л. Хромов «Л.Б.– ва фаъолияти илми–адабии e» (1958) мехонем. Бозёфт[ои А.Л. Хромов баъдтар аз xониби донишманди б.–носи тоxик В. Самад таrвият ёфт ва барои кушодани чигили муаммо[ои осори Б. хидмат кард. Чанбаи заб-носии фаъолияти Б. бо шоха[ояш дар давоми с–[ои 60–90 eми а. ХХ дар навишта[ои заб-сони маъруфи русу тоxик В.С. Расторгуева (1956, 1961), С.Арзуманов, Н.Маъсумb, Г. Xeраев (1965), Л.В. Успенская (1969), А.П.Колпаков, Б. Ниёзму[аммадов (1970), Ш. Рустамов, Т. Маrсудов, Ф.Зикриёев (1980), Р. Uаффоров, Б. Камолиддинов (1990), М. Rосимова (1997), Ш. Исмоил ва диг. тадrиr шудаанд. Дар ин асар[о Б. [амчун «нахус. заб-носи тоxик», «яке аз авв. заб–сони тоxик», «яке аз бунёдгузорони муrтадири илми заб–си», «кашшофи шев–сии тоxик», «асосгуз. усули муrоиса дар заб–сии тоxик»… муаррифи шудаанд. Нахустин маротиба проф. Р. Uаффоров дар маrолаи «Дурахши як ситораи паррон» (1990) ба муайян кардани хусусият[ои афкори гуногунxаб[аи Б. дар таълифи дастур[ои мактабb ва китоб[ои дарсb кушидааст. Дар таълифоти баъзе заб-сон баррасии осори xудогонаи Б. xой ва маrоми хосе дорад. Масалан, проф. М. Rосимова «Синт. мухт. заб. тоxики» ва Ш. Исмоил «Фонет. заб. адаб. тоxик»-ро тадrиr кардаанд. А.Н. Болдирев нахустин маротиба а[амияти асар[ои фолк-сии Б.–ро дар маrолаи «Масъала[ои. омeз. эxод. халrи тоxик» (1951) ба тадrиr гирифтааст. Вай ба нашри эпоси «Гуруuли», «Инъик. шeр. Восеъ дар фолк. тоxик», «Шеър ва достон[о» аз xониби Б. ба[ои баланд меди[ад. Акад. Р. Амонов дар маrолаи «Баъзе фикр[о оид ба масъ-[ои фолк–сии тоxик» (1952) асар[ои Б.–ро ба rатори намуна[ои бе[тарини адабиёти да[онии халки тоxик xой дода ва аз xи[ати нашри илмии асар[ои фолклори ибратбахш донистааст. Минбаъд дар бораи маrоми Б. дар фолк–си М. Турсунзода, И.С. Брагинский, В. Асрорb, С. Табаров, Б. Тилавов, Ра[ими Мусулмониён, А. Сeфиев, Б. Шерму[аммадов, Ш. Умарова, Ф. Муродb, Д. Обидзода, А. Кучаров, В. Набиев… тадrиrоти судманде анxом додаанд. Дар осори б–си фаъолияти адаб-сии Б. низ то андозае [аллу фасл гардидаанд. А. Сатторзода нахустин маротиба роxеъ ба осору афкори Н. Хусрав аз ниго[и Б. муло[иза рондааст, ки барои муайян намудани арзиши андеша[ои адаб-сии e а[амияти му[име доранд. Вай ба маrоми Б. [амчун «марди бисёрфан» (энсиклопедист) ба[о додааст. Як rисмати осори дар бораи рeзгор ва осори Б.–ро асар[ои ёддошти ва хотира[ои дeстон, [амкорон ва шогирдон дар бар мегиранд, ки му[имтарини он[о навишта[ои Н. Маъсумb (1965), Т. Зе[ни (1969), А.П. Колпаков (1969), Х. Мирзозода (1970), С. Табаров (1981, 1990), Х. Отахонова (1998)… мебошанд. Мар[илаи 50 солаи омeз. ва та[rиrи рeзгор ва осори Б. бо ному фаъолияти пурсамари адаб-носи тоxик В. Самад вобастагии зич дорад. Муаммои рeзгор ва осори Б. аз миёна[ои с. 50 eми а. ХХ дар як rатор навишта[ои В. Самад, аз xумла «Симои xовид» (1960, 1990), «{адиси ишr поён надорад» (1964), «Зикри хайр» (1980), «Rа[рамонии мард дар зиндагиву набард», «Дили лабрези умед[о» (1990), «Аз арво[и Бузургзода хиxолат накашед, устод!» (1993), «Таърих ва фоxиаи зиндагии Лутфулло Бузургзода» (2001)… мавриди барраси rарор гирифтаанд. Нашри китобе бо номи «Дурахши як ахтари сeзон» (Д., 2001) [осили xамъбасти чандсолаи та[rиrоти б–сон ва натиxаи фаъолияти В. Самад мебошад, ки бо мусоидат, [иммат ва [иссаи сазовори e сурат гирифтааст.
== Адабиёт ==
|
