Дониёлбий (Амир): Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
Шухрат Саъдиев (баҳс | ҳисса) х →Нигаред: илова |
Перенёс дату смерти и дату рождения из русской Википедии. |
||
Сатри 1:
Дониёлбий (Амир) {{lang-uz|Daniyal-bey Atalik}}; [[Соли 1730|1730]]—[[Соли 1785|1785]]) — амири [[Аморати Бухоро]] (1759-1785).
Дониёлбий писари Худоёрбий буд, ки вақти юриши Нодиршоҳ ба [[Афғонистон]] ба тарафи ӯ гузашта, ҳокими
[[Истаравшан|Ӯротеппа]]ву Хуҷанд Ҷиззах, Хатирчӣ, [[Каттақӯрғон]] ва [[Самарқанд]]ро забт намуда, мақсади ишғол кардани Бухороро доштанд. Онҳо сипоҳи бисёреро ҷамъ оварда ба самти Бухоро раҳсипор гаштанд. Дар ин давра бисёри қабилаҳои кӯчманчӣ аз сиёсати ҳукмронон норозӣ буданд ва исёнгарон онҳоро истифода намуда, мехостанд ҳокимияти манғитиёнро барҳам зананд. Бо мақсади ҳуҷум ба Бухоро онҳо дар саҳни масҷиди ҷомеъ ҷамъ омаданд.
Дониёлбий нигоҳбонии Арки Бухороро пурзӯр намуда, баъзе чораҳои ҳарбиро андешид ва қувваҳои исёнгаронро фалаҷ сохт. Ӯ барои бастани сулҳ ба назди исёнгарон эшони Исҳоқхӯҷаро (аз авлоди Махдуми Аъзам) фиристод. Ба даъвати сулҳ танҳо сардори қабилаи баҳринҳо Ғайбуллохон гӯш намуда, дигарон ба шӯришу исён даъват мекарданд.
Аз ин сабаб Дониёлбий бар зидди онҳо қӯшунҳоро равона сохта, шаҳрвандонро ба ҳифзи Бухоро даъват кард. Бо даъвати ӯ аҳолии шаҳр бархоста қӯшунҳои исёнгарро торумор сохт, аксари феодалони бонуфуз ва сардорони қабилаҳоро ба қатл расонданд.
Дар ин давра ҳокимони вилоятҳои Нурато, Кармина, Хузор ва Ӯротеппа ба шӯриш бархоста, дар водии Зарафшон қабилаҳои «ҳафт қавм» («етти уруқ») исён карданд ва дар аморат ҷангҳои дохилӣ авҷ гирифтанд. Сардори қабилаи юз Фозилбий аз [[Хуҷанд]] бархоста [[Ӯротеппа]]ро ишғол кард ва ба ҷониби [[Самарқанд]] равона шуд. Ӯ Самарқандро муҳосираву забт намуд ва ҳокими онро, ки бародари Дониёлбий буд, бо ҳама хешу ақрабо асир кард.
Пас аз он ба ҷониби Миёнкол ҳаракат кард ва ба қувваҳои ӯ қабилаҳои хитой-қипчоқиҳо ҳамроҳ шуданд. Дониёлбий бо лашкари бисёре ба муқобили онҳо равона шуда ба Кармина расид. Дар ин мавзеъ гуфтушунидҳо бо исёнгарон оғоз шуданд. Исёнгарон аз тахт сарнагун кардани Фозилтӯраро талаб мекарданд. Дониёлбий ночор ба ин талаб розӣ шуда, Фозилтӯраро ҳокими [[Қаршӣ]] таъйин кард ва ӯ бо падараш – Норбутабий ва наздиконаш ба он ҷой
равона шуд. Мубориза бо [[феодал]]он ва [[исёнгар]]он мустаҳкам намудани ҳокимият ва пурзӯр намудани
қувваҳои ҳарбиро тақозо мекард. Бо ин мақсад Дониёлбий ҳокимиятро пурра ба дасти худ гирифт. Ба ҷойи Фозилтӯра шоҳзода [[Абдулғозих]]он-набераи Абдулфайзхони чингизиро ҳокими [[Бухоро]] таъйин кард. Норбӯтабий ҳанӯз вақти дар Бухоро буданаш дар қасди ба даст овардани ҳокимият буд. С.1771 ӯ бо ҳамроҳии ҳокимони Шаҳрисабзу Хузор боз бар зидди Дониёлбий шӯриш бардошт. Ин шӯриш пахш карда шуда, [[Қаршӣ]], [[Шаҳрисабз]], [[Ҳисор]] ва дигар [[шаҳр]]ҳо ба итоати [[Бухоро]] даромаданд. Пас аз ҳукмр. 27-сола (9 июни с.1785) Дониёлбий вафот кард. Дар давраи ҳукмронии ӯ мадрасаву масҷидҳо баста шуда, ҳуҷраҳои онҳо ба анбори коҳу ғалладона мубаддал шуданд. Зулму тааддӣ ва андозҳо бар гардани мардум зиёд гаштанд. <ref>Донишномаи Ҳисор. - Душанбе: "Ирфон", 2015, - С. 122-123</ref>
==Эзоҳ==
{{Эзоҳ}}
==
{{таърих-нопурра}}
| |||