|
'''Амалиёти тафтишотӣ''' — дар ҳуқуқ ҳолатҳои ба парвандаи [[ҷиноят]]ӣҷиноятӣ тааллуқдошта. танҳо бо манбаъҳои маълумотие собит карда мешаванд, ки аз [[қонун]]и мурофиавии ҷиноятӣ пешбиникарда гирифта шудааст.
== Тавсиф ==
Муқаррар намудани ҳолатҳои ба парвандаи ҷиноятӣ тааллуқдошта дар ҷараёни исботкунӣ дар натиҷаи гузаронидани [[амалиётҳои тафтишотӣ]] имконпазир мегардад. Амалиётҳои [[тафтишот]]ӣ гуфта чунин ҳаракатҳои мурофиавии муфаттиш (шахси таҳқиқбаранда) - ро меноманд, ки ба воситаи онҳо ҳолатҳои ба парванда салоҳиятдоштаро ошкор мекунад, ба қайд мегирад ва санҷида баҳо медиҳад.
Онҳо танҳо бо манбаъҳои маълумотие собит карда мешаванд, ки аз қонуни мурофиавии ҷиноятӣ пешбиникарда гирифта шудаанд. Муқаррар намудани ҳолатҳои ба парвандаи ҷиноятӣ тааллуқдошта дар раванди исботкунӣ дар натиҷаи доир намудани амалиёти тафтишотӣ имконпазир мегардад.
Далелҳое, ки бо риоя намудани талаботи қонуни мурофиавии ҷиноятӣ ба даст омадаанд, ба [[муфаттиш]] ва шахси таҳқиқбаранда имкон медиҳад, ки дар асоси онҳо [[шахс]]ро ба [[ҷавобгарии ҷиноятӣ]] кашад. Амалиётҳои тафтишотиро танҳо он муфаттишоне мегузаронанд, ки [[парвандаи ҷиноятӣ]] ба истеҳсолоти онҳо супорида шудааст. Қисме аз амалиётҳои тафтишотӣ бо супориши [[муфаттиш]] аз ҷониби кормандони мақомоти таҳқиқ гузаронда мешавад. Вобаста аз ҳолатҳои мушаххаси парвандаи ҷиноятӣ муфаттиш мустақиман худаш ҳал мекунад, ки кадоме аз амалиётҳои тафтишотиро дар куҷо ва ▼кай гузаронад. Дар баробари ин баъзе амалиётҳои тафтишотӣ бо супориши прокурор, ё бо хоҳиши ҷабрдида,
айбдоршаванда гузаронида шуданашон мумкин аст. [[Қонуни мурофиавии ҷиноятӣ]] дар баъзе мавридҳо муфаттиш ва шахси таҳқиқбарандаро вазифадор менамояд, ки бархе аз амалиётҳои тафтишотиро ҳатман гузаронанд. Масалан, дар '''моддаи 72 КМҶ''' таъкид шудааст, ки муфаттиш дар мавридҳои зарурӣ барои муқаррар кардани сабаби марг, аҳволи рӯҳии [[айбдоршаванда]] ё [[гумонбар]]шуда, аҳволи рӯҳӣ ё ҷисмонии шоҳид ё ҷабрдида ҳатман экспертиза таъин кунад. Ҷои гузаронидани амалиётҳои тафтишотиро муфаттиш муқаррар мекунад. Аз рӯйи қоидаи умумӣ муфаттиш одатан метавонад дар утоқи кории худ ва ҷои дигар низ амалиётҳои тафтишотиро гузаронад. Ҷои гузаронидани [[ҳаракатҳои тафтишотӣ]] аз ҳолатҳои мушаххаси парванда вобастааст. Масалан, муфаттиш гумонбар ва айбдоршавандаеро, ки дар озодй аст, хуб мебуд дар утоқи кориаш пурсад. Айбдоршавандае, ки дар [[ҳабс]] бошад, дар [[ҳабсхона]] пурсида мешавад. Аз назар гузаронидани хуҷҷатҳо, предметҳо, [[далелҳои шайъи]]е, ки дар ҷараёни гузаронидани ҳаракатҳои тафтишотӣ ([[кофтуков]], [[ёфта гирифтан]]) гирифта шудааст, дар утоқи кории муфаттиш аз назар гузаронида, протокол тартиб дода мешавад. ▼
▲ДалелҳоеАмалиёти тафтишотӣ ҳаракатҳои мурофиавии муфаттишанд (шахси таҳқиқбаранда) ва ба воситаи он ҳолатҳои ба парвандаи ҷиноятӣ аҳамиятдошта муқаррар карда мешаванд. Мақсади ниҳоии амалиёти тафтишотӣ дар он зоҳир мегардад, ки муфаттиш ба воситаи ин омил далелҳои ба парвандаи ҷиноятӣ аҳамиятдоштаро ошкор мекунад, ба қайд мегирад ва санҷида баҳо медиҳад. Далелҳои бо риоя намудани талаботи қонуни мурофиавии ҷиноятӣ ба даст омадаандбадастомада, ба [[муфаттиш ]] ва шахси таҳқиқбаранда имкон медиҳадмедиҳанд, ки дар асоси онҳо [[шахс]]рошахсро ба [[ҷавобгарии ҷиноятӣ ]] кашад. АмалиётҳоиАмалиёти тафтишотиро танҳо он муфаттишоне мегузаронанд, ки [[парвандаи ҷиноятӣ ]] ба истеҳсолоти онҳо супорида шудааст. Қисме аз амалиётҳоиам алиёти тафтишотӣ бо супориши [[муфаттиш ]] аз ҷониби кормандони мақомоти таҳқиқ гузаронда мешавад. Вобаста аз ҳолатҳои мушаххаси парвандаи ҷиноятӣ муфаттиш мустақиманҷой худашва вақти гузарондани амалиёти тафтишотиро ҳалмуқаррар мекунад ,. киДар кадомебаробари азин амалиётҳоибаъзе тафтишотироамалиёти дартафтишотӣ куҷобо супориши прокурор ё бо хоҳиши ҷабрдида, айбдоршаванда низ доир карда мешаванд. ва
[[Қонун]]и мурофиавӣ муқаррар кардааст, ки мавриди гузаронидани баъзе амалиётҳои тафтишоти пешакӣ қарор бароварда шавад ва натиҷаи чунин амалиёти тафтишотӣ дар протоколҳо дарҷ гарданд. Дар ҷараёни гузаронидани амалиёти тафтишотӣ - муфаттиш бояд аз воситаҳои илмию техникй: сурат гирифтан, ба навор гирифтан, сабти овоз истифода барад. Ҳамаи онҳо дар протоколҳо нишон дода мешавад<ref> Фарҳанги истилоҳоти ҳуқуқ / Зери таҳрири Маҳмудов М.А. - Душанбе: ЭР-граф, 2009. - с.42 </ref>.
▲айбдоршаванда гузаронида шуданашон мумкин аст. [[Қонуни мурофиавии ҷиноятӣ ]] дар баъзе мавридҳо муфаттиш ва шахси таҳқиқбарандаро вазифадор менамояд, ки бархе аз амалиётҳоиамалиёти тафтишотиро ҳатман гузаронанд. Масалан, дар '''моддаи 72 КМҶ ''' [[Ҷумҳурии Тоҷикистон]] таъкид шудааст, ки муфаттиш дар мавридҳои зарурӣ барои муқаррар кардани сабаби марг, аҳволи рӯҳии [[айбдоршаванда ]] ё [[гумонбар]]шудагумонбаршуда, аҳволи рӯҳӣ ё ҷисмонии [[шоҳид ]] ё [[ҷабрдида ]] ҳатман [[экспертиза ]] таъинтаъйин кунад . Ҷои гузаронидани амалиётҳои тафтишотиро муфаттиш муқаррар мекунад. Аз рӯйирӯи қоидаи умумӣ [[муфаттиш ]], одатан , метавонад дар утоқиҳуҷраи кории худ ва ҷоиҷойи дигар низ амалиётҳоиамалиёти тафтишотиротафтишотӣ гузаронад. ҶоиҶойи гузарониданигузарондани [[ҳаракатҳоиамалиёти тафтишотӣ ]] аз ҳолатҳои мушаххаси парванда вобастааствобаста аст. Масалан, муфаттиш гумонбар ва айбдоршавандаеро, ки дар озодйозодӣ аст, хуб мебуд дар утоқиҳуҷраи кориаш пурсад. Айбдоршавандае, ки дар [[ҳабс ]] бошад, дар [[ҳабсхона ]] пурсида мешавад. Аз назар гузарониданигузарондани хуҷҷатҳоҳуҷҷатҳо, предметҳоашё, [[далелҳои шайъи]]ешайъие, ки дар ҷараёнираванди гузарониданигузарондани ҳаракатҳоиамалиёти тафтишотӣ ( [[кофтуков ]], [[ёфта гирифтан ]]) гирифтаба шудаастдаст омадаанд, дар утоқиҳуҷраи кории муфаттиш азсурат назар гузаронидагирифта, протокол тартиб дода мешавад . Қонуни мурофиавӣ муқаррар кардааст, ки мавриди гузарондани баъзе амалиёти тафтишоти пешакӣ қарор тартиб дода тасдиқ карда шавад ва натиҷаи чунин амалиёти тафтишотӣ дар протоколҳо дарҷ гардад. Дар раванди гузарондани амалиёти тафтишотӣ муфаттиш бояд аз воситаҳои илмию техникӣ – сурат гирифтан, ба навор гирифтан, сабти овоз истифода барад. Ҳамаи онҳо дар протоколҳо зикр карда мешаванд.
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
== Сарчашма ==
{{ЭМТ}}
== Нигаред ==
* [[Ҳуқуқу озодиҳои конститутсионии инсон ва шаҳрванд]]
* [[Ёфта гирифтан]]
== Манбаъ ==
<references/>
[[Гурӯҳ:Мафҳумҳои ҳуқуқ]]
|
