|
[[Акс:800px-Kirmaki_pilla.jpg|thumb|300 px|Кирмаки пилла пеш аз коркард]]
'''Абрешим''' ({{забон-фа| ابريشم }}) –— тори бисёр нозуку маҳкам ва дурахшон ба ранги сафед ё ширӣ, ки кирми пилла ба даври худ метанад. <ref> Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ (иборат аз 2 ҷилд) Ҷ. 1 А – Н (нашри дувум)./Зери таҳрири С. Назарзода, А. Сангинов, С. Каримов, М. Ҳ. Султон. – Душанбе 2010, - c. 31 ISBN 978-99947-69-39-1</ref>
2. гуле ба сурати риштаҳои борик овехта ба ранги зард ё сурх, ки дар тобистон мерўяд.
3. матои абрешимӣ, ҳарир, шоҳӣ: калобаи абрешим.
4. кит. тори соз, тори асбобҳои мусиќӣ; абрешим барин мулоим шудан аз хашм фуромадан;
ба ифоқа омадан. <ref> Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ (иборат аз 2 ҷилд) Ҷ. 1 А – Н (нашри дувум)./Зери таҳрири С. Назарзода, А. Сангинов, С. Каримов, М. Ҳ. Султон. – Душанбе 2010, - c. 31 ISBN 978-99947-69-39-1</ref>
== Тавсиф ==
'''Абрешим''' — матои мулоимест , ки аз риштаҳои абрешимӣ тайёр карда шудааст. Риштаҳои абрешимӣ дар навбати худ аз кирмаки пилла коркард карда мешаванд.
Сараввал абрешим дар [[Хитой]] пайдо шуда, моли асосии тиҷоратӣ ба шумор мерафт. Абрешимро ба [[Аврупо]] бо воситаи [[Шоҳроҳи Абрешим]] меоварданд, омода мешавад.
'''Абрешим ''' нахест, ки аз пилла ҳосил мешавад. Абрешим аз қадимулайём маълум аст. Дар Осиёи Марказӣ қариб чор ҳазор сол пеш кирмак парварида, абрешимро истеҳсол мекарданд. Хитоиҳои қадим абрешимро бинобар устуворӣ ва бадоштӣ хеле қадр менамуданд. Пиллаи аз ҳама қадимтарин аз бошишгоҳҳои давраи неолити минтақаи шимолии Шанси (2200 – 1700 то м.) ва намунаҳои аввалини матои абрешимӣ дар яке аз дахмаҳои Хитоии Ҷанубӣ (475 – 221 то м.) ёфт шудаанд. Замонҳои қадим муғулҳо аз абрешим зиреҳ тайёр мекарданд, ки ҷанговаронро аз зарби тир муҳофизат менамуд. Нахи абрешим аз ду ғоз – сафедаҳои махсуси фиброин (70 – 80%) ва серитсин (20 – 30%) иборат аст. Серитсин моддаи часпак буда, нахҳои фиброинро мечаспонад. Дар таркиби нахи абрешим мум, равған (1 – 1,5%), намакҳои калий, натрий, калсий (1 – 1,5%) низ мавҷуданд. Нахи абрешими як пилла 400 – 1200 м дарозӣ ва 25 – 30 мкм ғафсӣ дорад. Ғафсии абрешим ба миқдори нахҳои пилла, ки бо ҳам пайвастаанд, вобаста аст. Абрешим нахи табиии протеинӣ мебошад. Сифати абрешим ба зоти кирмак ва ғизои он вобаста аст. Абрешим сохти ҳуҷайравӣ надорад ва фарқи он аз дигар нахҳо дар ҳамин мебошад. Дар мавриди буридан, шакли секунҷаро дорад. Ранги абрешим вобаста ба зоти кирмак сафед, зард, гулобӣ, сабз мешавад. Ранги табиии абрешим нисбатан камдошт буда, зуд мепарад. Абрешим ба таъсири рӯшноӣ ва ишқор кам (дар маҳлули 5-фоизаи NaOH зуд вайрон мешавад), ба таъсири кислотаҳои минералӣ бештар тоб меорад. Дар ҳалкунандаҳои органикии муқаррарӣ ҳал намешавад. Абрешим бадошт ва чандиру ҷилодор буда, хосияти хуби диэлектрӣ ва гарминогузаронӣ дорад. Матои абрешимӣ муносибати махсус мехоҳад. Онро дар маҳлулҳои ишқордор тар кардан ва шустан мумкин нест; зери таъсири бевоситаи нури офтоб ранги матоъ парида, ноустувор мегардад. Абрешим дар саноати бофандагӣ, электротехника, авиатсия ва тиб истифода мешавад.<ref>[[Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]], Ҷилди 1. АСОС-БОЗ – Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013, - с. / Я. Самарқандӣ.</ref> ▼омода мешавад.
▲'''Абрешим''' нахест, ки аз пилла ҳосил мешавад. Абрешим аз қадимулайём маълум аст. Дар Осиёи Марказӣ қариб чор ҳазор сол пеш кирмак парварида, абрешимро истеҳсол мекарданд. Хитоиҳои қадим абрешимро бинобар устуворӣ ва бадоштӣ хеле қадр менамуданд. Пиллаи аз ҳама қадимтарин аз бошишгоҳҳои давраи неолити минтақаи шимолии Шанси (2200 – 1700 то м.) ва намунаҳои аввалини матои абрешимӣ дар яке аз дахмаҳои Хитоии Ҷанубӣ (475 – 221 то м.) ёфт шудаанд. Замонҳои қадим муғулҳо аз абрешим зиреҳ тайёр мекарданд, ки ҷанговаронро аз зарби тир муҳофизат менамуд. Нахи абрешим аз ду ғоз – сафедаҳои махсуси фиброин (70 – 80%) ва серитсин (20 – 30%) иборат аст. Серитсин моддаи часпак буда, нахҳои фиброинро мечаспонад. Дар таркиби нахи абрешим мум, равған (1 – 1,5%), намакҳои калий, натрий, калсий (1 – 1,5%) низ мавҷуданд. Нахи абрешими як пилла 400 – 1200 м дарозӣ ва 25 – 30 мкм ғафсӣ дорад. Ғафсии абрешим ба миқдори нахҳои пилла, ки бо ҳам пайвастаанд, вобаста аст. Абрешим нахи табиии протеинӣ мебошад. Сифати абрешим ба зоти кирмак ва ғизои он вобаста аст. Абрешим сохти ҳуҷайравӣ надорад ва фарқи он аз дигар нахҳо дар ҳамин мебошад. Дар мавриди буридан, шакли секунҷаро дорад. Ранги абрешим вобаста ба зоти кирмак сафед, зард, гулобӣ, сабз мешавад. Ранги табиии абрешим нисбатан камдошт буда, зуд мепарад. Абрешим ба таъсири рӯшноӣ ва ишқор кам (дар маҳлули 5-фоизаи NaOH зуд вайрон мешавад), ба таъсири кислотаҳои минералӣ бештар тоб меорад. Дар ҳалкунандаҳои органикии муқаррарӣ ҳал намешавад. Абрешим бадошт ва чандиру ҷилодор буда, хосияти хуби диэлектрӣ ва гарминогузаронӣ дорад. Матои абрешимӣ муносибати махсус мехоҳад. Онро дар маҳлулҳои ишқордор тар кардан ва шустан мумкин нест; зери таъсири бевоситаи нури офтоб ранги матоъ парида, ноустувор мегардад. Абрешим дар саноати бофандагӣ, электротехника, авиатсия ва тиб истифода мешавад.<ref>[[Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]], Ҷилди 1. АСОС-БОЗ – Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013, - с. / Я. Самарқандӣ.</ref>
==Манбаъ==
<references/>
<references />
== Пайвандҳои беруна ==
* [http://www.kmt.tj/content/%D1%84%D0%B0%D1%80%D2%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8-%D0%BC%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B8-%D1%82%D0%BE%D2%B7%D0%B8%D0%BA%D3%A3 Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ]
[[Гурӯҳ:МафҳумҳоСаноат]]
[[Гурӯҳ:Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ]]
|
