Мучал: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Сатри 1:
[[Акс:Twelve-year animal cycle.png|thumb|500x500px|Мучал — солшумории дувоздаҳгона]]
'''Мучал, мӯрҷал''' — солшумории дувоздаҳгона, ки дар кӯҳистони [[тоҷик]] бо номи «сол», «[[мӯлҷар]]» машҳур аст, аз замонҳои бостон корбурд мешавад.
== Таърих ==
Ба боварии муаррихон тақвими «мучал» бори аввал дар байни уйғурони Хитой ҳамчун солшумории мардумӣ аз рӯйи ҷойгиршавии бурҷҳои осмонӣ ба вуҷуд омада, дар давраи таҳти тасарруфи муғулҳо (асрҳои XIII-XIV) будани Осиёи Миёнаву Эрон байни тоҷикон ва дигар халқу миллатҳо ҷорӣ шудааст<ref name=":0" /><ref name="тақвим">Холов М.Ш. Тақвимҳои кишоварзии тоҷикони кӯҳистон. — Душанбе, «Ирфон», 2006. — с. 15</ref>.
Тоҷикон дар тули таърих аз тақвимҳои гуногун истифода кардаанд. Аз рӯи маълумотҳои таърихӣ ва даъвои баъзе олимон гӯё ин тақвим дар замони истилои муғулҳо (асрҳои XIII-XIV) ба кишварҳои Шарқ оварда шудааст<ref name="тақвим">Холов М.Ш. Тақвимҳои кишоварзии тоҷикони кӯҳистон. — Душанбе, «Ирфон», 2006. — с. 15</ref>. Тақвим аз даври 12-солаи номи ҳайвонотро дошта иборат аст ва тоҷикон аз қадим онро ҳисоби «мучал», «мулҷар» ё «мурча» меноманд. Тақрибан ҳашт қарн муқаддам, Абунасри Фарроҳӣ дар асараш «[[Нисоб-ус-сибён]]» тартиби солҳои дувоздаҳгонаро ба риштаи назм дароварда, тақвими «мучал»-ро чунин муаррифӣ кардааст<ref>[http://navid.tj/interpretation/?ELEMENT_ID=1851 Соли асп] // Интернет–рӯзномаи «Навид.tj» — 25 декабри 2013</ref>: ▼
▲
Барои ба хотир доштани тартиби номи солҳо ин қитъаи Абӯнасри Фарроҳӣ машҳур аст: ▼
▲Барои ба хотир доштани тартиби номи солҳо ин қитъаи [[Абӯнасри Фарроҳӣ]] машҳур аст:
:Мушу бақару палангу харгӯш шумор,
:З-ин чор чу бигзарӣ наҳанг ояду мор,
| |||