Ҳизби коммунистии Бухоро: Тафовут байни таҳрирҳо

|номи ҳизб = Ҳизби коммунистии Бухоро

|санаи парокандашавӣ = [[1924]]

'''Ҳизби Коммунистиикоммунистии Бухоро''' (ПКБ) — [[ҳизби сиёсӣ]], ки дар [[Осиёи Миёна|Осиёи Марказӣ]] солҳои [[1918]]—[[1926]] вуҷуд дошт.

Ҳизби коммунистии Бухоро [[соли 1918]] бо ташаббуси ташкилотҳои коммунистии Бухорои Нав ва [[Тошканд]] ташкил ёфт. 20 апрели 1918 маҷлиси умумии тамоми муҳоҷирони [[Бухоро]] даъват карда шуд. Иштирокчиёни он (қисми муҳоҷирони рӯҳияи револютсионӣ дошта) қарор карданд, ки Ҳизби Коммунистии Булғория ПКБ дар асоси эътироф намудани Программаи РКП (б) таъсис карда шавад. 25 сент Комитети Марказии муваққатии ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро барпо карда шуд.

ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро декабри 1918 программаеро кор карда баромад, ки он сарнагун кар­дани сохти мустабиди феодалии Бу­хоро ва барқарор намудани респуб­ликаи халқии советӣ, мусодираи заминҳои амиру бекҳо ва ба деҳқонони камбағал тақсим карда доданд онҳо, баробар ҳуқуқии меҳнаткашо­ни тамоми миллатҳо, озодии сухан, матбуот ва ғайраро пешбинӣ мекард.

Ташкилотҳои маҳаллии ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро дар як қатор шаҳрҳои Туркистони Советӣ ташкил ёфтанд. Дар ҳудуди амо­рат 37 ячейка ва ташкилоти ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро, аз ҷумла 23-то дар байни коргарону косибону деҳқонон ва 13-то дар бай­ни сарбозони амир махфӣ барпо кар­да шуданд. Яке аз ташкилотхои оммавию ҷанговари ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро ташкилоти партиявии Бухорои Кӯҳна ба шумор мерафт. Baй дар сафҳои худ 300 нафар коммунистонро муттаҳид ме­кард. Дар шаҳр 10 ва дар гирду ат­рофи он 16 ячейкаи махфии партиявӣ амал мекард. Соли 1920 дар мавзеи Бухорои Кӯҳна 21 ячейкаи партиявии коммунистӣ мавҷуд буд, ки онҳо 1500 нафар аъзо доштанд.

Бунёди ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро дар ҳаракати озодихоҳии аморат давраи сифатан навро ба вуҷуд овард. Вай бо кӯмаки Российская Коммунистическая Партия (болшевиков) кувваҳои инқилобии халқро ба шӯриши мусаллаҳона омода сохт. Съездҳои 1-ум (30 май — 11 июни 1919), 2-юм (26—30 июни 1919) ва 3-юми Пратияи Коммунистии Бухоро (31 декабри 1919) қарор карданд, ки вазъияти сиёсии мамлакат ҳаматарафа таҳлил шуда, риёкории муллою эшонҳо фош кардани халқи дар зулмотмонда аз таассуби динӣ раҳо дода шавад. ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро ба кори бузурги ташвиқотию тарғиботӣ, тарбиявию сиёсӣ пардохт. Соли 1919 дар як қатор бекиҳои аморат ошӯбҳои деҳқонон бархост. 2 июни ҳамон сол дар Бухорои Кӯҳна баромади омма- вии меҳнаткашон барпо гардид, ки дар он 15 ҳазор нафар иштирок кар­данд.

ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро  нақшаи шӯриши мусаллаҳонаро кашида, ба ҳалли масъалаҳои  зерин кӯшид: ба револютсия тайёр кардани оммаи халқ, муайян намудани пешоҳанг ва резервҳои рево­лютсия, муносибат бо ҷавонбухориён, роҳҳои истифодаи қувваҳои аз бе­руни Бухоро ба ёрии инқилобчиён меомадагӣ ва бо қувваҳои револютсионии Бухоро пайвастани онҳо ва ғайра. Дар халли дурусти ин масъалаҳо Комитети Марказии Российская Коммунистическая Партия (болшевиков) ва намояндагони ваколатдори он ба ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро ёрии амалӣ расонданд.

Съезди 4-ум и ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро (16—18 август 1920) қувваҳои револютсионию демо­кратии аморати Бухороро ба шӯриши мусаллаҳона даъват кард. Дар сафи отрядҳои мусаллаҳи Бухоро 5 ҳазор нафар ҷанговарон буданд. Комитети Марказии Партияи Коммунистии Туркистон ба ихтиёрп Комитети Марказии ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро 500 нафар коммунистонро ҳамчун кор- кунони сиёсӣ фиристод. 23 августи соли 1920 дар Сақарбозор (бекии Чорҷӯй) шӯриши мусаллаҳона cap шуд. 25 августи 1920 барои роҳбарӣ ба шӯриш маркази партиявӣ барпо карда шуд. 29 август шӯришгарон ва отрядҳои сурхи Бухоро Чорҷӯй Кӯҳнаро гириф­танд.

Дар ҷараёни мубориза Комитети револютсиони барпо карда шуд, ки он ба Комиссияи туркистонии Комитети Иҷроияи Марказии Умумироссия ва Совети Комиссариати Халқ Республикаи Советии Федеративии Сотсиалистии Россия муроҷиат карда, ба воситаи он аз ҳукумати Республикаи Советии Федеративии Сотсиалистии Россия  ёрӣ талабид. Ҳукумати Советӣ қисмҳои Армияи Сурхро бо сардории лашкаркаши машҳур М. В. Фрунзе ба Бухоро равона кард. 29—31 август Хатирчӣ, Китоб, Карми­на, Зиёвуддин, Қаршӣ, Шаҳрисабз ва 2 сентябри 1920 Бухорои Кӯҳна аз сарбозони амир озод карда шуданд. Ҳукумати «мустабиди амир сарнагун гардид. Револютсияи халқии демократӣ ғалаба кард. 14 сентябр Комитети револютсионии умумибухороӣ ва Совети нозирони халқ ташкил карда шуд. 8 октябр дар Қурултои (съезди) 1-уми умумибухороии намояндагони халқ Бухоро Республикаи Халқии Советӣ эълон карда шуд. ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро баъди анҷоми музаффаронаи шӯриши мусаллаҳона дигаргунсозиҳои револютсионии демократиро ба амал баровард. Аппа­рати кӯҳаи феодалии аморати Бу­хоро бекор ва органҳои республикавию маҳаллии ҳокимияти Советӣ ташкил карда шуданд.

Дар пайдоиши сохти нави халқию демократӣ дар Бухоро ва мустаҳкам шудани сафҳои ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро Съезди 5-ум (феврали 1921) мавқеи калон дошт. Съезд вазифаҳои асосии ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухороро муайян карда, вазъияти дохили ва сиёсии республикаро таҳлил намуд. Апрели 1921 ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро ба Интернатсионали Коммунистӣ дохил шуд.

Съезди 6-уми ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро (декабри 1921) диққати асосиро ба сафарбар намудани қувваҳои меҳнаткашони Бухоро ба­рои нест кардани босмачигӣ ва мус­таҳкам намудани сохти халқӣ ҷалб кард. Съезд лоиҳаи Программаи ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухороро, ки дар асоси Программаи Российская Коммунистическая Партия (6олшевиков) тартиб дода шуда буд, му- ҳокима намуд.

Охири 1921 ва аввали 1922 муборизаи синфӣ дар Республикаи Халқии Советии Бухоро шиддат ёфт. Бо мақсади тезондани торумори босмачигӣ 2 январи 1922 Комиссияи фавқулодаи диктаторӣ ва июни 1923 Сове­ти ҳарбии револютсионии Бухорои Шарқӣ ташкил карда шуданд. Солҳои 1922—23 Ҳокимияти Советӣ дар тамоми Бухорои Шарқӣ барқаpop гар­дид. Аввали 1924 дар сафҳои ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро 1298 нафар аъзо ва 155 нафар номзад ба аъзои партия буданд, ки онҳоро 152 ташкилоти ибтидоӣ муттаҳид менамуд.

Дар афзоиши минбаъдаи сафҳои ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро, мустаҳкам шудани он ва ба давраи тараққиёти сотсиалистӣ дохил гардиданн Республикаи Халқии Советии Бухоро Съезди 8-уми ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро (январи 1924) мавқеи калон дошт.

Декабри 1924 ба муносибати тақсимоти миллию давлатии Осиёи Миёна ва барпо шудани ташкилотҳои партиявии республикавию вилоятии Ӯз­бекистон, Туркменистон ва Тоҷикистон Комитети Марказии ПартияиҲизби Коммунистиикоммунистии Бухоро барҳам дода шуд.