Абдусалом Деҳотӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

|номи аслӣ = Абдусалом Деҳотӣ

|тасвир =

|тавсифи тасвир =

|санаи таваллуд = 14.03.1911

|зодгоҳ = деҳаи [[Боғимайдон]]и {{Зодгоҳ|Самарқанд|ноҳияи Самарқанд}}, [[Ӯзбекистон]] {{flag|СССР}}

|маҳалли марг = {{МаҳаллиМарг|Душанбе|шаҳри Душанбе}}, [[Тоҷикистон]]

|шаҳрвандӣ = {{Парчам|Тоҷикистон}} [[Тоҷикистон]]

|навъи фаъолият = [[шоир]], [[нависанда]], дромнавис, луғатшинос

|мукофотҳо = {{ордени Байрақи Сурхи Меҳнат}} {{ордени Байрақи Сурхи Меҳнат}} {{ордени Нишони Фахрӣ}} {{ордени Нишони Фахрӣ}} <br />ва чанд Ифтихорномаи Фахрии Раёсати Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон

|ҷоизаҳо =

|Lib =

|сайт =

'''Абдусалом Деҳотӣ''' -  ([[14 март]],и [[1911]], д. Боғимайдони н. [[Самарқанд]] – — [[31 январ]], [[1962]], ш. [[Душанбе]]), — [[шоир]], [[нависанда]], дромнавис, луғатшинос, арбоби давлатӣ, узви [[Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон]] (соли [[1934]]).<ref>Аслҳо ва наслҳо.  — Душанбе,2013,  — С.50  — 184 с. ISBN 978-99947-958-2-6 </ref>

'''Абдусалом Деҳотӣ''' [[14 март]], [[1911]], дар деҳаи Боғимайдони ноҳияи [[Самарқанд]] ба дунё омадааст. Мактаби миёнаро соли [[1930]] хатм кардааст. Аз соли [[1931]] дар ш. [[Самарқанд]], дар рӯзномаи “Ҳақиқати«Ҳақиқати Ӯзбекистон”Ӯзбекистон» ва шуъбаи Нашриёти давлатии Тоҷикистон кор мекард. Соли [[1935]] ба [[Сталинобод]] ҳозира ([[Душанбе]]) омада, дар идораи маҷаллаи “Барои«Барои адабиёти сотсиалистӣ”сотсиалистӣ» кор кардааст.

Дар солҳои [[Ҷанги Бузурги Ватанӣ]] (солҳои [[1941]] -  — [[1945]]) корманди Нашриёти давлатии Тоҷикистон, пас аз ҷанг котиби масъул ва муҳаррири журнали «Шарқи “Шарқи Сурх”Сурх», муҳаррири маҷаллаи “Тоҷикистон”«Тоҷикистон», котиби иҷроияи [[Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон]], мудири шуъбаи адабиёти бадеӣ ва [[сармуҳаррир]]и Нашриёти давлатии Тоҷикистон буд ва ба сифати яке аз арбобони барҷастаи матбуоту нашриёти тоҷик

шӯҳрат пайдо кард. Солҳои [[1946]] – —[[1949]] ходими илмии Институти [[забон]], [[адабиёт]] ва [[таърих]]и филиали тоҷикистонии АИ СССР буда, бо Н.  Н.  Ершов “Луғати«Луғати русӣ — - тоҷикӣ” –тоҷикӣ» — ро таҳрир намуд ([[1949]]). Дар таҳрири чанд ҷилди тарҷумаи тоҷикии асарҳои В.  И.  Ленин иштирок дошт. Аз соли [[1959]] то охири умр корманди илмии Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии [[Фарҳангистони улуми Тоҷикистон|Академияи илмҳои Тоҷикистон]], яке аз [[муҳаррир]]они “Фарҳанги«Фарҳанги забони тоҷикӣ”тоҷикӣ» (ҷ. 1 – — 2, М., 1969) буд. Яке аз донишмандони забону адабиёти тоҷик ва аввалин муҳаррири асарҳои илмии [[Садриддин Айнӣ]] буда, дар таҳияи нахустин маҷмӯаи шеърҳои [[Рӯдакӣ]] (с.1940) бо [[Садриддин Айнӣ]] ҳамкорӣ кардааст. “Ҳафт«Ҳафт пайкар”пайкар» ва “Лайливу«Лайливу Маҷнун” –Маҷнун» — и Низомӣ, мухтасари “Куллиёт” –«Куллиёт» — и Саъдӣ, “Латифаҳои тоҷикӣ”«Латифаҳои –тоҷикӣ» — ро ба чоп ҳозир кардааст.

== Эҷодиёт ==

Фаъолияти адабии Деҳотӣ аз соли 1928 сар шуда, дар назм, наср, драматургия, адабиёти бачагона асарҳои зиёде офаридааст. Аввалин ҳикояҳои ӯ дар моҳномаи «Раҳбари дониш» ва рӯзномаи «Овози тоҷик» ба табъ расидаанд. Соли 1932 маҷмӯаи ашъораш «Манзараҳои сегона», соли 1934 «Таронаҳои меҳнат» ва «Меваи Октябр» аз чоп баромадаанд.

Китоби панҷҷилдаи «Куллиёт» осори нисбатан мукаммали ӯро фаро мегирад, ки солҳои 1965-19661965—1966 интишор ёфтааст. Тарҷумаи русии гулчини шеърҳояш «Оби равон меояд» соли 1957 дастраси хонандагони русзабон гардидааст. Вобаста ба ҷанбаву масъалаҳои гуногуни адабиёти бачагон, тарҷумаи бадеӣ, маданияти сухан, фасоҳати забон ва ғ. мақолаҳои пурарзиш офаридааст.

Дар шеър яке аз шогирдони Садриддин Айнӣ буд. Бисёре аз шеърҳои лирикии ӯ ба оҳанг дароварда шуданд. “Манзараҳои«Манзараҳои сегона”сегона» (1934) якумин намунаи достони лирикӣ дар адабиёти советии тоҷик буда, сюжети яклухт надорад ва образи қаҳрамони лирикӣ хеле қувват гирифта, се қисми асарро, ки ба меҳнати коргарони фабрикаи “Ҳуҷум” – «Ҳуҷум» — и ш. Самарқанд (қ.1), муборизаи меҳнаткашони Тоҷикистон (қ.2) ва фидокориҳои пахтакорони [[водии Фарғона]] (қ.3) бахшида шудааст, ба ҳам муттаҳид мекунад. Дар лирикаи ватандӯстонаи Деҳотӣ дар солҳои ҶБВ оҳанги публисистии ҷанговарона бо лиризми ҳароратноке ҷӯр шуда, эҳсосоти мудофеони Ватанро амиқтар зоҳир намуд.

Пас аз ҷанг ва дар с – — ҳои 50 – — ум дар лирикаи Деҳотӣ мавзӯи муҳофизати сулҳ ва муборизаи зидди оташафрӯзони ҷанги нав мавқеи асосӣ ишғол намуд. Насри Деҳотӣ аз ҳикояҳои ҳаҷвӣ, очеркҳо ва мақолаҳои публисистӣ иборат аст. Муҳимтарин хусусияти ҳикояҳои ҳаҷвии ӯ қувват гирифтани ҷанбаи публисистӣ, ба нақл ҳамроҳ шудани андешаву мулоҳизоти публисистона, фаровон истифода гардидани унсурҳои этнографӣ мебошад.

Драматургияи Деҳотӣ аз драмаи мусиқавии «Хисраву “Хисраву Ширин”Ширин» (1936), ки ҳамроҳи [[Мирзо Турсунзода]] дар асоси достони Низомӣ навишта буд, сар шудааст. Драмаи манзуми «Шӯриши “Шӯриши Восеъ” Восеъ» (1940), ки низ ҳамроҳи М.Турсунзода навишта шуда буд, асоси либреттои нахустин операи тоҷикӣ қарор ёфтааст (бастакор [[Сергей Баласанян]]). Дар ин дром оҳангҳои фолклорӣ ва иқтибоси фолклор яке аз воситаҳои асосии зоҳир кардани рӯҳи деҳқонони исёнгар ва ба вуҷуд овардани образи пешвои шӯриш мебошад. Дигар драмаи манзуми Деҳотӣ “Комде «Комде ва Мадан” Мадан» (1952, дар асоси як сюжети “Ирфон” – «Ирфон» — и Бедил) низ либреттои опера шудааст (бастакор [[Зиёдулло Шаҳидӣ]]). “Нур «Нур дар кӯҳистон” кӯҳистон» (1947) драмаи қаҳрамонист дар бораи нахустин муаллимони Ғарм, ки аз дасти босмачиён ҳалок гардида буданд, пйесаи якпардагии «Қиссаи “Қиссаи Таърифхӯҷаев” Таърифхӯҷаев» (1953, бо ҳамроҳии [[Боқи Раҳимзода]]) комедияи ҳаҷвӣ мебошад.

Шеърҳои бачагонаи Деҳотӣ асосан аз охири солҳои 40 – — ум ба муносибати аз тарафи ӯ тартиб дода шудани китобҳои хониши мактаби ибтидоӣ (синфҳои 1 -  — 4) ба вуҷуд омадаанд. Содагӣ, равонӣ ва самимияти шеъри ӯ, хусусан, дар ин асарҳо барҷастатар намудор шудааст. Аксари ин шеърҳо ҷилваҳои психологияи кӯдакро нозук ифода намуда, дар адабиёти бачагонаи тозабунёди тоҷик мавқеи муайян ишғол кардаанд. Дар бораи шоирони кӯҳистон, аз ҷумла [[водии Ҳисор]] тадқиқот бурдааст. Тарҷумаи тоҷикии бисёр асарҳои Кирилов, Некрасов, Шевченко, Байрон, Ҷ. Родарӣ ва диг. ба қалами Деҳотӣ тааллуқ дорад.<ref>Донишномаи Ҳисор. - — Душанбе: "«Ирфон"», 2015, - — с. 558-560558—560</ref>

== Осор ==

Муаллифи маҷмӯаҳои:

* “Меваи«Меваи Октябр”Октябр» (с.1934),

* “Шеърҳо«Шеърҳо ва ҳикояҳо”ҳикояҳо» (1940),

* китоби “Шеърҳои«Шеърҳои мунтахаб”мунтахаб» (1945),

* “Асарҳои«Асарҳои мунтахаб”мунтахаб» (1949, 1957),

* “Ҳадя«Ҳадя ба хурдтаракон”хурдтаракон» (1954),

* “Ҳаёт«Ҳаёт қадам мезанад”мезанад» (1961),

* “Бунафша”«Бунафша» (1963),

* драмаи мусиқии “Хусрав«Хусрав ва Ширин”Ширин» (бо ҳамқаламии М.Турсунзода, 1936),

* либреттои операи “Шӯриши«Шӯриши Восеъ”Восеъ» (1940),

* либреттои операи “Комде«Комде ва Мадан”Мадан» (1952),

* маҳзакаи “Қиссаи«Қиссаи Таърифхоҷаев”Таърифхоҷаев» (бо ҳамқаламии Б.Раҳимзода, 1953),

* “Куллиёт”«Куллиёт» Иборат аз панҷ ҷилд (1965-19661965—1966).

== НекдоштМукофот ==

[[Гурӯҳ:Адибони Тоҷикистон‎Тоҷикистон]]