Искандар Хатлонӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Сатри 10:
|санаи марг = 21.09.2000
|маҳалли марг = [[Москва]]
|шаҳрвандӣ = {{флаг|СССР}} <br />{{flag|Тоҷикистон}}
|навъи фаъолият = [[рӯзноманигор]], [[шоир]], фаъоли ҳуқуқи башар
|солҳои фаъолият = 1970 — 2000
Сатри 21:
}}
 
'''Искандар Хатлонӣ''' (ба хатти {{lang-fa|اسكندر ختلانى}}; [[12 октябр|12 октябри]]и [[1954]], [[Кӯлоб]], [[ҶШС Тоҷикистон]]  — [[21 сентябр|21 сентябри]]и [[2000]], [[Маскав]], [[Русия]])  — [[шоир]], [[рӯзноманигор]], мутарҷим, фаъоли сиёсӣ ва иҷтимоъии [[тоҷик]] буд.
 
== Зиндагинома ==
 
Искандари Хатлонӣ ё Искандар Идиев 12 октябри соли 1954 дар хонаводаи омӯзгорон дар шаҳри Кӯлоб ба дунё омадааст. Пас аз хатми мактаби миёна таҳсилро дар Омӯзишгоҳи сохтмонии шаҳри Душанбе идома дод. Аммо меҳру муҳаббат ба фарҳангу адаб ва шеъру шоирӣ, ӯро ба Донишкадаи адабии Максим Горкий ба шаҳри Маскав овард. Ҳамзамон бо донишҷӯӣ вай барои бахши бурунмарзии радиои шуравии «Ин ҷо Маскав» хабарнигорӣ мекард.
 
Пас аз анҷоми таҳсил дар Маскав, Искандар муддате дар ҳафтаномаи «Адабиёт ва санъат» кор мекард. Он замон Шуравӣ бо Афғонистон ҷанг дошт ва ӯро барои мутарҷимӣ ба ин кишвар фиристоданд, зеро ба гуфтаи дӯстонаш, Искандар на танҳо донандаи забони модарии хеш, балки яке аз беҳтарин мутарҷимони забони русӣ ба дарӣ дар Иттиҳоди Шӯравӣ буд ва суҳбатҳои сармушовири руси раисҷумҳури Афғонистонро ба форсии ноб ва гуфтаҳои раҳбари Афғонистонро ба русии фасеҳ баргардон мекард<ref name="Аюбзод">[https://aioubzod.wordpress.com/2010/09/21/ Торнигори Салим Аюбзод]</ref>.
 
Ҳамзамон бо мутарҷимӣ Искандар Идизода устоди Донишгоҳи улуми иҷтимоии Кобул низ буд. Дар ин замон буд ки севумин маҷмуаи шеъраш  — «Садои пои вожаҳо» дар Кобул дар соли 1988 ба табъ расид. Нахустин шеърҳои Искандари Хатлонӣ ҳанӯз дар айёми мактаби миёна дар охири даҳаи 1960 ва аввалҳои даҳаи 1970 дар матбуоти шаҳрӣ, вилоятӣ ва ҷумҳуриявии Тоҷикистон чоп шудааст<ref name="Озодӣ">[http://www.ozodi.tj/content/article/1849256.html?page=2#relatedInfoContainer Зодрӯзи шодравон Искандари Хатлонӣ]</ref>.
 
Искандар пас аз хурӯҷи нируҳои Шуравӣ аз Афғонистон дар феврали 1989 ба Маскав баргашт ва фаъолияташро дар заминаи хабарнигории байнулмиллалӣ оғоз кард ва дар авоили даҳаи 1990 хабарнигори бахши порсии радиои Би-Би-Си шуд.
 
Дар поёни даҳаи 1980 Искандар ки ҳамвора дар пайи ташкили маҳфили сиёсии рӯшанфикрон буд, яке аз бунёдгузорони нахустин маҳфили сиёсии Тоҷикистон “Рӯбарӯ”«Рӯбарӯ» (1988) ва ҷунбиши мардумии “Растохез”«Растохез» (1989) шуд. Вай дар муборизаи рӯшанфикрон барои мақоми давлатии забони порсии тоҷикӣ аз пешсафони ин набард буд. Искандар яке аз ангуштшумор фаъолоне буд ки шаҳодати ҷавонон ба дасти ҳукумати шуравии Тоҷикистон дар Баҳманмоҳи хунини 1990-ро маҳкум кардаанд.
 
Пас аз бозгашт ба Маскав дар оғози даҳаи 1990 Искандар нахустин нашрияи озоди тоҷикӣ, “Мужда”«Мужда»-ро таъсис дод ки ба хатти тоҷикӣ ва порсӣ мунташир мешуд ва ӯ аз он бисёр ифтихор мекард, ки пуле миёни порсизабонони ҷаҳон устувор кардааст<ref name="Аюбзод"/>.
 
Искандар аз соли 1995 то лаҳзаи марг хабарнигори муваффақи радиои Озодӣ буд.
Line 42 ⟶ 41:
 
== Осори адабӣ ==
 
Аз Искандари Хатлонӣ чанд маҷмуаи шеърӣ, назири «Парвоз» (1981), «Шукуфа» (1986), «Садои пои вожаҳо» (1988) ва «Кушоиш» рӯи чоп омадааст. Пас аз маргаш бародараш Алишер Идизода маҷмуаи наверо, ки ҳама ашъори ӯро аз овони мактабхонӣ то лаҳзаи маргаш дар бар мегирад, таҳия карда аст.
 
Line 63 ⟶ 61:
 
== Арзёбии ҳунари шоирӣ ва хабарнигорӣ ==
Абдулҳамиди Самад, муовини раиси Иттиҳоди нависандагони Тоҷикистон, Искандарро аз беҳтарин шоирони даҳаи 1980 бад-ин сӯ дар адабиёти порсиву тоҷикӣ хонда ва ӯро гӯяндаи шеъри асили сафед дар адабиёти тоҷик шумурдааст. Ба гуфтаи вай, «Искандар ... аз беҳтарин шоирони навора ва равшанфикр буд. Шеъраш бисёр шеъри равшан аст ва ҳам нафис. Масалан:
 
::: Маҳтоб дар лаби бом,
Абдулҳамиди Самад, муовини раиси Иттиҳоди нависандагони Тоҷикистон, Искандарро аз беҳтарин шоирони даҳаи 1980 бад-ин сӯ дар адабиёти порсиву тоҷикӣ хонда ва ӯро гӯяндаи шеъри асили сафед дар адабиёти тоҷик шумурдааст. Ба гуфтаи вай, «Искандар ... аз беҳтарин шоирони навора ва равшанфикр буд. Шеъраш бисёр шеъри равшан аст ва ҳам нафис. Масалан:
 
::: Маҳтоб дар лаби бом,
::: Як коса шири гарм аст.
::: Овози модари ман,
::: Чу бӯи шир нарм аст.