Шиъа: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Сатри 1:
'''Шиъа,''' шиа ({{lang-ar|الشيعة}}; <nowiki>[шӣ‘а]</nowiki> — ''пайрав, тарафдор''
== Густариш ==
[[
Бино ба арзёбиҳои мухталиф, шиаён аз 10
{{Cite book
| editor-last = Miller
Сатри 16:
</ref><ref name="CIA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |title=Religions |accessdate=2010-08-25 |work=[[CIA]] |publisher=[[The World Factbook]] |year=2010}}</ref>. Дар замони муосир ҷамоатҳои шиъа дар қитъаҳои Аврупову Амрико ва аксарияти мамолики мусалмон мавҷуд аст. Мусулмонони шиъа аксари аҳолиро дар [[Эрон]], [[Озарбойҷон]], [[Ироқ]] ва [[Баҳрайн]]<ref>{{cite news | title=Quick guide: Sunnis and Shias|publisher=BBC| url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-16047709|date=6 December 2011|lang=en}}</ref> ташкил медиҳанд. Ба мазҳаби шиъа тахминан аз 27 %<ref>{{cite news | title=International Religious Freedom Report 2010: Lebanon|publisher= U.S Department of state| url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148830.htm|date=November 17, 2010|lang=en}}{{oq|en|However, the most recent demographic study conducted by Statistics Lebanon, a Beirut-based research firm, indicate 27 percent of the population is Sunni Muslim, 27 percent Shi'a Muslim, 21 percent Maronite Christian, eight percent Greek Orthodox, five percent Druze, and five percent Greek Catholic, with the remaining seven percent belonging to smaller Christian denominations. }}</ref> то 35 %<ref>{{cite news | title=Major Attacks in Lebanon, Israel and the Gaza Strip|publisher= The New York Times| url=http://www.nytimes.com/packages/khtml/2006/07/19/world/middleeast/20060719_MIDEAST_GRAPHIC.html|lang=en}}</ref> аҳолии [[Лубнон]]; то 30 % в [[Қувайт]] эътиқод доранд<ref name="CIAAFG"/>.
Дар [[Афғонистон]] шиъаён 15
Afghanistan: Sunni Muslim 80%, Shia Muslim 19%, other 1% <br>
Kuwait: Muslim (official) 85% (Sunni 70%, Shia 30%), other (includes Christian, Hindu, Parsi) 15%)}}</ref> ташкил медиҳанд. Дар [[Арабистони Саудӣ]] бошад 15
Дар [[Тоҷикистон]] аксари мардуми [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон]]
Таҳлилгарони шиъашинос тахмин мезананд, ки дар ҷаҳон андар 77 миллион тан [[мусалмон]]они шиъа
== Таъриф дар луғат ва истилоҳ ==
Шиа дар луғат ба маънои пайрав ва тарафдор ва дар истилоҳи фирқашиносии динӣ ҷараёни сиёсӣ-диние аст, ки дар авохири давраи хилофати рошидаи ислом ва ба таври дақиқ пас аз шаҳодати халифаи чаҳорум Алӣ ибни Абутолиб бо шиори тарафдори аз Алӣ ва фарзандонаш
== Таърих ==
Пас аз байъати умумии мардум Абубакр байъати худро ба Алӣ ва ҳамроҳонаш пешниҳод кард. Алӣ ба Абубакр
Дар ҳеҷ санади таърихӣ ва ривояти муътамади диние наёмадааст, ки Алӣ ғайр аз назари фавқ эътирози дигаре бо бақияи саҳобагон дошта ё худро ягона васӣ ва сарвари мусулмонон ва хилофатро ҳаққи илоҳии худ ва фарзанонаш дониста ва ё худро таъйиншуда аз ҷониби Худо ва ба василаи паёмбари акрам (с) гуфта бошад, балки асноди саҳеҳи таърихӣ собит месозанд, ки вай ҳукми шӯро ва раъйи аксарияти саҳобагонро ягона роҳи интихоби халифа медонист, аз ҷумла дар номае ба Муъовия мефармояд: ''«Шӯро ва интихоби халифа ҳаққи муҳоҷирон ва ансор аст. Вақте онҳо дар атрофи марде гирд омаданд ва ӯро имоми худ номиданд, бешак, ризои Худо низ дар он (интихоби онҳо) мебошад. Дигар одами шоҳид ва ҳозир ҳаққи ихтиёр ва ғоиб ҳаққи рад карданро надорад»''<ref>Наҳҷу-л-балоға, бахши номаҳо, номаи шашум.
Бинобар ин, ҳамон гуна ки дар ривоятҳои саҳеҳ омадааст, вақте хабари байъати Абубакрро шунид, ҳукми шӯро ва раъйи аксарияти саҳобагонро шаръан мавриди эътибор донист ва дар ҳамон рӯзҳои аввал ба байъати ӯ шитофт ва дар нахустин задухӯрди лашкари Ислом бо баргаштагон, ки дар мавзеъе бо номи Зилқисса сурат гирифт, дар рикоби Абубакр
Аз сӯйи дигар, оммаи мардуми мусулмон Алӣ ва фарзандонашро ба мисли дигар саҳобагони расули Худо (р) ва ҳатто бештар аз онҳо дӯст медоштанд ва пас аз кушта шудани халифаи сеюм Усмон ибни Аффон Алӣ ва фарзандаш Ҳасанро ба хилофат баргузиданд. Дар ривоятҳои саҳеҳи таърихӣ омадааст, ки ҳатто дар замоне ки байни Алӣ ва Муъовия ҷангҳо идома доштанд, тамоми мардуми мусулмон бо шумули мардуми Шом, ки тарафдорон ва ҳомиёни Муъовияро ташкил медоданд, ӯро амир Муъовия мегуфтанд ва танҳо Алиро халифа медонистанд ва танҳо пас аз кушта шудани Алӣ ва танозули имом Ҳасан аз хилофат ба Муъовия халифа гуфта шуд.
Сатри 45:
== Тафовути ҷавҳарии бардоштҳои динии шиа бо аҳли суннат ==
Тафовути ҷавҳарие, ки дар бардоштҳои динии шиа бо [[Аҳли суннат ва ҷамоат|аҳли суннат]] вуҷуд дорад, дар асли ба гумонашон динии ''[[имомат]]'' аст. Ба ақидаи онҳо дине, ки барои ба танзим даровардани зиндагонии мардум фиристода шудааст, намешавад ҳифзи арзишҳои олӣ ва татбиқи аҳкоми он ба шахсе вогузор гардад, ки ба иродаи мардум интихоб мегардад ва паёмбаре, ки барои иршоди ҷомеаи башарӣ фиристода шудааст, зимоми онро пас аз худ ба дасти одамоне супорад, ки ба василаи мардум интихоб мегарданд. Ин кор ба ҳастӣ ва бақои дин тааллуқ дорад ва бояд имом, ки ҷойнишин ва идомадиҳандаи кори паёмбар (с) аст, аз ҷониби Худо ва ба василаи паёмбар (с) таъйин гардад. Пас имомати Алӣ ва ёздаҳ нафари дигар аз хонадони ӯ аз ҷониби Худо бо ҳукми Қуръон ва ба василаи паёмбар (с) муайян гардидааст ва хулафои пеш аз Алӣ ин ҳаққи илоҳии имом Алӣ ва фарзандонашро ғасб намуда, онҳоро ба ноҳақ аз хилофат канор гузоштанд.
=== Ақидаи баъзе шиаёни тундрав ===
Сатри 54:
Дар фароянди ин андеша шиаён вақте ба ҷуз Алӣ ва чанд нафар тарафдори ӯ саҳобагони дигарро ғосиб ва золим донистанд, суннати расули Худо (с)-ро низ, ки аз тариқии ҳамин саҳобагони киром ҳифз, ривоят ва ба наслҳои баъдии уммат таҳвил дода шудааст, инкор намуданд. Онҳо танҳо ҳамон ислом ва ривоятҳои диниеро қабул доранд, ки аз тариқи имомони маъсумашон ба онҳо расидаанд.
=== Баъзе ғулот
Баъзе ғулот
=== Фарқи шиа дар баъзе аҳкоми амалии шариат бо аҳли суннат ===
Шиа дар баъзе аҳкоми амалии шариат низ, ба монанди ''[[никоҳи мутъа]]'' ва муваққат, ки ба забони имрӯзаи онҳо ''[[сиға]]'' номида мешавад ва ''[[хумс]]''
== Равияҳои шиа ==
Сатри 67:
== Адабиёт ==
* А. Боқизода, Имоми Аъзам бузургмарде дар таърихи башарият. Душанбе, 2009;
* Аҳмад ибни Алӣ ибни Ҳаҷари Асқалонӣ, Фатҳу-л-борӣ шарҳи Саҳеҳи Бухорӣ, ҷ. 9. Риёз, 1993;
* Наҳҷу-л-балоға; Аҳмад ибни Алӣ ибни Ҳаҷари Асқалонӣ, Ал-исоба фӣ тамйизи-с-саҳоба, ҷ. 1.
* Хайруддини Зириклӣ, Ал-аълом, ҷ. 3.
* Иноятуллоҳи Иблоғ, Имоми Аъзам Абӯҳанифа ва афкори ӯ, тарҷимаи Фазлуллоҳи Фазлӣ.
* Доиратулмаорифи Форсӣ, ҷ. 2.
[[Гурӯҳ:Мазоҳиби исломӣ]]
[[Гурӯҳ:Шиъаён]]
[[Гурӯҳ:Ташайюъ]]
|